Ο Εμφύλιος στην Ανατολική Μακεδονία, 1943-44

Υπήρξε άραγε κάποια αντιστασιακή οργάνωση εκτός ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ, η οποία να είχε σημαντική δράση και να έμεινε δραστήρια εναντίον των δυνάμεων Κατοχής ως το τέλος, χωρίς να έρθει σε οποιαδήποτε συνδιαλλαγή μαζί τους;

Μη βιαστείτε να πείτε «όχι» γιατί… υπήρξε! Θα αφηγηθώ με μεγάλη συντομία την ιστορία της, έχοντας ως βασική (αλλά όχι μοναδική) πηγή όσα αναφέρει ο ιστορικός Τάσος Χατζηαναστασίου (στο «οι άλλοι καπετάνιοι», εκδόσεις Εστίας, 2006)

Ο χώρος δράσης των αντάρτικων ομάδων υπό τον Αντώνη Φωστερίδη (Αντών Τσαούς) ήταν οι ορεινοί όγκοι της υπό Βουλγαρική κατοχή Ανατολικής Μακεδονίας. Οι ομάδες αυτές ετέθησαν υπό τις διαταγές του Γενικού Συμμαχικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής (όπως και ο ΕΛΑΣ) και πολέμησαν με συνέπεια τους Βούλγαρους – και τον ΕΛΑΣ.

Ο Φωστερίδης ήταν τουρκόφωνος Πόντιος πρόσφυγας και έμενε στις Κρηνίδες της Καβάλας. Βγήκε στην παρανομία το 1942 και μέσα στο 1943 βρέθηκε επικεφαλής μιας μικρής ομάδας ανταρτών, που στην πλειοψηφία τους ήταν συγχωριανοί του. Τον Οκτώβρη του 1943 ήρθε σε συνεννόηση με άλλες ανεξάρτητες ομάδες της περιοχής, με σκοπό την αλληλοβοήθεια απέναντι στις πιέσεις του ΕΛΑΣ να τους εντάξει στις δυνάμεις του.

Ο ΕΛΑΣ έκανε το πρώτο αποφασιστικό βήμα για την εμφύλια σύγκρουση: στις 16 Δεκεμβρίου 1943 επιτέθηκε αιφνιδιαστικά στις «αντιδραστικές» αντάρτικες ομάδες του Παγγαίου, με τις οποίες μέχρι τότε είχε συνεργασία, εναντίον των Βουλγάρων. Υπήρξαν νεκροί, τραυματίες και αιχμάλωτοι. Το δίλημμα των «αντιδραστικών» ήταν σαφές: ή θα εντασσόντουσαν άνευ όρων στον ΕΛΑΣ, είτε θα τον πολεμούσαν. Σύμφωνα με τον Χατζηαναστασίου, ο ΕΛΑΣ έκανε προετοιμασίες να «εκκαθαρίσει» και το όρος Τσαλ Ντάγ, όπου δρούσε ο Φωστερίδης, μετά το Παγγαίο. Σημειωτέον ότι μέχρι τότε η Συμμαχική Στρατιωτική Αποστολή (ΣΣΑ) εφοδίαζε αποκλειστικά τον ΕΛΑΣ με όπλα, πολεμοφόδια και άλλο υλικό.

Ο Φωστερίδης έδρασε γρήγορα, με την αποφασιστικότητα και τη σκληρότητα που τον χαρακτήριζαν. Την Πρωτοχρονιά του 1944 εκτέλεσε 16 ή 19 αντάρτες του ΕΛΑΣ, από αυτούς που είχαν φτάσει στο Τσαλ Ντάγ, με αιφνιδιασμό και  αιχμαλώτισε τους υπόλοιπους, τους οποίους εκτέλεσε αργότερα. Η επόμενη κίνησή του ήταν να «απαγάγει» τον Ταγματάρχη Γκάι Μίθκελγουέϊτ (Μίλλερ), επικεφαλής της ΣΣΑ, με επιχείρηση στο Φαλακρό Δράμας. Στον Μίλλερ δήλωσε απόλυτα νομοταγής στην εξόριστη ελληνική κυβέρνηση (του Καΐρου) και πρόθυμος να εκτελέσει τις εντολές του.

Ο Μίλλερ που αναζητούσε ένα τέτοιο αντάρτικο σώμα στον ουρανό και το βρήκε αναπάντεχα στα βουνά της Μακεδονίας συνηγόρησε περιχαρής. Έτσι έφτασαν σύντομα στον Φωστερίδη όπλα, πολεμοφόδια, ρουχισμός και λίρες. Από την άνοιξη του 1944 το σώμα του άρχισε δράση εναντίον των Βουλγάρων, αλλά και του ΕΛΑΣ, ο οποίος επιτέθηκε ξανά, χωρίς επιτυχία. Μέχρι την απελευθέρωση (Σεπτέμβριος 1944) οι εθνικιστές αντάρτες του Φωστερίδη βρισκόντουσαν σε διαρκή σύγκρουση με τις Βουλγαρικές δυνάμεις κατοχής.

Τον Δεκέμβρη του ’44 ο ΕΛΑΣ επιτέθηκε και πάλι στους «αντιδραστικούς», αλλά τα γεγονότα πήραν γρήγορα αντίστροφη τροπή και προέκυψε η συμφωνία της Βάρκιζας. Ο Φωστερίδης συνέχισε να είναι δραστήριος στον υπόλοιπο Εμφύλιο και αργότερα, στα 1952, εξελέγη βουλευτής Δράμας με το Λαϊκό Κόμμα. Πέθανε στα 1979, σε ηλικία 67 ετών.

*

Αποφεύγω, σε αυτό το ποστ, οποιαδήποτε «περιττή» κουβέντα. Όσοι προσπαθούν να κατανοήσουν τον Εμφύλιο 1943-49 χωρίς ιδεολογικές παρωπίδες και προκατασκευασμένα συμπεράσματα, έχουν ένα ερέθισμα να αναζητήσουν και την άγνωστη ιστορία του στην Ανατολική Μακεδονία. Όσοι γνωρίζουν ήδη τα πάντα, δε χρειάζεται να αναζητήσουν τίποτα.

*

Σχόλια από παλαιότερη ανάρτηση https://panosz.wordpress.com/2008/10/08/civil_war-3/ και πρόσθετο υλικό

vripol

Πάνο , λέγομαι Γιώργος Πολυχρονίδης καί κατάγομαι από τό χωριό Λεκάνη Καβάλας. Είναι τό επίκεντρο τού βουνού τσάλ-ντάγ (όρη Λεκάνης). Σέ μικρή απόσταση από τό χωριό μου η ΕΠΟΝ οργάνωσε τόν πρώτο της πυρήνα, τό 1943. Απαρτίζονταν από μορφωμένα παιδιά (δασκάλους κλπ). Η ακτινοβολία τους στην νεολαία τού χωριού ήταν εκπληκτική. Πολλοί νέοι , μεταξυ τών οποίων καί ο αδελφός της μάνας μου Λεωνίδας Πεϊμανίδης, ενθουσιασμένοι ανέβαιναν στό βουνό καί εφοδίαζαν την ομάδα μέ το υστέρημά τους.
Η εκτέλεση τής ομάδας από τόν Αντώντσαους έγινε τελείως ύπουλα καί όχι εν βρασμώ ψυχής. Ο Αντώντσαους τούς κέλεσε σε τραπέζι την πρωτοχρονιά μέ τό πρόσχημα της συμφιλίωσης. Απέναντι σέ κάθε επονίτη κάθησε ενας αντρας τού Αντωντσαους. Μόλις δόθηκε τά σύνθημα ο καθείς πυροβόλησε τόν αντικρυνό του Επονίτη. Σώθηκε ένας πού ητανε σκοπός καί παρόλο πού τού ρήξανε διέφυγε.

Ο Αντώντσαους βγήκε στό βουνό αφ οτου σκότωσε καποιον σέ ερωτικό έγκλημα. Δέν ξερω αν σκότωσε αφ ότου ειχε αποφασίσει νά βγεί, ή αν βγηκε επειδή τον κυνηγούσαν οι βουλγαροι χωροφύλακες γιά τό έγκλημα. Ο ίδιος όπως καί οι περισσότεροι από τους αντάρτες του ηταν κατακάθια, καί δέν χαίραν καμίας υπολήψεως στήν περιοχή.
Εξοπλήσθηκαν από τούς Αγγλους γιά νά αποτρέψουν την επεκταση τού ΕΛΑΣ στήν περιοχή. Οι λιρες και τα εφόδια που ελαβε ο Φωστεριδης ηταν ασυγκριτα περισσότερα απο τα ελάχιστα που εδωσαν στον ΕΛΑΣ κι αυτα οχι προς το τέλος. Οι συγκρούσεις τους μέ τους Βουλγάρους ηταν υποτυπωδεις. Σού αναφέρω ενα παράδειγμα:
Μιά μέρα του καλοκαιριού τού 44 ακούσθηκε μια ριπή αυτομάτου από την μία ακρη τού χωριού μας. Οι Βούλγαροι στρατιώτες τά μάζεψαν καί έφυγαν απ τό χωριό χωρίς μάχη. Σέ λιγο κατεφθασαν οι αντάρτες τού Αντώντσαους μέ επικεφαλής τόν ιδιο καί τόν αδελφό του καί καταυλισθηκαν στό πατρικό της μάνας μου (τό σπιτι του δάσκαλου πού είχε διαφύγει στήν Θεσσαλονίκη γιά να μην τον σκοτώσουν οι Βούλγαροι)
Η μάνα μου ,μικρό κορίτσι 12 ετών τούς πήγε τόν καφέ. Ηταν αψογα ντυμένοι με ολοκαίνουργιες στολές. Αφού ανεφοδιάστηκαν, έφυγαν. Σέ λιγο επεστρεψαν οι Βούλγαροι σάν νά μήν συνέβη τίποτα..
Η ιδιεταιρότητα στά βουλγαροκρατούμενα μέρη ήταν ότο δεν υπήρχαν ελληνικές δοσιλογικές αρχές οπως στα γερμανοκρατούμενα καί ιταλοκρατούμενα μέρη, ωστε νά οργανώσουν τάγματα ασφαλείας, διοτι τοτε νά εισαι σίγουρος οτι ο Αντώντσαους θά ηταν διοικητης τους..
Οι Βουλγαροι ακολουθησαν πολιτικη εκβουλγαρισμού. Αντικατεστησαν τούς Ελληνες παπάδες με Βουλγάρους, καί η λειτουργία γίνονταν στα Βουλγάρικα. Επαψαν τα Ελληνικα σχολεια ενω λειτουργούσαν τα Τουρκικα και τα αρμενικα. Κατηργησαν την χωροφυλακη καί εφεραν βουλγαρους χωροφυλακες. Μεχρι και οι δοσιλογικες αρχες διαμαρτηρήθηκαν για την πολιτικη τους. Σ αυτο το κλιμα ο Αντωντσαους δέν μπορουσε να ειναι αμεσος συνεργάτης. Στα χωρια εμφανιζονταν σαν εχθρος τών Βουλγαρων και των κομμουνιστων. Παρά τη μεγάλη υποστηριξη των Αγγλων, την Καβάλα την κατάλαβε ο ΕΛΑΣ
Ξαναλέω καί πάλι, οτι το ανταρτικο του Αντωντσαους δυστυχως επανδρώνονταν κατα κύριο λογο απο τα κατακάθια της περιοχης, που απο τον τρόπο που σε μαχαίρωναν, καταλαβαινες αν σε μισούν η αν σε συμπαθουνε. Αυτά, για νά μην εξιδανικεύουμε τυχοδιώκτες πού σάν κινητρο (οι περισσοτεροι τουλαχιστον) ειχαν τις Εγγλεζικες λίρες. Θάθελα και εγώ ως πόντιος, ο Αντωντσαους να ηταν αντιστασιακό παληκάρι, αλλα δυστυχώς δεν ηταν έτσι..

(δικό μου)

Αγαπητέ Πολυχρονίδη,

ευχαριστώ για το σχόλιο, το οποίο βοηθάει πολύ τη συζήτηση.

1.
Η Δράμα ΔΕΝ κατελήφθη από τον ΕΛΑΣ. (Σημείωση: ο vripol είχε αναφερθεί στην Καβάλα) Παραδόθηκε σε αυτόν, από τους Βουλγάρους φιλοσοβιετικούς, που είχαν διαδεχτεί το προηγούμενο φιλοναζιστικό καθεστώς. Γράφει ο Χατζηαναστασίου: «Μόνο στη Δράμα παρέμεινε η κατάσταση συγκεχυμένη, καθώς ήταν η έδρα του Βούλγαρου στρατηγού Σιράκοφ, ο οποίος στεκόταν τουλάχιστον επιφυλακτικά απένατι στην πολιτειακή αλλαγή στη Βουλγαρία. Έτσι, στα τέλη Σεπτεμβρίου του 1944 ο Φωστερίδης με τον Μίλερ επιχείρησαν να αποκλείσουν τον ΕΛΑΣ από τη Δράμα ερχόμενοι σε συμφωνία με τον Σιράκοφ, ενώ άλλα μέλη των ΕΑΟ μαζί με τον Μίλερ πήγαν στη Σόφια για τον ίδιο σκοπό. Ο Σιράκοφ μπορεί τελικά να μην τήρησε τη συμφωνία με τους εθνικιστές, η ύπαρξή της όμως έδωσε στον ΕΛΑΣ την αφορμή που ζητούσε για να επιθετεθεί στις ΕΑΟ και να επικρατήσει στο εσωτερικό μέτωπο ενόψει της Απελευθέρωσης».

2.
Τα γεγονότα της Πρωτοχρονιάς του ’44 έγιναν όπως τα περιγράφεις. Στο ποστ μάλιστα προσθέτω την πληροφορία ότι εκτός από τους 16 ή 19 που δολοφονήθηκαν επιτόπου, ο Φωστερίδης εκτέλεσε αργότερα και τους υπόλοιπους ελασίτες (και ουχί Επονίτες) που συνελήφθησαν ως αιχμάλωτοι. Εκείνο το οποίο δε φαίνεται να σε προβληματίζει είναι η σ΄χεση των γεγονότων της Πρωτοχρονιάς με τα γεγονότα της 16ης Δεκεμβρίου 1943 στο Παγγαίο, όπου ο ΕΛΑΣ προέβη σε «εκκαθάριση» των «αντιδραστικών». Το Τσαλ Ντάγ θα ακολουθούσε, καθώς ο ΕΛΑΣ έκανε τις σχετικές προεργασίες (το αναφέρω στο ποστ). Ελπίζω ότι συμφωνούμε στα εξής: α. το αίμα που βγαίνει από τον σφαγμένο είναι το ίδιο κόκκινο, είτε τον έσφαξε ελασίτης είτε εθνικιστής, β. όλα τα προηγούμενα γεγονότα στο Μωριά, στη Ρούμελη και στη Μακεδονία συνηγορούν στο ότι αν ο Φωστερίδης δεν αντιδρούσε ακαριαία, με τον τρόπο που αντέδρασε, ήταν θέμα λίγου χρόνου και η δική του «εκκαθάριση» από τον ΕΛΑΣ, και, γ. οι άντρες του ΕΛΑΣ στο Παγγαίο και οι άντρες του Φωστερίδη στο Τσαλ Ντάγ έδρασαν εξίσου ψυχρά και υπολογισμένα και όχι «εν βρασμώ ψυχής». Αφήνω στην κρίση όσων διαβάζουν αυτά τα σχόλια να αξιολογήσουν ποιός άρχισε το κακό και αν αυτός έχει περισσότερες ευθύνες από αυτόν που ανταπάντησε, με το ίδιο νόμισμα του θανάτου.

3.
Για το αν οι συγκρούσεις με τους Βουλγάρους ήταν σοβαρές ή αστείες. Και μόνο του το γεγονός ότι δρούσαν ελασίτικα και εθνικιστικά αντάρτικα σώματα στην περιοχή, έκανε τους Βούλαγαρους πολύ πιο «προσεκτικούς» στη συμπεριφορά τους απέναντι στους κατοίκους. Αλλά, πέρα απ’ αυτό και πέρα από τις ελάσσονες συγκρούσεις, υπάρχει ένα γεγονός το οποίο εσύ τουλάχιστον αποκλείεται να αγνοείς. Αναφέρομαι στη μάχη της Γέφυρας των Παππάδων, στο Καρά Ντερέ, που κράτησε πέντε ολόκληρες μέρες (5-9 Μαΐου 1944) την έδωσαν οι εθνικιστές της περιοχής (οι οποίοι υπάγονταν στον Φωστερίδη) και έληξε μόνον όταν οι Βούλγαροι έφεραν αεροπορία, για να βομβαρδίσει τις θέσεις των ανταρτών. Η μάχη αυτή ήταν μια από τις μεγαλύτερες της Αντίστασης συνολικά και μάλλον η μεγαλύτερη που δόθηκε κατά των κατακτητών στην Ανατολική Μακεδονία.

4.
Λέγεται ότι ο Αντών Τσαούς βγήκε στο βουνό (ως ποινικός φυγόδικος) επειδή σκότωσε τη γυναίκα του. Ουδείς ισχυρίστηκε ότι ήταν αγγελούδι. Το θέμα είναι ότι στη συνέχεια έδρασε πράγματι για την αποτροπή του εκβουλγαρισμού της Μακεδονίας και ότι δεν ξεκίνησε αυτός τον Εμφύλιο με τον ΕΛΑΣ, αλλά απάντησε, με ιδιαίτερη σκληρότητα. Όσο για το αν οι άντρες του ήταν «τα κατακάθια» της περιοχής, δε μπορώ να το ξέρω. Ό,τι και να ήταν, δούλευαν για λογαριασμό της ελληνικής κυβέρνησης του Καΐρου και της ΣΣΑ – ακριβώς όπως και οι Ελασίτες.

5.
Δέχομαι ως εξαιρετικά πιθανή την υπόθεση εργασίας ότι αν αντί των Βουλγάρων βρισκόντουσαν οι Γερμανοί στην Ανατολική Μακεδονία, ο Φωστερίδης θα εξοπλιζόταν από αυτούς και θα συνεργαζόταν μαζί τους εναντίον του ΕΛΑΣ. Θέλω να σκεφτείς, με τη σειρά σου, αν κάτι τέτοιο θα γινόταν «από μόνο του» ή ως απάντηση στις «εκκαθαρίσεις των αντιδραστικών» που διενεργούσε συστηματικά ο ΕΛΑΣ, σε όλες τις περιοχές όπου είχε υπέρτερες δυνάμεις. Το κλειδί για την κατανόηση της έκτασης που έλαβε ο Εμφύλιος και για την έκταση που έλαβε ο Δωσιλογισμός και τα Τάγματα Ασφαλείας, βρίσκεται σ’ αυτό το σημείο. Αν ο ΕΛΑΣ αναγνώριζε τις άλλες αντιστασιακές ομάδες (οι οποίες υπάγονταν, όπως και ο ίδιος, στο ΓΣΣΜΑ) και τους άφηνε «ζωτικό χώρο» για να υπάρξουν και να δράσουν, τότε και η αποτελεσματικότητα της Εθνικής Αντίστασης θα ήταν πολλαπλάσια και, το κυριότερο, ο Εμφύλιος πόλεμος που άρχισε στα 1943 και κράτησε ως τα 1949, πιθανότατα θα είχε αποφευχθεί.

6.
Η μετέπειτα πολιτική συμπεριφορά του Φωστερίδη και των υποστηρικτών του ΔΕΝ πρέπει να συσκοτίζει τα γεγονότα του 1943-44, τα οποία δημιούργησαν (και παγίωσαν) τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στο (υποτιθέμενο) καλό και στο (υποτιθέμενο) κακό. Στο σημείο αυτό θέλω να επισημάνω ότι ο εθνικός διχασμός ήταν νέος, ολόφρεσκος: ουδεμία σχέση είχε με τον γνωστό των βενιζελικών με τους αντιβενιζελικούς.

vripol

Στήν Δραμα , λόγω των προηγηθεισών σφαγών κατα τό κινημα του 41, υπήρχε ισχυρότατη αντιβουλγαρική συνειδηση. Επίσης υπήρχε καί ισχυρότατη αντικομουνιστική συνείδηση (καί τώρα ακόμη) λόγω τού οτι τό κινημα του 41 ξεκίνησε απο το ΚΚΕ, ηταν ανοργάνωτο και κατέληξε σε εκτεταμένη σφαγή. Εκεί δέν απλώθηκε ο ΕΛΑΣ.
Κανείς δέν είπε οτι οι αντικομμουνιστες της Δράμας ηταν βουλγαρόφιλοι. Ισα -Ισα ήταν αντιβούλγαροι, διότι υπήρχε αρκετός βουλγαρόφωνος πληθυσμός πού έσπευσε νά βουλγαρογραφεί. Ετσι δικαιολογείται η μάχη του Καρα-Ντερέ.
Στην Καβάλα αν ψάξεις δεν θά βρεις καμία αξιολογη συμπλοκή.

Στά χωριά τού Παγγαίου, ο Ελλάς εκτέλεσε τόν καπτάν Κάπα. Δέν λέω ότι καθε τι που επραξε ο Ελλας ηταν καλά καμωμένο. Αλλά σίγουρα, ο ανθός της διανόησης καί οι πλέον ευαίσθητοι, αφιλοκερδείς ανθρωποι, επάνδρωναν τόν Ελλάς. Οι άλλοι ηταν αστα νά πανε..

Η μή ανοχή τών άλλλων οργανώσεων από τόν Ελλάς έχει νά κανει μέ την αντιληψή του για τό μοναδικά σωστό(αντίληψη τού ΚΚΕ), αλλά έχει να κάνει καί μέ το ποιόν τών οργανώσεων που προέκυπταν δίπλα του

(δικό μου)

«Η μή ανοχή τών άλλλων οργανώσεων από τόν Ελλάς έχει νά κανει μέ την αντιληψή του για τό μοναδικά σωστό(αντίληψη τού ΚΚΕ), αλλά έχει να κάνει καί μέ το ποιόν τών οργανώσεων που προέκυπταν δίπλα του»

Μόνο που ΑΥΤΗ η πρακτική συνέβαλε τα μέγιστα στην έκρηξη του Εμφυλίου, αγαπητέ Γιώργο. Αυτό το κομψό «η μη ανοχή», που σήμαινε «εκκαθάριση της αντίδρασης»…

Με τον δικό σου τρόπο, τα είπες όλα… 😉

—

Γιώργο,

αντί να μιλάμε γενικά και …αόριστα, θα προτιμούσα να αντισχολιάσεις τις θέσεις 2 -6 του σχολίου μου στις 1.15′ μμ. Με πολύ ενδιαφέρον αναμένω να δω συγκεκριμένες θέσεις, πάνω σε συγκεκριμένα θέματα.

Ωστόσο, μιλώντας γενικά κι εγώ, δεν δέχομαι ότι κύριοι υπεύθυνοι για τον Εμφύλιο ήταν οι Άγγλοι ή οποιοιδήποτε τρίτοι. Είχαν ανάμειξη, και πολύ έντονη, αλλά οι βασικοί υπεύθυνοι ήταν οι Έλληνες ηγέτες εκείνης της εποχής. Κανένας από τους οποίους δεν ήθελε «ανεξάρτητη Ελλάδα» – όλοι ήθελαν την Ελλάδα μαζί με τον «δικό τους» ξένο και έκαναν τα πάντα για να εξοντώσουν τον αντίπαλο του «δικού τους» ξένου.

vripol

Πάνο, απαντώ:
2. Η επίθεση τού Ελλας στόν Εθνικιστή καπετανιο τού Παγγαίου καπετάν Κάπα δέν έγινε αναίτια. Περι αυτού αναφέρεται ο Στέργιος Βαλιούλης στό «Πολίτης Β κατηγορίας» καί ο καπετάνιος τού Ελλάς στην Ανατολική Μακεδονία Κωνσταντάρας στό «Αγώνες καί διωγμοί». Δέν θυμάμαι λεπτομέρειες, γιατι τα βιβλία ειναι στην Καβάλα καί εγώ στην Αθήνα. Δέν θέλω να δικαιολογήσω καμία δολοφονία από οπου κι αν προέρχεται. Αλλά ο κύκλος της βίας ειχε ανοίξει πρίν από την κατοχή, καί οχι με ευθύνη τού ΚΚΕ. (Ρετσινόλαδα, καλιγώματα, εξορίες, κτύπημα της εφιππης αστυνομίας στούς καπνεργάτες της Καβάλας το 1936, κλπ). Επιφυλάσσομαι νά επανέλθω επ αυτού.

3. Οι κυριότερες συγκρούσεις τού Αντώντσαους ήταν στην Γέφυρα τών Παπάδων καί στό Κοτζά Ορμάν, στόν Νέστο. Στήν Γέφυρα τών Παπάδων επίκειτο ρίψη εφοδίων, καί εμφανίστηκε ενα τάγμα Βουλγάρων. Εγινε σκληρή μάχη.. Ηταν πολλές οι λίρες πού θά χάνονταν…

4καί 5 Πράγματι οι Εθνικιστές δούλεβαν γιά λογαριασμό της Ελληνικής Κυβερνησης τού Καίρου καί της ΣΣΑ πού τους ειχαν αναθέσει ως κύριο ρόλο τόν αντιπερισπασμό στόν ΕΑΜ-ΕΛΑΣ πού δέν ήταν τού χεριού τους καί πού εξέφραζε μια διαφορετική δυναμική από αυτην τών αποικιοκρατων Εγγλέζων καί τού μοναρχοφασισμού. Το λάθος τού ΕΛΑΣ είναι οτι δεχθηκε με τις συμφωνίες Λιβάνου καί Καζέρτας, νά ποδηγετηθεί από την αντίδραση καί την αποικιοκρατία. Ο εμφύλιος δέν ξεκίνησε από την αλλεργία τού Ελλας στά ενοπλα σώματα πού τον περιτριγύριζαν γιά να τον υπονομεύσουν. Ξεκίνησε από αυτούς που σε καμιά περίπτωση δέν θα δέχονταν μιά Ελλάδα εκτός τού ελέγχου τους. Ο εμφύλιος ξεκίνησε μέ τη αρνηση τού Σκόμπι νά ενσωματωθεί ο ΕΛΑΣ στόν υπο συσταση Ελληνικό στρατό κατα παραβαση των συμφωνηθέντων.

(δικό μου)

Εντάξει Γιώργο – κατάλαβα πως βλέπεις τα πράγματα. Όταν έχουμε να κάνουμε με τη σύγκρουση του φωτός με το σκότος, όλα γίνονται πολύ απλά…

vripol

Πάνο, μπορείς νά δεις όλα αυτα τα ενοπλα σωματα εξω απο τις επιδιώξεις αυτών πού τα εξόπλιζαν; Οι τρείς Παπαδοπουλαίοι στην κεντρική Μακεδονία συνεργάσθηκαν με τούς Γερμανούς επειδή ήθελαν να κανουν Αντίσταση κατα των Γερμανων αλλά ο ΕΛΑΣ ήθελε νά διαλύσει τίς Οργανώσεις τους; Ενας πού σκοτώνει την Γυναίκα του κάι κρύβεται γιά νά μην τον πιασουν οι Βούλγαροι χωροφύλακες μεταμορφώνεται ξαφνικά σε πατριώτη αντιστασιακό; Βεβαίως καί ο Ελλάς ηταν τό φως μπροστα στό σκοτάδι σε σχέση μαυτα τα κατακάθια.
Ενσωμάτωνε οτι καλύτερο καί ποιοτικότερο είχε να επιδείξει η Ελληνική κοινωνία. Δέν ηταν τέλειος , όπως δεν ηταν τελειοι καί οι αγωνιστες τού 21.
Δέν μπορούμε να προτάσσουμε τις ανεπάρκειες καί τά μεμπτα τού ΕΛΑΣ προκειμένου νά δικαιώνουμε πολιτικά οτι πιο καταπτυστο καί αντιδραστικό είχε η Ελλάδα. Δέν δίνει η ευαισθησία τού Πυρομάγλου τόν κυρίαρχο χαρακτηρα τού ΕΔΕΣ, ούτε ο δολοφόνος τού Ψαρρού τον κυρίαρχο χαρακτηρα τού ΕΛΑΣ.

(δικό μου)

Γιώργο, συνεχίζεις να απλοποιείς τα πράγματα… Τουλάχιστον ο ένας από τους τρεις Παπαδόπουλους της Κ. Μακεδονίας (ο Κισα-Μπατζάκ) διαπραγματευόταν την προσχώρησή του στον ΕΛΑΣ ή μάλλον ο ΕΛΑΣ τον ήθελε στις τάξεις του, διακαώς. Η τελική του απόφαση τον μετέφερε ξαφνικά από το φως στο σκοτάδι; Καλύτερα να μη μιλήσουμε για «κατακάθια», γιατί όσο κι αν σου φαίνεται παράξενο ή και αδιανόητο τέτοια υπήρχαν ΚΑΙ στον ΕΛΑΣ, σε «ικανή» αναλογία. Τι ήταν, δηλαδή, ο δεσμοφύλακας στο στρατόπεδο του ΕΑΜ, στο Φενεό, που δολοφόνησε το νεογέννητο βρέφος μιας κρατούμενης (από το καμένο Βαλτέτσι) επειδή έκλαιγε και τον… ενοχλούσε; Τι ήταν ένα πλήθος από «τοπάρχες» του ΕΑΜ/ΚΚΕ, για τους οποίους αναγκάστηκαν να κάνουν λόγο (ως παραδείγματα προς αποφυγήν) οι συνδιασκέψεις του ΕΑΜ; Δε βγαίνει άκρη έτσι. Και, για να ξανάρθουμε στο αρχικό περίγραμμα, είναι μάλλον άχαρο να υποτιμάς την αντιστασιακή δράση του Φωστερίδη επειδή ξεκίνησε ως «ποινικός». Τουλάχιστον δύο από τους περίφημους μαυροσκούφηδες του Βελουχιώτη είχαν ξεκινήσει από το ίδιο υπόστρωμα (βλ. Χαριτόπουλο).

—

Kook,

καλωσόρισες στην καλύβα. Τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα – και σπεύδω να διευκρινίσω ότι δεν συμπεριλαμβάνω στα «χειρότερα» τον vripol. Κάποιοι αυτο-αποκαλούμενοι αριστεροί, αλλά με αυθεντικό γκαιμπελικό ήθος, σπεύδουν να μεταφέρουν τη συζήτηση «επί προσωπικού». Έτσι, δεν έχει καμιά σημασία τι λέει ο άλλος αλλά το ότι είναι «δεξιός αναθεωρητής, που επιδιώκει να αποκαταστήσει τον δωσιλογισμό», είναι άσχετος/ ημιμαθής λόγω …επαγγέλματος κλπ. Φυσικά, αυτού του είδους η «υπεράσπιση» της μεγάλης Αντίστασης του ΕΑΜ / ΕΛΑΣ είναι η χειρότερη δυνατή δυσφήμισή της, αλλά που να το καταλάβουν αυτό οι φανατικοί αυτο-αποκαλούμενοι «αριστεροί»… Όπως πολύ σωστά επισημαίνεις, εξισώνονται από μόνοι τους με τον διχαστικό λόγο της εθνικοφροσύνης, η οποία επίσης δεν είδε και δεν άκουσε τίποτα για τα δικά της εγκλήματα και τις δικές της ευθύνες για τον Εμφύλιο. It takes two to tango!

—

Πριν λίγο είχαμε μια κουβέντα, στη δουλειά, για τον περίφημο αντάρτη της περιοχής (Παπαγεωργίου) ο οποίος σύμφωνα με τον τοπικό μύθο «εξαφανίστηκε» από μόνος του με το τέλος του αντάρτικου (μαζί με κάμποσες λίρες) και δεν είναι άλλος από τον πολύ γνωστό επιχειρηματία Κ*******.
΄
Κάποιος (ήταν όλοι φιλοεαμικοί) έκανε λόγο για το κάψιμο του χωριού από τους αντάρτες του Παπαγεωργίου, επειδή οι ΜΑΥδες «έλεγαν μαλακίες στα καφενεία» και στη συνέχεια είπε πως οι ΜΑΥδες «σκότωναν για πλάκα», τότε στο δεύτερο αντάρτικο.

Ρώτησα, με ειλικρινές ενδιαφέρον, αν οι ντόπιοι ξέρουν καμιά περίπτωση που το ΕΑΜ «σκότωσε για πλάκα» στην περιοχή.

«Όχι, το ΕΑΜ δεν έκανε τέτοια!» δήλωσε ο Στέλιος κατηγορηματικά.

Και, αμέσως μετά, το διόρθωσε – αυθορμήτως:

«Δηλαδή… σκότωσαν το Γιάννη, που ήταν γραμματεάς στη Μεγάλη Παναγία, αλλά τον προειδοποίησαν πρώτα!»

«Τον προειδοποίησαν;»

«Ναι, γιατί έβγαινε στα καφενεία και έλεγε εναντίον του ΕΑΜ»

«Είχε κάνει τίποτα;»

«Όχι, αλλά έλεγε, δεν κράταγε το στόμα του κλειστό! Τον προειδοποίησαν λοιπόν, πρόσεχε γιατί θα πέσει λεπίδι. Αυτός τίποτα! Μια μέρα τον έψαχναν κι αυτός κρύφτηκε σ’ ένα σπίτι… Τον βρήκαν και τον έσφαξαν με μαχαίρι, γιατί οι σφαίρες τότε ήταν σπάνιες…»

«Τουλάχιστον, τον είχαν προειδοποιήσει… Πότε έγινε αυτό;»

«Αυτά γινόντουσαν επί Κατοχής… Ξέρω γω; Τότε που ήταν το ΕΑΜ!»

*

Η αναπάντεχη αφήγηση από μόνη της δε σημαίνει τίποτα. Την καταγράφω εδώ, γιατί, παρ’ όλα αυτά, βρίσκεται εντός του θέματος.

vripol

Πάνο, όταν ο Φωστερίδης απευθύνεται στούς Βουλγάρους κάι τούς λέει «ποσώς επιδιώκομεν εχθροπραξίαν εναντίον των Βουλγάρων ως τούτο αποδείχθη και από των μέχρι τούδε πράξεών μας» είναι δυνατόν νά λέει ψέματα ακόμα καί γιά λόγους τακτικής; Είναι αυτονόητο ότι αυτό πού λέει είναι αληθές. Οσο γιά τις δύο μοναδικές συγκρούσεις πού είχε μέ τούς Βουλγάρους, καμία δέν εγινε μέ την θέλησή του καί σέ καμίαν δέν συμμετείχε.
Ως γνωστόν, οι ένοπλοι τού Αντώντσαους μοιράζονταν σέ επτά αρχηγεία. Η σύγκρουση στην γέφυρα τών Παπάδων έγινε γιά νά μήν πέσουν τά εφόδια πού έριξε τό αεροπλάνο στά χερια των βουλγάρων, διότι ως γνωστόν στην περιοχή υπήρχε πεδίο ρίψεων. Εγινε από το τοπικό αρχηγείο, καί στην μάχη δεν συμμετειχε ο Αντώντσαους, οπως δέν συμμετειχε καί στην συγκρουση στό Κοτζα Ορμάν τού Νέστου που έγινε απο το τοπικό αρχηγείο τού Σαρίσαπαν (Χρυσούπολης), πάλι αποντος τού Φωστερίδη.

Υπάρχουν λοιπόν τά εξής αδιαμφισβήτητα στοιχεία:

1. Ο Αντώντσαους βγήκε στό βουνό κυνηγημένος από τούς Βουλγάρους γιατί σκότωσε την γυναίκα του.
2. Δέν θέλει νά συγκρουσθεί με τους Βουλγάρους, τούς τό λέει ανοικτά καί τά καταφέρνει πολύ καλά εκτός δύο εξαιρέσεων, πού ο ίδιος δέν ήταν παρών.
3. Σφάζει ΕΛΑΣΙΤΕΣ μέ τούς οποίους διακυρήσσει σέ όλους τούς τόνους οτι θέλει νά συγκρουσθεί.
4. Θεωρεί συμμάχους τούς Βουλγάρους έναντι τού κοινού εχθρού πού είναι ο ΕΛΑΣ.
5. Η Εγγλέζικη αποστολή πηγαίνει μαζί του καί όχι μέ τόν ΕΛΑΣ.

Τό συμπέρασμα πού βγαίνει είναι το εξής:

α)Δέν είναι αντιστασιακός, βασει τών 2 καί 4.
β) Συμμαχεί μέ τούς Βουλγάρους καί τούς Εγγλέζους κατά τού ΕΛΑΣ, βάσει τών 3, 4, καί 5.
γ) Είναι κάθαρμα βάσει τού 1.

(δικό μου)

Εντάξει, αφού δε συμμετείχε προσωπικά στις μάχες που έδωσαν τα …αρχηγεία του, είναι ολοφάνερο ότι ήταν συνεργάτης των Βουλγάρων – με τους οποίους πολεμούσαν τα …αρχηγεία του! 😉

Η μάχη της Γέφυρας κράτησε σχεδόν πέντε (5) μέρες, με «την αμέριστη συμπαράσταση του τοπικού πληθυσμού». Η περίφημη ρίψη έγινε πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά τη μάχη; Και τι απόγιναν οι λίρες; Ποιός τις εξαργύρωσε;

(Πάντως όχι οι Βούλγαροι, που είχαν πάνω από 150 νεκρούς και αμέτρητους τραυματίες: αν τις έιχαν πάρει αυτοί, θα την κοπανούσαν εγκαίρως)

Γιώργο, έλεος! 🙂

kook

Με την εγκαθίδρυση της νέας εξουσίας (9 Σεπτεμβρίου 1944), σε αρκετά τμήματα του εν Ελλάδι βουλγαρικού στρατού σημειώνονται εξεγέρσεις υπέρ του νέου καθεστώτος και οι αρχηγοί του παίρνουν επαφή με τις αντίστοιχες οργανώσεις ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, τις βοηθούν στην αντιμετώπιση των αντιπάλων τους (κυρίως του Αντόν Τσαούς)και τις διευκολύνουν ν’αναλάβουν αυτές τις διοικητικές υπηρεσίες των περιοχών τους, στο βαθμό που αποσύρεται ο βουλγαρικός στρατός. Έτσι, συμβαίνει, για παράδειγμα, στις Σέρρες, την Ξάνθη (12 Σεπτεμβρίου).
Αντιθέτως, οι διοικήσεις άλλων τμημάτων, όπως του βουλγαρικού 2ου Σώματος στρατού (αρχηγός ο Ασέν Σιράκοφ), μένουν πιστές στο παλιό καθεστώς και υπογράφουν συμφωνία με τον Αντόν Τσαούς (18 Σεπτεμβρίου) για παράδοση σε αυτόν των μεγάλων πόλεων. Αργότερα, όμως, 29 Σεπτεμβρίου, ο Σιράκοφ, μετά την εξέγερση των υπ’αυτόν δυνάμεων, μεταστρέφεται υπέρ του νέου καθεστώτος και στέλνει διαταγή για «φιλικές σχέσεις με το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ».

Γρηγόρης Φαράκος, «Σχέσεις ΚΚΕ και Διεθνούς Κομμουνιστικού Κέντρου, σελ. 137, σημ.559

—

Αμέσως μετά την απελευθέρωση και υπό την πίεση του ΕΑΜ για τιμωρία των δοσιλόγων, περιλήφθηκε σε αυτούς και ο Φωστερίδης ως «προδότης». Με κύριο «πειστήριο» αυτήν τη συμφωνία με τον Σιράκοφ που προβλήθηκε εκτενώς στο Ριζοσπάστη της εποχής.
Υποτίθεται μάλιστα ότι το ακριβές των γεγονότων επαληθεύτηκε από το υπουργικό κλιμάκιο που επισκέφθηκε την περιοχή, και στο οποίο συμμετείχε ο δραστήριος υπουργός (Εργασίας) του ΕΑΜ Μιλτιάδης Πορφυρογέννης.
Το εν λόγω κλιμάκιο λοιπόν, απάλλαξε τον ΕΛΑΣ από τις φήμες για δικές του συμφωνίες με τους Βουλγάρους (τις οποίες βέβαια ο ΕΛΑΣ διέψευδε) και επιβεβαίωσε το «προδοτικόν» της συμφωνίας Φωστερίδη.
Μέσα σε λίγους μήνες, βέβαια, η κατάσταση άλλαξε άρδην και οι κατήγοροι έγιναν πλέον κατηγορούμενοι (και τ’ανάπαλιν).

Ας δούμε όμως τι γράφει η (κεντρώα) «Ελευθερία» 20 χρόνια μετά, το 1964. Είχε ξεκινήσει αφιέρωμα στην Εθνική Αντίσταση με τίτλο «Το Αντάρτικο» που κράτησε σχεδόν 1 χρόνο, με καθημερινή εξιστόρηση των γεγονότων.
Στην κυβέρνηση είναι πλέον η Ένωση Κέντρου, το αφιέρωμα είναι σαφώς φιλο-εαμικό (και κάτι παραπάνω) όπως και αντι-αγγλικό (σε σχέση με το ρόλο των βρετανών συνδέσμων):

……….
Όπως γράψαμε ήδη, οι αντάρτες του Αντών Τσαούς, και ο ίδιος προσωπικά διαφέρουν απολύτως από τους «Γερμανικούς», τους Κιτσαμπατζάκηδες, τους Πούλους και όλον τον συρφετόν των συνεργατών του κατακτητού. Βέβαια πολύς αγωνιστικός κόσμος που πολέμησε τον εχθρό από τις γραμμές του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, ξενίζεται από έναν τέτοιο διαχωρισμό. Με την μεταπολεμική θολούρα που επεκράτησε – έχει δε και η θολούρα «δύο όψεις», δεν είναι μόνο εκείνοι που θεωρούν όλους τους αριστερούς προδότες, είναι και άλλος πολύς κόσμος που με την ίδια απλοποίησι, θεωρεί κι αυτός «εις ανταπόδοσιν», προδότες όλους τους δεξιούς και έτσι δυνάμεθα να είμαθα υπερήφανοι ως έθνος!- με την θολούραν λοιπόν, ο Αντών Τσαούς και οι αντάρτες του -φταίνε και τα ονόματα- κατά τίποτα δεν διαφέρουν από τους διαβόητους «Γερμανικούς» και τα τέρατα του Δάγκουλα.

Η ΕΞΟΜΟΙΩΣΙΣ
Φταίνε σ’αυτό βέβαια και οι ίδιοι οι εθνικισταί Ανατ. Μακεδονίας που όταν μεσουράνησε ο δοσίλογος αντικομμουνισμός κα από προθέσεως επεδίωκαν την εξομοίωσι οι γερμανοβουλγαρόδουλοι εκείνοι δεν αντιδρούσαν. Αλλά το φταίξιμο είναι μικρότερο για τους «τσαουσαντωνικούς» αν σκεφθή κανείς πως βρέθηκαν ακόμη και γνήσιοι Εδεσίτες, άνθρωποι μορφωμένοι πολλές φορές που οι ίδιοι, οι Εδεσίτες, εξωμοίωναν -ακόμη και σήμερα βρίσκονται μερικοί- την οργάνωσί τους και τις εκατοντάδες τους ηρωικούς νεκρούς της με κάθε ελληνόφωνη γερμανική ομάδα ή συμμορία.
……

ΒΟΕΡΑ
Η περίπτωσις του Τσαούς Αντών συνθέτει το πιο βοερό κατηγορητήριο εναντίον εκείνων των «κατ’επάγγελμα και αξίωμα πολεμιστών» οι οποίοι έμειναν αδρανείς κατ΄την διάρκεια του πολέμου, του μόνου πολέμου της γενεάς των, για παρα πολλούς. Και είναι γνωστόν ότι για τους πλείστους των επαγγελματιών στρατιωτικών, μια φορά στη ζωή τους παρουσιάζεται ευκαιρία πολεμικής δράσεως «και ανταποδόσεως των προς την πατρίδα τροφείων». Έναν πόλεμο έχει συνήθως κάθε γενεά.
Η πατρίς τον έκανε μεταπολεμικά τον Αντώνιο Φωστηριάδη λοχαγό. Και στρατάρχη μπορούσε να τον κάνη, συγκριτικώς, έναντι εκείνων που τον άφησαν αβοήθητο. Είναι βοερά η περίπτωσις του Τσαούς Αντών, πολύ πιο κραυγαλέα εν σχέσει με την προς τον ΕΔΕΣ αδιαφορία των αδρανησάντων.
Η εξαιρετική ευαισθησία πολεμοχαρών ανδρών κατά της Βουλγαρίας – έτοιμοι είναι και τώρα και εις πάσαν περίπτωσιν να ξιφουλκήσουν- δεν έπρεπε να τους κάνη, να συρρεύσουν κατά εκατοντάδες προς ενίσχυσιν εκείνων που εμάχοντο και εφονεύοντο φονεύοντες Βουλγάρους; Καλά ο ΕΛΑΣ της περιοχής που δεν ηνείχοντο πολιτικούς «κομισαρίους» και άλλα πολλά. Καλά ο ΕΔΕΣ άλλης περιοχής όχι τόσο ευπαθούς. Ούτε και τον Αντών Τσαούς όμως δεν θέλησαν να ενισχύσουν οι πολεμοχαρείς; Τον άφησαν να πολεμάη μόνος του ακόμη κι εκείνον τον εχθρό, τον Βούλγαρο, αβοήθητος! Κι εκείνοι παρέμενον αδρανούντες.

«Ελευθερία», Κυριακή 10 Μαΐου 1964

sarantalilakokkina

Μάλιστα φίλε kook
Ας τα πάρουμε τα πράματα από την αρχή και θα τα πούμε αργότερα(λόγω εργασίας)

Υποτίθεται ότι όταν κάποιος «ρίχνει» κάποια στοιχεία στο τραπέζι αυτά, αν δεν εκφράζουν απολύτως την άποψή του, τουλάχιστον συνειγορούν-τείνουν προς τις απόψεις που αυτός έχει για τα συγκεκριμένα θέματα.
Ας δούμε λοιπόν τι λέει η κεντρώα εφημερίδα «Ελευθερία» 20 χρόνια αργότερα στις 10/5/1964

«..οι αντάρτες του Αντών Τσαούς, και ο ίδιος προσωπικά διαφέρουν απολύτως από τους “Γερμανικούς”, τους Κιτσαμπατζάκηδες, τους Πούλους και όλον τον συρφετόν των συνεργατών του κατακτητού..»

Λέει δηλαδή ότι οι «γερμανικοί» οι Κιτσαμπατζάκηδες οι Πουλικοί και όλος ο συρφετός ήταν συνεργάτες του κατακτητή.
Συμφωνείς με αυτήν την άποψη ?
Και αν ναι οι επιχειρήσεις ενάντια στους συνεργάτες του κατακτητή ήταν εμφύλιος πόλεμος ή πόλεμος ενάντια στον κατακτητή ?

(δικό μου)

σαράντα μήλα κόκκινα,

(πολύ ωραίο νικ, ρε συ!)

υποθέτω ότι θα απαντήσει ο kook, αλλά υποκύπτω στον πειρασμό να πω κάτι κι εγώ, τώρα που είδα το σχόλιό σου:

α. ΦΥΣΙΚΑ οι εν λόγω ήταν ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ συνεργάτες του κατακτητή, τον οποίον εξυπηρέτησαν – κανένας λογικός άνθρωπος δεν το αρνείται αυτό.

β. το ερώτημα είναι ΓΙΑΤΙ ο δοσιλογισμός και τα ΤΑ πήραν τόσο μεγάλη έκταση, την ώρα που (τουλάχιστον από την άνοιξη του ’44 και μετά) και ο πλέον άσχετος γνώριζε ή πιθανολογούσε ισχυρά ότι η Γερμανία θα χάσει τον πόλεμο.

γ. αν ισχύει το β, πρέπει να αναρωτηθούμε με σοβαρότητα (δηλ. όχι στο στυλ «ήταν γεννημένοι προδότες, παλιάνθρωποι κλπ) σε ποιόν παράγοντα οφείλεται η έκταση του φαινομένου. Και αν η απάντηση σε αυτό το ερώτημα έχει να κάνει με τη δράση του ΚΚΕ/ ΕΑΜ/ ΕΛΑΣ, απέναντι σε ομάδες πληθυσμού που δεν το ακολουθούσαν, αν ήταν δηλαδή αντί-δραση στη δράση του ΚΚΕ, τότε οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι οι συγκρούσεις μεταξύ Ελλήνων πριν την αποχώρηση των Γερμανών και αμέσως μετά ήταν 100% Εμφύλιος.

Εξάλλου, υπάρχουν πολλά παραδείγματα εμφύλιων συγκρούσεων και σφαγών μεταξύ του ΕΑΜ και ένοπλων ομάδων που δεν είχαν (ακόμα, τουλάχιστον) την παραμικρή σχέση με τις κατοχικές δυνάμεις: η διάλυση του ΕΣ στην Πελοπόννησο, η διάλυση του 5/42 του Ψαρρού στη Ρούμελη, οι επιχειρήσεις εναντίον του ΕΔΕΣ στην Ήπειρο – ακόμα και η επίθεση στο Παγγαίο κατά των εθνικιστών του Φωστερίδη. Όλα αυτά ήταν αποσπασματικά ή τυχαία;

kook

«Επιστολές» Τσαούς Αντών. Προς τις βουλγαρικές αρχές από Μάρτιο του ’44, όπου -υποτίθεται- εκφράζει πρόθεση να μη συγκρουστεί μαζί τους και οι οποίες δημοσιεύονται στον Ριζοσπάστη της εποχής (Νοέμβριος ’44).

Περίεργο, πράγματι, διότι ακολουθούν:

– Επίθεση ανταρτών των ΕΑΟ (ομάδες Φωστερίδη) στις 22 Απριλίου ’44 εναντίον τμήματος βουλγαρικού στρατού στη Λεκάνη.
– Επίθεση στις 27 Απριλίου στη βουλγαρική φρουρά στον Κεχρόκαμπο.

Το ίδιο διάστημα – για να μην ξεχνιόμαστε :

…στα μέσα Απριλίου οι ΕΑΟ είχαν εμπλακεί σε συγκρούσεις και με τμήματα του ΕΛΑΣ που είχαν σταλεί για να κάνουν εκκαθάριση του Τσαλ-Νταγ από τις «δυνάμεις της αντίδρασης».

Τ.Χατζηαναστασίου, «Αντάρτες και Καπετάνιοι», σελ.155

– Μάχη στη Γέφυρα των Παπάδων, 7-10 Μαΐου ’44, η σημαντικότερη της εθνικής αντίστασης στη βουλγαροκρατούμενη Ελλάδα:

«Καμία αριστερή πηγή δεν κάνει λόγο για τη μάχη. Μια αόριστη αναφορά κάνει ο Κωνσταντάρας (σημ.: καπετάνιος ΕΛΑΣ)… ενώ ο καθοδηγητής του ΚΚΕ Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Γιώργος Ερυθριάδης θεωρεί τη δράση των ΕΑΟ προβοκάτσια εναντίον των κομμουνιστών.»

«Στην τοποθεσία αυτή έχει ανεγερθεί μνημείο με τα ονόματα δεκατεσσάρων πεσόντων, ενώ μέχρι το 1981 γινόταν και επίσημος εορτασμός της επετείου της μάχης, ο οποίος όμως έκτοτε καταργήθηκε ως διχαστικός!»

Τ.Χατζηαναστασίου,ό.π., σελ.156-157

– Εκκαθαριστικές επιχειρήσεις του βουλγαρικού στρατού και συγκρούσεις ολόκληρο το καλοκαίρι του ’44.
Όταν η «αριστερή» φρασεολογία συμπίπτει με αυτήν της Βουλγαρικής Κρατικής Ασφάλειας:

«Η έκθεση της Βουλγαρικής Κρατικής Ασφάλειας που αφορά τη δράση της τον Ιούνιο του 1944 αναφέρει ότι οι «παράνομες ελληνικές συμμοριτικές ομάδες οι οποίες δρουν στα ορεινά μέρη» διοργάνωσαν σαμποτάζ, έκαναν συγκεντρώσεις κατοίκων και τους μιλούσαν για την απελευθέρωση της Ελλάδας και σκότωσαν συνεργάτες των Βουλγάρων.»

ό.π., σελ.171

Συμφωνία με Σιράκωφ. Αυτό που είναι εξακριβωμένο είναι ότι με τη μεσολάβηση του «Μίλερ» εκπρόσωποι του Φωστερίδη και των Ελλήνων αξιωματικών πήγαν στη Σόφια να διαπραγματευτούν συμφωνία, όπου τους παρέπεμψε ο Σιράκωφ.

Περίεργο όμως κι αυτό: όταν ο Φωστερίδης συμφωνεί να του παραδώσει ο Σιράκωφ τις πόλεις, είναι «προδοσία», ενώ όταν στη συνέχεια εκείνος αλλάζει γνώμη (με άνωθεν εντολή) κι επιλέγει να παραδώσει και να συνεργαστεί με τον ΕΛΑΣ, τότε είναι «απελευθέρωση»?

Και επιπλέον: Τα ίδια κατοχικά βουλγαρικά στρατεύματα, εν μια νυκτί, γίνονται …»σύντροφοι» και βοηθούν τον ΕΛΑΣ με έμψυχο και άψυχο υλικό στο να χτυπήσουν από κοινού τις ΕΑΟ.
Μήπως πρέπει λοιπόν να ρωτήσουμε ποιος -στην πράξη- «συνεργάστηκε με τον κατακτητή»?
Μπορούμε τις μάχες που έδωσε ο Φωστερίδης εναντίον συνασπισμένων δυνάμεων του ΕΛΑΣ και Βούλγαρων στρατιωτών που και μετά την αλλαγή του καθεστώτος παρέμεναν (ως μη όφειλαν) στην Ελλάδα να τις πούμε «εμφύλιο»? Τι λες?

Για το τελευταίο «πόρισμα» που έβαλες (και πάλι βέβαια δεν αναφέρεις πηγή).
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην «Αυγή» και φαίνεται να υπογράφεται από 6 κατώτερους αξιωματικούς, από αυτούς που είχαν πάει να πλαισιώσουν τις ΕΑΟ.
Είναι γνωστό ότι υπήρξαν προστριβές μεταξύ αξιωματικών και οπλαρχηγών ανταρτών, οι οποίες όμως τελικά ξεπεράστηκαν.

Περί αυτού:

Ανάμεσα στους αξιωματικούς της ομάδας του Αβδελλά, ήταν και ο ταγματάρχης ΠΖ, Ιωάννης Παπαθανασίου….Η περιγραφή του Παπαθανασίου για τις εντυπώσεις των αξιωματικών από τους αντάρτες είναι χαρακτηριστική:

Η παρακολούθησις, από κοντά της ζωής και της πειθαρχίας των ανταρτών απεγοήτευσε κάπως τους αξ/κούς, οι οποίοι δεν ήσαν εξοικειωμένοι με στρατόν ατάκτων. Τινές εκ τούτων δυσανασχέτησαν περισσότερον από όσον έπρεπε. Η όλη συμπεριφορά τους έδειχνεν όχι μόνον απογοήτευσιν από την δύσκολιν ζωήν που επέρασαν μέχρις αφίξεως εις Παγγαίον, αλλά και την ψυχικήν ανεπάρκειαν του σκληρού έργου, που εθελοντικώς ανέλαβον (σημ.:μιλά για τους αξ/κούς).

ό.π., σελ.178

Η άφιξη των μονίμων αξιωματικών και η ένταξή τους στις τάξεις των ΕΑΟ διαμόρφωσαν μια νέα κατάσταση στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη σ’ό,τι αφορά την αντίσταση. Από τα τέλη Σεπτεμβρίου, οι ΕΑΟ επιχειρήθηκε να μεταβληθούν σε ένα μάχιμο σώμα υπό τις διαταγές της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης…Βέβαια ο μετασχηματισμός αυτός δεν επετεύχθη αμέσως ούτε συντελέστηκε πλήρως και τα προβλήματα δεν έλειψαν.

ό.π., σελ.226

*

H σφαγή των ΕΛΑΣιτών ανταρτών την Πρωτοχρονιά του 1944

http://farosthermaikou.blogspot.gr/2016/01/h-1944.html

Πρόκειται για ένα ύπουλο κι απάνθρωπο έγκλημα, μία πραγματική παγίδα θανάτου, που σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε από τις εθνικιστικές ομάδες του Αντώνη Φωστηρίδη (Αντών Τσαούς), σε συνεργασία με τους Άγγλους, που έγινε με τον ερχομό του 1944, την 1^η Ιανουαρίου στα βουνά της Λεκάνης (Τσαλ-Νταγ) και στην οποία έχασαν με φριχτό τρόπο τη ζωή τους 17 ηρωϊκοί ΕΛΑΣίτες αντάρτες.

του Σπύρου Κουζινόπουλου
Την Πρωτοχρονιά του 1944, διαπράχθηκε στα βουνά της Δράμας ένα αποτρόπαιο ομαδικό έγκλημα από συμμορίες ακροδεξιών, υπό τις διαταγές ενός βρετανού ταγματάρχη, του Μίλερ, ο οποίος μάλιστα ήταν και σύνδεσμος στην Ελλάδα του Συμμαχικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής. Ήταν η σφαγή σε μία χαράδρα του Τσαλ-Νταγ των ανταρτών του τμήματος «Ρήγας Φεραίος» του ΕΛΑΣ.

Στο βουνό Τσαλ-Νταγ, δρούσε το τμήμα «Ρήγας Φεραίος» του ΕΛΑΣ, πολεμώντας τους Βούλγαρους φασίστες κατακτητές. Για την αποτελεσματικότερη πάλη κατά των ξένων επιδρομέων, ο ΕΛΑΣ πρότεινε συνεργασία στο ένοπλο τμήμα του Τσαούς Αντών που δρούσε στην ίδια περιοχή. Μετά από συζητήσεις ανάμεσα στα δύο μέρη, αποφασίστηκε οι άνδρες των δύο τμημάτων να γιορτάσουν με κοινό τραπέζι την Πρωτοχρονιά του 1944, προκειμένου να γνωριστούν μεταξύ τους για να υπάρξει κοινή δράση κατά των κατακτητών.

Ο ΕΛΑΣ από το Σεπτέμβριο του 1943 άρχισε να οργανώνεται και να αναπτύσσεται στην περιοχή ως 26ο Σύνταγμα  επιζητώντας την ένταξη όλων των αντιστασιακών ομάδων στη δύναμή του. Οι Άγγλοι, ενώ στην αρχή εφοδίαζαν με όπλα και χρήματα όλες τις αντιστασιακές οργανώσεις,  την περίοδο 1943-44 όταν ο πόλεμος άρχισε  να γέρνει υπέρ των συμμάχων, ενίσχυαν με κάθε μέσο μόνο τις εθνικιστικές ομάδες, με σκοπό να εξουδετερώσουν τον ΕΛΑΣ και να εμποδίσουν μετά τη λήξη του πολέμου το ρεύμα προς τα αριστερά. Στο πλαίσιο αυτό, ο Άγγλος ταγματάρχης Μίλερ, 1 που ήταν σύνδεσμος του στρατηγείου της Μέσης Ανατολής με τον ΕΛΑΣ Ανατολικής Μακεδονίας, το Δεκέμβριο του 1943 μετεπήδησε στο τμήμα του Αντών Τσαούς.Οι δύο διαφορετικές αντιστασιακές οργανώσεις δρούσαν διάσπαρτα σε δικιές τους περιοχές (λημέρια) στα όρη Παγγαίο, Φαλακρό, Μενοίκιο και Λεκάνη και στα δάση της Ελατιάς (Καρά -Ντερέ) και του Κοτζά – Ορμάν και είχαν συνεργαστεί περιστασιακά μέχρι τα τέλη του 1943.

Στόχος των Άγγλων να εμποδίσουν ανάπτυξη του ΕΛΑΣ

Ο Μίλερ, ερχόμενος από το Γενικό Αρχηγείο, πέρασε από τα δικά μας τμήματα για να πάει στο Παγγαίο. Είχαμε αυστηρή διαταγή να τον προστατέψουμε για να περάσει με ασφάλεια. Κάποια στιγμή ο Ραφτούδης μου λέει: «Θα του ζητήσω να μας κάνει ρίψεις οπλισμού και αν αρνηθεί θα τον απειλήσω». Η αλήθεια είναι ότι δικαιούμασταν μια τέτοια ρίψη με πολεμικό υλικό. Όμως εκβιασμός δεν χωρούσε. 2Σύμφωνα με τον Βαγγέλη Κωστούδη, καπετάνιο του 19^ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ που δρούσε στην περιοχή των Σερρών, οι Άγγλοι για να ενισχύσουν τα αντικομμουνιστικά στοιχεία που δρούσαν στην Ανατολική Μακεδονία και να φρενάρουν την διαρκώς συνεχιζόμενη ανάπτυξη των δυνάμεων του ΕΛΑΣ, έστειλαν τον ταγματάρχη Μίλερ στις γραμμές του Αντών Τσαούς, για να συντονίζει τη δράση τους ενάντια στον ΕΛΑΣ. Όπως σημείωσε:

Η χαράδρα του θανάτου
Το ραντεβού μεταξύ των δύο αντάρτικων τμημάτων κλείστηκε σε μία χαράδραμεταξύ της Μπόεβας (Καστανωτού) και Όβαβτζικ (Δρυμότοπου) Δράμας όπου είχαν το λημέρι τους οι αντάρτες του «Ρήγα Φεραίου» και όπου περίμεναν τους επισκέπτες τους κάνοντας τις ανάλογες προετοιμασίες.

Τα χαράματα της Πρωτοχρονιάς, ο ΕΛΑΣίτης σκοπός του λημεριού, διέκρινε αυτούς που περίμενε: Τους άνδρες του Αντών Τσαούς αρκετούς πολίτες από τα γύρω χωριά που κατευθύνονταν προς το λημέρι σε πανηγυρική πορεία. Κι ενώ αυτός τους καλωσόριζε, οι επισκέπτες ρίχτηκαν επάνω του και τον έσφαξαν. Ενώ αμέσως μετά κύκλωσαν τις καλύβες των ΕΛΑΣιτών και τους εξόντωσαν όλους, συνολικά 17 άντρες στον ύπνο τους. Από τγη σφαγή, γλύτωσε μόνο ο μάγειρας του «Ρήγα Φεραίου» που εκείνη τη στιγμή έλειπε από το λημέρι.

Το αποτρόπαιο έγκλημα, που έγινε με την προτροπή του Άγγλου ταγματάρχη Μίλερ, βρήκε την επιβράβευσή τους και από τους κατακτητές. Οι άνδρες του Αντών Τσαούς παρουσίασαν τα κεφάλια των τραγικά δολοφονημένων ανταρτών του ΕΛΑΣ στον Βούλγαρο πρόεδρο της κοινότητας Πλατανιάς κι αυτός, για ανταμοιβή, τους χάρισε δύο μικρά αυτόματα όπλα και το υπέρογκο για την εποχή εκείνη ποσό των 700.0000 λέβα. 3

Όπως έγραψε ο ιστορικός Τάσος Χατζηαναστασίου, οι πόντιοι οπλαρχηγοί στα όρη της Λεκάνης (Τσαλ-Νταγ) εκτιμώντας ότι ο ΕΛΑΣ θα επιχειρούσε να επεκτείνει την επιρροή του και στην περιοχή τους, όπως είχε γίνει νωρίτερα στο Παγγαίο, έδρασαν άμεσα και αποφασιστικά. «Έτσι ξεγέλασαν τους ανενημέρωτους για τα γεγονότα στο Παγγαίο αντάρτες του «Ρήγα Φεραίου» και τους επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά, ενώ οι τελευταίοι τους περίμεναν για να συνεορτάσουν την Πρωτοχρονιά του 1944». Οι άνδρες του Φωστερίδη σκότωσαν 16-19 αντάρτες του «Ρήγα Φεραίου» και αιχμαλώτισαν άλλους δύο. Έτσι οι Πόντιοι οπλαρχηγοί εκδίωξαν ουσιαστικά από την περιοχή τους τον ΕΛΑΣ και μόνο ένα μικρό τμήμα παρέμεινε στην περιοχή του Κοτζά-Ορμάν, υπό τον Νίκο Χατζηνικολάου (Καπετάν-Μαύρος). 4

Οι δολοφονημένοι ΕΛΑΣίτες

Τα ονόματα των δολοφονημένων ΕΛΑΣιτών που έγινε δυνατό να εξακριβωθούν τα επόμενα χρόνια, ήταν:

1. Μιχάλης Γεωργιάδης ή Παπέκης του Χαράλαμπου (ψευδώνυμο «Γέρο Σπάρτακος»), 62 ετών, κάτοικος Νικηφόρου Δράμας, μέλος του ΚΚΕ, εξόριστος από τη δικτατορία Μεταξά, από τους πρωτεργάτες της εξέγερσης της Δράμας το Σεπτέμβριο του 1941.
2. Δημήτριος Κατσακούλης, από το ΦΩτολείβος Δράμας.
3. Κώστας Μαυρίδης, τσαγκάρης από την Καβάλα.
4. Καπετάν Διάκος (αγνώστων λοιπών στοιχείων)
5. Νίκος Ράτσιος ή Ρόμπτσιος (ψευδώνυμο «Νταβέλης»), παλιίο στέλεχος του ΚΚΕ, υπάλληλος της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιριμών Καβάλας
6. Δράκος (αγνώστων λοιπών στοιχείων)
7. Τάσος (αγνώστων λοιπών στοιχείων)
8. Καρατσόλης (αγνώστων λοιπών στοιχείων)
9. Νίκος Τερζής-Τσελέγκας, 24 χρόνων από το Ροδολίβος Σερρών, μέλος του ΚΚΕ, εθελοντής στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41
10. Φίλιππος Κινάζης, τσαγκάρης από την Καβάλα
11. Πρόδρομος Μπαχτετζής («Γεροβοριάς») από την Καβάλα
12. Φλώρος (αγνώστων λοιπών στοιχείων)
13. Παστουρματζής (αγνώστων λοιπών στοιχείων), παλιός αγωνιστής και πρωτοπόρος αντάρτης από το 1941
14. ΕΠΟΝίτης, έφηβος (αγνώστων λοιπών στοιχείων)
15. Ευσέβιος Μηλάς, 35 ετών, κάτοικος Νιγρίτας Σερρών, εξόριστος στον Άη-Στράτη από όπου δραπέτευσε με τη βοήθεια του ΕΛΑΝ στις 17-6-1943
16. Σάββας Ελίδης από την Καβάλα, καπνεργάτης, μέλος της ΟΚΝΕ, είχε φυλακιστεί στο Ιτζεδίν από τη δικτατορία της 4^ης Αυγούστου. 5

Η μπαμπεσιά

Την μπαμπεσιά του βρετανού ταγματάρχη και των ανδρών του Αντών Τσαούς, περιέγραψε ο καπετάν-Μαύρος, επικεφαλής ενός από τα τέσσερα καπετανάτα του ΕΛΑΣ στο Τσάλ-Νταγ:

Ήταν 5 το πρωί της Πρωτοχρονιάς όταν η ληστοσυμμορία του Τσαούς Αντών και χωρικοί της Μπόεβας και Όβατζικ, ήρθαν στα λημέρια. Ο σκοπός τους γνώρισε και με το χαμόγελο στα χείλη τους ευχήθηκε για το καλό του χρόνου. Που να φανταστεί ο καϋμένος ότι έρχονταν με αυτό το σκοπό.

Τον πλησίασαν, τον αφόπλισαν, τον φίμωσαν, τον έδεσαν στην οξιά και όρμησαν σαν θηρία κυκλώνοντας τα καλύβια μας. ΟΙ αντάρτες μας όλοι κοιμούνταν ήσυχοι. Ο Τσαούς Αντών αφού κύκλωσε τα καλύβια, έδωσε το σύνθημα και τα αυτόματα άρχισαν να βάλουν ενάντια στους κοιμισμένους αντάρτες μας και πολλοί από αυτούς δεν ξύπνησαν ξανά. 6

Ο αντάρτης Κώστας Τσιατμάς που έφθασε λίγο αργότερα στον τόπο της τραγωδίας με την ομάδα του αναφέρει : «Ω ! Θεέ μου, τι να δούμε; Οι δεκαέξι σύντροφοί μας σκοτωμένοι από τους εγκληματίες του Αντών Τσαούς.  Όπως διαπιστώσαμε αμέσως μετά . . . ξεγέλασαν το σκοπό, τον πλησίασαν με κόλπο, τον αφόπλισαν, τον φίμωσαν για να μη φωνάξει και τον έδεσαν σε μια οξιά. Σε συνέχεια σκότωσαν εν ψυχρώ τα δεκάξι παλικάρια. Την ώρα εκείνη ο γερο-Σπάρτακος τράβηξε το μπιστόλι και έριξε νεκρό έναν από τους εγκληματίες, αλλά κι ο ίδιος έπεσε νεκρός με μια σφαίρα στην καρδιά. Νεκροί ήταν ο Νταβέλης, ο καπετάν Διάκος, ο Δράκος, ο Τάσος, ο Καρατσόλης, ο Τσελέγκας, ο Φλώρος, ο μικρός επονίτης των άλλων δεν θυμάμαι τα ονόματα»

Νέα παγίδα

Μετά το αποτρόπαιο έγκλημα, ο Μίλερ μαζί με τις ομάδες του Αντών Τσαούς  πέρασαν στο Μποζ-Νταγ. Από εκεί, έστειλε σημείωμα στον έφεδρο ανθυπολοχαγό του ΕΛΑΣ, Άγη (Ζαχαρίας Χαρτοματζίδης από την Ευκαρπία Κιλκίς) και τον καλούσε να πάει κοντά του για να «συνεννοηθούν» σχετικά με τα σημεία που θα γίνονταν οι ρίψεις οπλισμού από τα συμμαχικά αεροπλάνα.

Ο Άγης, που δεν είχε πληροφορηθεί τη δολοφονία μαχητών του «Ρήγα Φεραίου» στο Τσαλ-Νταγ, πήγε στη συνάντηση με δέκα ΕΛΑΣίτες. Ο Μίλερ αφού παρέσυρε τον Άγη και τους συντρόφους του στα ακατοίκητα χωριά Πεπελές και Ζιρνοββίτσα, προσπάθησε να τον πείσει να γίνει όργανό του. Και όταν ο Άγης αρνήθηκε την πρόταση, τότε ο Μίλερ με τους ενόπλους του Αντών Τσαούς Παντελή, Μικρόπουλο, Πετράκη και Αναστάς-Αγά, τον συνέλαβαν, μαζί με οκτώ από τους δέκα αντάρτες της ακολουθίας του, καθώς δύο κατόρθωσαν να διαφύγουν. Και αφού τους τυράννησαν φριχτά, στη συνέχεια τους εκτέλεσαν.

Όταν φτάσαμε στο λημέρι, ήταν νύχτα. Μας σταμάτησαν σε μία στροφή και μας είπαν να προχωρήσουμε ένας-ένας, για να μη μας αντιληφθούν δήθεν οι Βούλγαροι. Πρώτος πήγε ο Άγης. Εγώ ήμουνα τελευταίος. Ο προηγούμενος από μένα προχώρησε και χάθηκε στη στροφή. Άκουσα μια σπαραχτική πνιγμένη κραυγή. Φοβήθηκα και το έβαλα στα πόδια και γλίτωσα. Μόλις περνούσαν ένας-ένας τη στροφή, τους έσφαζαν σαν αρνιά. Έτσι εξοντώθηκε όλο το τμήμα του Άγη.7Ο ένας από τους δύο αντάρτες του ΕΛΑΣ που ξέφυγαν από την παγίδα, ο Νίκος Τόλιος (ψευδώνυμο «Θείος») διηγήθηκε αργότερα στο στέλεχος της ΕΠΟΝ Γιάννη Σαμαρά (Ορέστη) το πώς έγινε το μακελειό στην ομάδα του Άγη:

Ημέρα φρίκης η ημέρα αγάπης

«Από την προηγούμενη μέρα», όπως γράφει ο Τάσος Ακοκκαλίδης που πήρε μέρος στα γεγονότα, «ανύποπτοι όλοι οι άνδρες, είχαμε ετοιμάσει διάφορα φαγώσιμα και μερικά ποτά. Κοιμηθήκαμε το βράδυ ήσυχα αφού είχαμε καθορίσει πως θα περιποιούμασταν όσο μπορούσαμε καλύτερα τους επισκέπτες μας. . . Οι άνδρες του Αντών Τσαούς, παρακινούμενοι από τον ξένο δαίμονα, όρμησαν στο λημέρι μας και με απανωτές ριπές πολυβόλου εξόντωσαν όλη την ομάδα μας. Η μέρα της αγάπης, μεταβλήθηκε σε μέρα φρίκης. . .»
Όπως ανέφερε ο Καβαλιώτης αντιστασιακός Γιώργος Πέγιος, «τις παραμονές, της γιορτής της αγάπης και της ειρήνης, ο αρχηγός των εθνικών ανταρτικών δυνάμεων Φωστερίδης, έστειλε μήνυμα στον αρχηγό των ανταρτικών δυνάμεων του ΕΛΑΣ, τον Καπετάν Τζαβέλα (Ρόμτσος), ότι ο ίδιος και πολλοί άνδρες τους επιθυμούσαν τον κοινό γιορτασμό των Χριστουγέννων. Το μήνυμα έλεγε, πως η κοινή γιορτή θα γιορτάζονταν στα λημέρια των ελασιτών». 8

Μετά την παγίδα θανάτου και τη σφαγή των ανταρτών του «Ρήγα Φεραίου» και του Άγη, στις αρχές Ιανουαρίου 1944, επέρχεται ο οριστικός διαχωρισμός των ένοπλων ομάδων σε τμήματα του ΕΛΑΣ, και σε ακροδεξιούς «εθνικιστές» αντάρτες υπό τοπικούς οπλαρχηγούς, οι οποίοι στις αρχές Φεβρουαρίου 1944 με την ενίσχυση των Βρετανών, συγκροτούνται σε ενιαία αντιστασιακή οργάνωση με την επωνυμία «Εθνικαί Ανταρτικαί Ομάδες» (ΕΑΟ). 9

Είναι η απαρχή των σκληρών εμφύλιων συγκρούσεων στην περιοχή, με την υποκίνηση των Άγγλων «συμμάχων», κατά τις οποίες θα ρεύσουν ποταμοί αίματος και φρικαλεότητες που θα μείνουν στην ιστορία.

Η εξόντωση των ΕΛΑΣίτικων τμημάτων του «Ρήγα Φεραίου» και του Άγη, έδωσε την ευκαιρία στους Βούλγαρους φασίστες κατακτητές να οργανώσουν λίγο αργότερα, στις 11 Φεβρουαρίου 1944, μεγάλη εκκαθαριστική επιχείρηση στα ίδια βουνά, πιστεύοντας ότι θα εξοντώσουν τα υπολείμματα των ανταρτών. Το τάγμα του ΕΛΑΣ, που είχε διοικητή τον έφεδρο αξιωματικό Καραϊσκάκη, ο οποίος είχε μεγάλη αντάρτικη πείρα και ήταν πολύ ριψοκίνδυνος, διέταξε τη σύμπτυξη των τμημάτων, όταν οι Βούλγαροι ανέβηκαν στο βουνό, για να αποφύγουν περικύκλωσή τους.

Όμως, η διμοιρία των ΕΠΟΝιτών του Τάγματος, παρέμεινε στη θέση της και πολέμησε με το νεανικό ενθουσιασμό των μελών της, καθηλώνοντας με τα πυρά της τους κατακτητές επί πολλή ώρα. Ύστερα από αυτό, αναγκάστηκαν και τα άλλα τμήματα να σταματήσουν τη σύμπτυξη και να υποστηρίξουν με τα πολυβόλα τους νέους για να μη κυκλωθούν. Έτσι γενικεύθηκε η μάχη και οι Βούλγαροι καθηλώθηκαν παντού. Ενώ με τη βοήθεια και των όλμων τμήματος του έφεδρου αξιωματικού Π.Παντελίδη που χτυπούσαν με επιτυχία τις θέσεις του εχθρού, βοήθησαν τους νέους να απαγκιστρωθούν, ενώ οι κατακτητές είχαν πάρει ένα σκληρό μάθημα. 10

Στοιχεία και μαρτυρίες για τον Μίλερ

«Ο διοικητής της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής», ταγματάρχης Γκάϊ Μάϊκλθγαίητ (Μίλερ), έπεισε τον διοικητή του ΕΛΑΣ Στέφανο Χαρτοματζίδη (Άγη), να πάνε στο Μυρσίνερο για συνεννοήσεις, όπου ο μεν πρώτος «απήχθη» οικειοθελώς από τους άντρες του Τσακιρίδη, ο δε δεύτερος εκτελέστηκε. Τελικά, οι άντρες του Τσακιρίδη επέστρεψαν στα λημέρια του Φωστερίδη, έχοντας μαζί τους και τη ΒΣΑ». 11

Ήταν τέτοιο το αντικομμουνιστικό μένος του Μίλερ κατά του ΕΛΑΣ και του ΕΑΜ, ώστε έφτασε στο σημείο, χωρίς καμία συνεννόηση με τους ανωτέρους του, να μεταβεί το δεύτερο δεκαήμερο του Σεπτέμβρη 1944 στη Σόφια για να διαπραγματευθεί την είσοδο των αντρών του Αντών Τσαούς στις ελληνικές πόλεις της Ανατολικής Μακεδονίας, αποκλείοντας από αυτές το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Για το θέμα αυτό, ο Χατζηαναστασίου, με βάση έγγραφα του Φόρεϊν Όφις,12  σημείωσε:
«Οι πρωτοβουλίες αυτές του Μάϊκλθγαίητ (Μίλερ) αποδοκιμάστηκαν από τη Βρετανική κυβέρνηση, αλλά έδωσαν την ευκαιρία στον Διοικητή του 2^ουβουλγαρικού Σώματος Στρατού, στρατηγό Ασέν Σιράκοφ, που έδρευε στη Δράμα, να διατάξει στις 18 Σεπτεμβρίου 1944 τον αποκλεισμό των μονάδων του ΕΛΑΣ που είχαν εισέλθει στην πόλη στις 16 του μηνός, στο Ινστιτούτο Καπνού». 13

Ο συνταγματάρχης Κώστας Κωνσταντάρας που εκείνη την εποχή ήταν στρατιωτικός διοικητής του 26^ου Συντάγματος Ανατολικής Μακεδονίας του ΕΛΑΣ, έχοντας προσωπική εμπειρία για τις ραδιουργίες του πανούργου και δολοπλόκου Βρετανού ταγματάρχη, έγραψε αργότερα:

«Μέσα στην όλη πυρετώδη προετοιμασία της, η ηγεσία του ΕΑΜ Ανατολικής Μακεδονίας, έφερε από την Ελεύθερη Ελλάδα τον Αύγουστο του 1943 και τον Άγγλο ταγματάρχη Μίλερ. Πήγε και τον πήρε η γυναίκα του Πέτρου (Γιώργη Ερυθριάδη), η Έλληον έφεραν στο Παγγαίο για σύνδεσμο το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής. Να κάνει στους αντάρτες ρίψεις οπλισμού και να φέρνει εντολές για σαμποτάζ καθώς και ειδικές αποστολές που θα εξυπηρετούσαν τα συμμαχικά σχέδια επιχειρήσεων.

Μα αυτός μισούσε τον ΕΛΑΣ και αποδείχθηκε γνήσιος εκπρόσωπος της πολιτικής του «διαίρει και βασίλευε».

Δεν άργησε να πληροφορηθεί ότι στα απέναντι βουνά της Δράμας και του Τσαλ-Νταγ υπήρχαν χωριά χωρίς ΕΑΜική επιρροή και Καπεταναίοι με αντικομμουνιστική διάθεση, εξ αιτίας των γεγονότων του 1941, τους οποίους όμως είχε αρχίσει να προσελκύει η δύναμη και η αίγλη του ΕΛΑΣ. Καθώς ήταν αδίστακτος, έβαλε αμέσως σε ενέργεια τα αντιεαμικά σχέδιά του. Πράκτορές του ρίχτηκαν με αλεξίπτωτα στην περιοχή των εθνικιστών, οι οποίοι και έσπρωξαν τον Αντών Τσαούς στο στυγερό έγκλημα της Πρωτοχρονιάς του 1944 […]

Δέκα μέρες αργότερα, ο Μίλερ παρέσυρε στα βουνά της Δράμας τον αξιωματικό του ΕΛΑΣ, Άγη, διοικητή του τάγματος του Μποζ-Νταγ Σερρών και τον παρέδωσε μαζί με τη μικρή συνοδεία του στα ίδια δολοφονικά χέρια…». 14

Και ο Στέργιος Βαλιούλης περιέγραψε ως εξής με τη γλαφυρή του πέννα την ομαδική σφαγή:

«Τα Αντωντσαουσικά καπετανάτα, με καθοδηγητή τον μεγάλο … φιλέλληνα Μίλερ, το θαρρούσαν για βιλαέτι τους (το Τσάλ Νταγ) και πότε με μπαμπεσιές, πότε με λυσσασμένες επιθέσεις δεν άφηναν τους δικούς μας σε χλωρό κλαρί. Χαρακτηριστικό  αλλά και τραγικό στις συνέπειές του, ήταν το απάνθρωπο, το ειδεχθές έγκλημα της Πρωτοχρονιάς του 1944. Η ιστορία είναι απλή. Οι Αντωντσαούσηδες βασίστηκαν στη φλογερή πεθυμιά των ΕΛΑΣιτών να συνεργαστούν όλοι οι Έλληνες για να χτυπήσουν μαζί τους κατακτητές της πατρίδας». 15

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Ο Βρετανός ταγματάρχης Γκάϊ Μάϊκλθγαίητ, με το ψευδώνυμο «Μίλερ», ήταν ο διοικητής της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής (ΒΣΑ) στην Ελλάδα και φυσικά δεν έκανε του κεφαλιού του αλλά προφανώς ενεργούσε καθ’ υπόδειξη του Λονδίνου!

2. Βαγγέλης Κωστούδης, Η ΕΑΜική αντίσταση και ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας  στην περιοχή των Σερρών 1940-1949, Αθήνα 2010, Σύγχρονη Εποχή, σ.73
   3. Στέργιος Βαλιούλης,Πολίτης Β΄ κατηγορίας, Αθήνα 1975,Gutenberg, σ. 268 και Κώστας Κωνσταντάρας, Αγώνες και διωγμοί, Αθήνα 1964, χ.ε., σ.116
3.  Τάσος Χατζηαναστασίου, «Η Εθνική Αντίσταση κατά της Βουλγαρικής Κατοχής», στο Η Βουλγαρική Κατοχή στην Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη 1941-1944, επιμέλεια Ξανθίππης Κοτζαγεώργη-Ζυμάρη, Θεσσαλονίκη 2002, Παρατηρητής, σ.214
4. Έπεσαν για τη ζωή, έκδοση της Κ.Ε. του ΚΚΕ, τ. 4^ος Α΄, Αθήνα   2001, σ.21-22
5. Κώστας Κωνσταντάρας, Αγώνες και διωγμοί, Αθήνα 1964, χ.ε., σ.116
6. Βαγγέλης Κωστούδης, Η ΕΑΜική αντίσταση και ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας  στην περιοχή των Σερρών 1940-1949, Αθήνα 2010, Σύγχρονη Εποχή, σ.73
7.  Γιώργος Πέγιος, Κατοχή – Αφελληνισμός – Εθνική Αντίσταση (1941 – 1944, (προσωπική μαρτυρία γεγονότων στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη
8. Τάσος Χατζηαναστασίου, ό.π., σ.217
9. Κώστας Κωνσταντάρας, ό.π., σ.116
10. Τάσος Χατζηαναστασίου, «Η Εθνική Αντίσταση κατά της Βουλγαρικής κατοχής», στοΗ Βουλγαρική κατοχή στην Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη 1941-1944, Θεσσαλονίκη 2002, Παρατηρητής, σ.215)

2    12.  FO 371/43610, R 14913, ΕGB/GR/7883, 19 September 1944, Box-shall to Laskey.

13. Τάσος Χατζηαναστασίου, στο ίδιο, σ. 231
14. Κώστας Κωνσταντάρας,  Αγώνες και Διωγμοί, Αθήνα 1964, χ.ε., σ.123-124
15. Στέργιος Βαλιούλης,Πολίτης Β΄ κατηγορίας, Αθήνα 1975,Gutenberg, σ. 268