Τάσσος (Αλεβίζος) Η Συνέλευση των Καπεταναίων Η έκθεση του Γ. Βοντίσιου (Γούσια) μετέπειτα αρχιστράτηγου του ΔΣΕ, για την πορεία των αόπλων υπάρχει ολόκληρη εδώ, όπως δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Δημοκρατικός Στρατός, τχ 5, τον Μάιο του 1948: http://www.rizospastis.gr/story.do?id=3681855
Από την περιγραφή του Γούσια ξεχειλίζει ο ηρωισμός και ο θαυμασμός για το «επίτευγμα» – κάτι που φαίνεται πως έχει φτάσει ως τις μέρες μας:
http://e-oikodomos.blogspot.gr/2013/11/1000.html
και
Ο ανύποπτος αναγνώστης μένει με την εντύπωση ότι ήταν μια επιχείρηση μεταφοράς 1300 περίπου στρατολογημένων νέων, από την Ευρυτανία στο Γράμμο, η οποία συνάντησε μεγάλες δυσκολίες, αλλά ήταν σε γενικές γραμμές πετυχημένη: μια ακόμα ηρωική ψηφίδα της Ιστορίας του ΔΣΕ.
Πρόκειται για μια εντελώς λάθος εντύπωση. Ας δούμε τι γράφει ο Γ. Μαργαρίτης:
…17 Μαρτίου, αποφασίστηκε να διαλυθεί η φάλαγγα… η κατάσταση έσφιγγε… πάρθηκε απόφαση να εγκαταλειφθούν οι άρρωστοι, οι τραυματίες και όσοι δεν μπορούσαν ν’ ακολουθήσουν… 150, ίσως 200 άτομα έμειναν πίσω και ελάχιστοι απ΄ αυτούς διασώθηκαν. Όσοι ακολούθησαν τους γερούς χάθηκαν παγωμένοι στις κορυφές των Πιερίων. Πολλές δεκάδες ακόμα νεκροί, από πείνα και εξάντληση. Ξυπόλυτοι… μπουσουλώντας… άλλοι άφησαν τις μονάδες τους. Από τους 1.300, λίγες εκατοντάδες, ίσως ένας στους τέσσερις, κατάφεραν να φτάσουν και να ενταχθούν στα μάχιμα τμήματα του ΔΣΕ.
(Ιστορία του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου 1946-1949, Εκδ. Βιβλιόραμα, Τόμος Ι, σελ. 487)
Ίσως ένας στους τέσσερις αόπλους, λοιπόν, κατάφερε να φτάσει στον προορισμό της φάλαγγας. Οι τρεις στους τέσσερες βρήκαν μαρτυρικό θάνατο ή κατάφεραν να δραπετεύσουν (λιποτακτήσουν) και ίσως επιβίωσαν. Ήταν όλοι παιδιά από αριστερές οικογένειες της Ρούμελης, το 25% κορίτσια.
Η σύλληψη και η υλοποίηση της «πορείας των αόπλων» δεν αντέχει σε καμιά επιχειρησιακή λογική. Ακόμα και αυτοί (ίσως ο ένας στους τέσσερις) που κατάφεραν να φτάσουν στον προορισμό τους το πέτυχαν μόνο από τύχη, σε συνδυασμό με την ανικανότητα των διοικήσεων του Στρατού, που άφησαν αφύλακτη τη διάβαση στις κορυφές των Πιερίων γιατί τάχα ήταν «αδιάβατη» λόγω του χειμώνα – και η φάλαγγα που απόμεινε πέρασε από την άλλη πλευρά, προς το Γράμμο, όπου δεν υπήρχαν ικανές δυνάμεις για να τη σταματήσουν. Ήταν ένα ασυγχώρητο σφάλμα – έγκλημα εις βάρος των νέων παιδιών της Ρούμελης. Αλλά ακόμα κι αν δεχτούμε κάποια λογική στο εγχείρημα, λόγω των εξαιρετικών συνθηκών της εποχής, είναι αδιανόητο να παρουσιάζεται σήμερα η πορεία των αόπλων ως υψηλό παράδειγμα και πρότυπο.
Τέλος, μια παρατήρηση για τη στάση του Στρατού. Σχεδόν επί 40 ημέρες παρακολουθούσε τη φάλαγγα, με τη βοήθεια και της αεροπορίας, της έστηνε ενέδρες, την καταδίωκε, την πολυβολούσε – μέχρι που την έχασε, για λόγους ανικανότητας. Οι ηγέτες του προτίμησαν να καταδικάσουν εν ψυχρώ σε θάνατο δεκάδες και εκατοντάδες αόπλους νέους και νέες, στη συνεχή αποτυχία τους να σταματήσουν τη φάλαγγα στη βασανιστική διαδρομή της από το Καρπενήσι ως το Γράμμο, μέσω Θεσσαλίας και Πιερίων. Μια επιλογή ίσως εξίσου εγκληματική μ’ εκείνη της ηγεσίας του ΔΣΕ, για την οποία κανείς δεν μπορεί να υπερηφανεύεται.
Σημειώσεις για τον Εμφύλιο 
Δυσκολο να πιστεψω οτι οι στρατολογηθεντες και στρατολογηθεισες ησαν μονο απο αριστερες οικογενειες,η οτι στρατολογηθηκαν με τη θεληση τους.Στην περιοχη καταγωγης μου,Αχαια,πολλοι και πολλες επιστρατευτηκαν με την απειλη θανατου των οικογενειων τους,καψιμο του σπιτιου τους και αρπαγη του κοπαδιου τους.Ο διοικητης τους,Μανωλης Σταθακης,τους το ειπε καθαρα:Μην τολμησει κανεις και φυγει,γιατι δε θα μεινει μανα,ουτε πατερας,ουτε σπιτι ουτε τιποτα.Αυτο,γιατι λιποτακτουσαν ακομη και οι ανταρτες της Κουνινας.της ‘μικρης Μοσχας’.Απο το βιβλιο του συγχωριανου μου Γιαννη Πριοβολου:Μια αλυσιδα μνημες,Αχαια και Βορεια Πελοποννησος1940-1949,εκδοσεις Αλφειος.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
ΠΟΡΕΙΑ ΘΑΝΑΤΟΥ
Μια δραματική ιστορία στη δίνη του ελληνικού εμφυλίου μέσα από τις εμπειρίες αυτοπτών μαρτύρων
Πρόκειται για την προσπάθεια ιστορικής προσέγγισης μιας ελάχιστα ή και καθόλου γνωστής, στις πραγματικές της διαστάσεις, ιστορίας που διαδραματίστηκε τον Φεβρουάριο και Μάρτιο του 1948 κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου. Της Πορείας των Αόπλων Ρούμελης,πού την αποκάλεσαν “Ηρωική Πορεία”, ενώ οι ίδιοι μετά από χρόνια “Ολέθριο Γεγονός”. Βαρύνουσα αξία κατέχουν στο βιβλίο (40% της ύλης) οι μαρτυρίες των επιζώντων οι οποίοι είχαν άμεση (στρατολογημένοι, ένοπλοι συνοδοί, αντίπαλοι, αυτόπτες μάρτυρες) ή έμμεση σχέση με τα διαδραματισθέντα και αντανακλούν τα βιώματα εκείνων που υπήρξαν οι “κατεξοχήν πρωταγωνιστές” των γεγονότων. Κατ΄αυτόν τον τρόπο ο αναγνώστης μπορεί να εξάγει τα δικά του συμπεράσματα. Οι διασωθείσες πολύτιμες μαρτυρίες διασταυρούμενες με τις υπάρχουσες γραπτές πηγές επιδεικνύουν εξαιρετική αξιοπιστία και έρχονται να διαφωτίσουν μετά από 65 χρόνια μεγάλα κενά και “γκρίζα” γεγονότα και τελικά να εγγράψουν την ιστορία της Πορείας των Αόπλων Ρούμελης στο ιστορικό και κοινωνικό της πλαίσιο.
http://www.epikentro.gr/index.php?isbn=9789604587926
Μου αρέσει!Αρέσει σε 1 άτομο
https://akamas.wordpress.com/2018/03/20/%cf%83%cf%85%ce%bd%ce%ad%ce%bd%cf%84%ce%b5%cf%85%ce%be%ce%b7-%ce%b2%ce%b1%cf%83%ce%af%ce%bb%ce%b7-%cf%83%ce%ac%ce%bd%ce%b4%cf%81%ce%b7/
Τα κίνητρα να ασχοληθώ με την καυτή περίοδο του ελληνικού εμφυλίου, και ιδιαίτερα με ορισμένα αμφισβητούμενα και δύσκολα περιστατικά, πήγασαν από μια εσωτερική ανάγκη να πληροφορηθώ τι και πώς συνέβη από πρώτο χέρι, από ανθρώπους που έζησαν τα γεγονότα, χωρίς οι ίδιοι όμως να κατέχουν κάποια ηγετική θέση και να έχουν έτσι μια οποιαδήποτε δέσμευση στις απόψεις τους.
Όταν ένας περιορισμένος αριθμός ατόμων αφήνει πίσω του για ένα συγκεκριμένο γεγονός γραπτές και αποσπασματικές πηγές, αυτές μπορεί να είναι ανακριβείς, αλλά κυρίως μονομερείς. Έτσι αγνοούνται οι άνθρωποι που έζησαν διαφορετικές εμπειρίες και χάνονται σημαντικές πληροφορίες, με αποτέλεσμα τη δημιουργία και την επικράτηση ενός μονόπλευρου ιστορικού «ηρωικού» αφηγήματος, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, αυτό που ενδιέφερε δεν ήταν η άποψη των ηγεσιών, οι οποίες για δικούς τους λόγους μπορεί να καταγράφουν τα γεγονότα επηρεασμένες από ιδεολογικές ή άλλες επιδράσεις, αλλά πώς τα γεγονότα αφομοιώθηκαν και καταγράφηκαν στη συνείδηση των «απλών ανθρώπων» και κυρίως των «άμαχων». Άλλωστε οι επιδιώξεις των ηγεσιών για διαφόρους λόγους μπορεί πολλές φορές να διαφέρουν ριζικά από αυτές των απλών μελών ενός κινήματος ή μιας παράταξης !..
Μου αρέσει!Αρέσει σε 1 άτομο
aggelospetroulakis.blogspot.com/2018/05/blog-post_16.html
Θέμα τού βιβλίου μια από τις ελάχιστα γνωστές σελίδες τού Εμφυλίου, ωστόσο από τις πλέον δραματικές, για την οποία η σχετική βιβλιογραφία προερχόταν κυρίως από πρωταγωνιστές της. Πιο συγκεκριμένα:
1. Από τον Γιώργο Γούσια, έμπιστο του Νίκου Ζαχαριάδη, που ήταν επικεφαλής τής «Ταξιαρχίας Αόπλων τής Ρούμελης», ο οποίος αποδίδει ευθύνες για τον αποδεκατισμό της σε οποιονδήποτε άλλον εκτός από τον εαυτό του, παρότι εν τέλει ήταν ο μέγας υπεύθυνος.
2. Από τον Πέτρο Ανταίο (ψευδώνυμο του Σταύρου Γιαννακόπουλου), ο οποίος πήρε μέρος ως επικεφαλής τμήματος. Τον Αύγουστο του 1948 κυκλοφορεί το βιβλίο του «Ηρωική Πορεία». Το 1999, όμως, κυκλοφορεί, με το ίδιο θέμα, το βιβλίο του «Η ελπίδα πάγωσε στις κορφές», όπου ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται πως κάνει μια προσπάθεια σημαντικής ανασκευής του πρώτου, αναφέροντας δραματικές αλήθειες. Μέχρι που στις 17-2-2000, στο «Ρεπορτάζ χωρίς σύνορα» της ΝΕΤ, ομολογεί: «…από τα 1.300 παιδιά, φτάσανε απάνου γύρω στα τρακόσια. Σακατεύτηκαν χίλια παιδιά! Ο ανθός της νεολαίας της Ρούμελης, ο οποίος φυσικά δεν ήταν αγωνιστές, ώριμοι. Οι περισσότεροι ήταν επιστρατευμένοι από τα χωριά που έμειναν και τα μάζεψε ο Γούσιας, αγόρια και κορίτσια…»
Στο δε βιβλίο τού Στέλιου Κούλογλου, «Μαρτυρίες για τον Εμφύλιο και την ελληνική Αριστερά», Εστία 2006, σελ. 72-73, ο ίδιος, ο Ανταίος, χαρακτήρισε την πορεία εκείνη «ένα εγκληματικό και αποτρόπαιο γεγονός» και «θανάσιμη πορεία», για να παραδεχθεί πως «Δεν είχαμε το λαό στο πλευρό μας, είχαμε μόνο τα ελάτια, κι αυτά αραιά».
3. Από τον Δημήτρη Ζυγούρα (Παλαιολόγος) και το βιβλίο του «Ένα μεγάλο ταξίδι» (Θεμέλιο, 2012), ο οποίος ήταν επικεφαλής της 16ης Ταξιαρχίας του Δ.Σ.Ε., πο είχε εντολή να συνοδεύσει τους άοπλους από τα Πιέρια στην Πίνδο.
4. Από τον Βασίλη Γκανάτσιο (Χείμαρρος) και το βιβλίο του «Ένας δάσκαλος Καπετάνιος καταγράφει και αξιολογεί τη δεκαετία 1940-1950», ο οποίος μαζί με τον Βλαντά ανέλαβε να καταγράψει τις απώλειες της Ταξιαρχίας των Αόπλων και να επισημάνει τις ευθύνες.
5. Από τη Μαργαρίτα Λαζαρίδου, (αρχικαπετάνισσα), από τα ενεργότερα μέλη όλων των γυναικείων οργανώσεων του ΚΚΕ, μέλος της Παγκόσμιας Δημοκρατικής Ομοσπονδίας Γυναικών Κ.Κ., μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Γυναικών του ΚΚΕ και το βιβλίο της «Πόλεμος και αίμα» (Εταιρεία Μελέτης Ελληνικής Ιστορίας, 2010), όπου διαβάζουμε: «Στις συσκέψεις που κάναμε στα διάφορα τμήματα με τις υπεύθυνες γυναικών των ταγμάτων, των λόχων, των ταξιαρχιών, μαθαίναμε ότι οι μικρές κοπέλες των 13, 14 και 15 χρονών, που τις επιστρατεύαμε, άμαθες και ανεκπαίδευτες όπως ήταν, σκοτώνονταν στις πρώτες μάχες, που τις στέλναμε.
»Ο Δημοκρατικός Στρατός έκανε επίθεση τη νύχτα, αιφνιδιαστικά σε χωριά και σε πόλεις και έπαιρνε ανεξέλεγκτα αγόρια και κορίτσια, έστω κι αν ακόμα το στόμα τους μύρισε γάλα. Οι μάνες έκρυβαν τα παιδιά τους στους αχερώνες, στα μπαούλα, μα οι αντάρτες τα βρίσκανε και τα παίρνανε μαζί τους στα βουνά. Από τη θαλπωρή του σπιτιού τους, από τη μητρική αγκαλιά, από την πατρική φροντίδα, βρίσκονταν μονομιάς σ’ ένα κρύο αμπρί, στο χιόνι, στον παγωμένο αέρα του βουνού, στην πείνα. Και έπρεπε ο Δημοκρατικός Στρατός να πολεμήσει μ’ αυτούς.
»Τους μάθαιναν στα βιαστικά να χειρίζονται το τουφέκι και τη χειροβομβίδα και τους ρίχνανε στη μάχη όπου άμαθοι όπως ήταν, σκοτώνονταν σαν τα κοτόπουλα».
6. Από κάποια ακόμα αυτοβιογραφικά βιβλία – ημερολόγια που όμως δεν αναφέρουν λεπτομέρειες και εξακριβωμένα στοιχεία.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
1) «Ήταν όλοι παιδιά από αριστερές οικογένειες της Ρούμελης» (!!)
Αυτό είναι πέρα για πέρα ανακριβές. Η συντριπτική πλειονότητα ήταν βιαίως στρατολογημένοι.
Αν διαβάσετε την καταπληκτική μονογραφία «ΠΟΡΕΙΑ ΘΑΝΑΤΟΥ» (Επίκεντρο, 2018) του γιατρού Βασίλη Σάνδρη, δεν θα σας μείνει η παραμικρή αμφιβολία περί αυτού…
Μεγάλος αριθμός βιαίως στρατολογηθέντων, με την πρώτη «ευκαιρία» (και πάντα με κίνδυνο της ζωής τους), την κοπανούσαν και παραδίδονταν στον Στρατό.
2) «Τέλος, μια παρατήρηση για τη στάση του Στρατού. Σχεδόν επί 40 ημέρες παρακολουθούσε τη φάλαγγα, με τη βοήθεια και της αεροπορίας, της έστηνε ενέδρες, την καταδίωκε, την πολυβολούσε – μέχρι που την έχασε, για λόγους ανικανότητας. Οι ηγέτες του προτίμησαν να καταδικάσουν εν ψυχρώ σε θάνατο δεκάδες και εκατοντάδες αόπλους νέους και νέες, στη συνεχή αποτυχία τους να σταματήσουν τη φάλαγγα στη βασανιστική διαδρομή της από το Καρπενήσι ως το Γράμμο, μέσω Θεσσαλίας και Πιερίων. Μια επιλογή ίσως εξίσου εγκληματική μ’ εκείνη της ηγεσίας του ΔΣΕ, για την οποία κανείς δεν μπορεί να υπερηφανεύεται.» (!!!)
Δεν έγινε καθόλου έτσι. Ο Στρατός κατέβαλε σοβαρές προσπάθειες για να σταματήσει ή να εξουδετερώσει την φάλαγγα εγκαίρως. Απλά δεν τα κατάφερε να το κάμει αυτό πλήρως, γιατί οι συνθήκες ήταν πολύ δύσκολες, και γιατί οι δυνάμεις τού ΔΣΕ που πλαισίωσαν καθ’ όλη τη διαδρομή τη φάλαγγα, τα ‘δωσαν όλα.
Πέραν αυτού, δεν γίνεται από τη μία να κατηγορείται ο Στρατός ότι λόγω ανικανότητος δεν μπόρεσε να σταματήσει και στο τέλος «έχασε» (ποτέ δεν την έχασε) τη φάλαγγα, κι από την άλλη να κατηγορείται (ο Στρατός) ότι «προτίμησαν να καταδικάσουν εν ψυχρώ σε θάνατο δεκάδες και εκατοντάδες αόπλους νέους και νέες,…» (!!)
Δεν είναι μόνο πάρα πολύ βαρύ αυτό που λέτε για τον Στρατό, (διότι ο Στρατός γνώριζε πολύ καλά ότι οι στρατολογημένοι -στη συντριπτική πλειονότητά τους- δεν ήταν φιλοκομμουνιστές), αλλά είναι, πάντα κατά τη γνώμη μου, και παντελώς ατεκμηρίωτο…
Περί της «φάλαγγος των αόπλων τής Ρούμελης», ο Βασίλης Σάνδρης είναι must!
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Το πρώτο σημείο της κριτικής δεκτό. Το δεύτερο, στο οποίο επιμένω, το παρεξηγήσατε.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Σελ. 39: (απο το βιβλιο του Β. Σανδρη)
– Ακολουθούσαν και γυναικόπαιδα;
Γυναικόπαιδα λέγονταν αυτά, οι άοπλοι. Γιατί είχε και κοριτσάκια και αγόρια δεκαεφτάρηδες. Βασικά επιστρατευμένοι ήταν.
– Βιαίως επιστρατευμένοι;
Βεβαίως βιαίως! Την ίδια δουλειά έκανα και εγώ μετά!
– Δηλαδή τι έκανες; Επιστρατεύσεις;
Ναι!
– Πού, σε ποιο μέρος;
Παντού, γιατί έχουμε γυρίσει όλη την Ελλάδα. Τέσσερις φορές πήγα από εδώ [Λιτόσελο] στον Γράμμο με τα πόδια. Πέρασα από τον Όλυμπο και πήγα στον Γράμμο. Πέρασα από την Πρέβεζα και μετά στον Γράμμο…
– Οι επιστρατεύσεις πώς γίνονταν;
Έμπαινες μέσα και όποιον νέο έβρισκες από το σβέρκο και μέσα. Από το γιακά και στο χασάπικο!
Έμπαινες στο χωριό και όποιον έβρισκες, δρόμο! Και στενοχωρήθηκα πολύ με μια κοπέλα από ένα χωριό της Καλαμπάκας. Στενοχωρήθηκα γιατί δεν έζησε! Κοίταξε δεν ήμουνα άγριος, αλλά το γράφω και στο βιβλίο μου. Σ’ αυτή την περίπτωση πήγαμε σε ένα σπίτι, τότε εγώ είχα δεκατρείς μήνες, το οπλοπολυβόλο και όποιον έβρισκες…
– Ανεξαρτήτως ποιας πολιτικής τοποθέτησης;
Δεν υπήρχαν τέτοια. Ήταν, λοιπόν, μια γυναικούλα μέσα στο σπίτι, ήμουνα με έναν Παπακώστα Βασίλη από το Περιβόλι, όταν γύρισα τον βρήκα αλλά πέθανε, και το μάτι μου, λοιπόν, πήγε σε ένα μπαούλο που υπήρχε στο δωμάτιο. Κουνήθηκε λίγο το καπάκι. Πάω και το ξεσκεπάζω. Ήταν ένας άγγελος μέσα, μια ξανθιά κοπέλα! Δεν θα είχε δεκαεφτά, δεκαοκτώ χρόνια, είκοσι μπορεί να ήταν…
«Σήκω επάνω!», της λέω. Σηκώθηκε, που λες, και την δίνω στον άλλον που ήταν προς την πόρτα. Έρχεται η μάνα της από δίπλα και μου δίνει ένα χαστούκι. Ο Παπακώστας όπως είχε το αυτόματο γύρισε να την πυροβολήσει…
«Άστη δεν χρειάζεται του λέω. Ας στενοχωρηθεί και αυτή όπως στενοχωριέται η δική μου η μάνα!» «Ή όλοι ή κανένας!» είπα από μέσα μου.
Και όταν γύρισα από την Πολωνία ρωτούσα πάντα. Και βρίσκω δύο γυναίκες από το χωριό εκεί, όταν πήγαμε εκδρομή στα Μετέωρα, και ρώτησα: «Στο τάδε σπίτι στην κορυφή του χωριού ήταν μια που την πήραν οι αντάρτες…». Συνεννοήθηκαν μεταξύ τους: «Ναι, η τάδε! Σκοτώθηκε στο αντάρτικο!»[…].
Μαρτυρία του Ηλία Στεφανή. Ο Ηλίας Στεφανής ενώ στρατολογήθηκε χωρίς τη θέλησή του εντάχθηκε τελικά στις τάξεις του ΔΣΕ μετά την εκτέλεση του συλληφθέντος εξαδέλφου του, με τον οποίο είχαν στρατολογηθεί μαζί. Πήρε μέρος στην Πορεία των Αόπλων ως ένοπλη συνοδεία, στη συνέχεια έγινε ο ίδιος στρατολόγος, πήρε μέρος σε μάχες στον Γράμμο και κατέληξε στην Πολωνία, όπου έγινε μέλος του κόμματος. Εκεί ήρθε σε διάσταση με την ηγεσία του ΚΚΕ και κατέθεσε το κομματικό του βιβλιάριο. Επαναπατρίστηκε το 1995.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
http://www.vlioras.gr/Personal/Interests/Articles/2019.03.17.Iona.html
Η περιπέτεια μιας ανήλικης Καλαμπακιώτισσας (1948 – 1949) – Η απαγωγή και η δράση της κας Φανής Ιωνά στον Δημοκρατικό Στρατό Δ.Σ.Ε.
το βιβλιο δεν εχει σχεση με την πορεια των αοπλων
Η κα. Φανή Ιωνά, σε ηλικία 16 ετών απήχθη από τους αντάρτες του «Δημοκρατικού Στρατού», την νύκτα της 11ης προς 12η Αυγούστου 1948, πηρε μερος στην επιχειρηση κατά του Καρπενησιού, απεδρασε και παραδοθηκε στον ΕΣ το Μαιο του 1949.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!