Ερμής

Πείνα

katoxi

(Από τον «Ερμή»)

«Το μεγαλύτερο έγκλημα ήταν η πείνα που έπεσε στην Αθήνα και σκότωσε τόσο κόσμο…»

«Από τον καιρό των Ρωμαίων υποτίθεται ότι ο κατακτητής έχει την αυτονόητη υποχρέωση να φροντίζει τουλάχιστον για τις στοιχειώδεις ανάγκες των κατακτημένων, αν όχι για την ευημερία τους. Αυτό όμως ανατράπηκε πλήρως από τον Γερμανικό ορθολογισμό του εικοστού αιώνα, αν και στο θέμα της πείνας έχουν κι άλλοι ευθύνες»

«Ποιοι άλλοι;»

«Πρώτα το γεγονός ότι δεν υπήρχαν στην Ελλάδα σοβαρά δίκτυα κοινωνικής αλληλεγγύης. Άρχισαν να δημιουργούνται μετά και ήταν ένας από τους βασικούς λόγους που μετέτρεψαν το ΕΑΜ σε μαζική οργάνωση. Έπειτα η κατάρρευση του κράτους σήμαινε ασυδοσία στη διακίνηση και την  αγορά τροφίμων, η οποία ταχύτατα έγινε μαύρη. Αλλά το σημαντικότερο ρόλο έπαιξε ο ναυτικός αποκλεισμός, που είχαν επιβάλει οι Άγγλοι. Η Γερμανική προπαγάνδα το εκμεταλλεύτηκε, ώσπου η πίεση της κοινής γνώμης στην Αγγλία και ο φόβος της κοινής γνώμης στις ΗΠΑ επέβαλαν στην κυβέρνηση του Τσώρτσιλ να υποχωρήσει. Αλλιώς, αν ο αποκλεισμός συνεχιζόταν, ήταν αναπόφευκτη η μεταστροφή της φιλοβρετανικής Ελλάδας σε εχθρική χώρα»

«Έχω ακούσει για το Κουρτουλούς, το πλοίο που έφερνε όσπρια στην Αθήνα από την Τουρκία…»

«Αυτό το πλοίο έγινε αστικός θρύλος, γιατί ήταν το μόνο που ερχόταν το χειμώνα του 1941, αλλά η συμβολή του ήταν πολύ μικρή, ώσπου βυθίστηκε. Τον Αύγουστο του 1942 έφτασαν τα πρώτα φορτία με σιτηρά από τον Καναδά και λύθηκε το πρόβλημα. Με έξοδα των Αμερικανών και Σουηδική επιμέλεια, μέσω του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού. Αν εμπλεκόντουσαν και σε ποιο βαθμό τα δίκτυα της μαύρης αγοράς στη διανομή της βοήθειας δεν το γνωρίζω. Το υποθέτω απλώς, έχοντας υπόψη το γενικό περίγραμμα. Εννοείται ότι η βοήθεια αυτή δεν περνούσε στις περιοχές που είχε αναπτυχθεί αντάρτικο, αυτός ήταν ο όρος των Γερμανών. Σημείωσε ότι η πρώτη έκκληση της βασιλικής ελληνικής κυβέρνησης προς τους Βρετανούς για το θέμα έγινε στις 25 Απριλίου 1941. Στο μεταξύ πέθαναν από πείνα δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι στην Αθήνα και στην επαρχία, κυρίως σε νησιά του Αιγαίου. Τον ίδιο καιρό οι νεόπλουτοι της Αθήνας οργίαζαν επιδεικνύοντας τα πλούτη τους με κραυγαλέες διασκεδάσεις και κραιπάλες. Αλλά και με αθρόες αγορές ακινήτων, που άλλαξαν ιδιοκτήτες για ευτελή ποσά»

«Δηλαδή η Κατοχή σε πολλούς βγήκε σε καλό;»

«Σε πολλούς, άλλους από παλιά τζάκια ή ανώτερα και ανώτατα στελέχη της διοίκησης, ακόμα και κατοχικούς υπουργούς. Κι άλλους ας πούμε αυτοδημιούργητους, δηλαδή αδίσταχτα ρεμάλια με διαταξική προέλευση. Αλλά για ασύγκριτα περισσότερους Έλληνες ήταν καταστροφή, γιατί εκτός από τους αίτιους της πείνας είχαν πολλές φορές ν’ αντιμετωπίσουν και τα θύματα, πιεσμένους ή και εξαθλιωμένους ανθρώπους που προσπαθούσαν να επιβιώσουν οι ίδιοι και οι οικογένειές τους με επιθέσεις και μικροκλοπές. Ενίοτε και με φόνους. Η κοινωνία και οι κοινότητες αποσαρθρώνονταν. Μαζί και τα νοικοκυριά. Η αποτυχία της παλιάς και της νέας πολιτικής ελίτ να προστατέψουν το λαό ήταν απόλυτη. Που σημαίνει ότι η ανάγκη της Αντίστασης έγινε κάτι παραπάνω από επιτακτική. Ήταν πλέον θέμα επιβίωσης»

Ο Ερμής σταμάτησε, σα να θυμήθηκε κάτι ξαφνικά.

«Τον Αττίκ τον ξέρεις;»

«Τον ξέρω»

«Άκουσε λοιπόν ένα τραγούδι που έγραψε λίγες μέρες πριν αυτοκτονήσει, στις 29 Αυγούστου 1944. Μάλλον ήταν το τελευταίο του. Στον περίπατό σου τον εσπερινό, σε κάθε γωνιά με τη λέξη πεινώ, πτωχοί σ’ ενοχλούν, πλούσιέ μου, κι ανοίγεις το βήμα. Κι ιδρώνεις γιατ’ είσαι χονδρός και παχύς! Ποιος φταίει αν είναι στη γη δυστυχείς; Το χρήμα! Το χρήμα!»

«Ε, αυτό δεν το περίμενα!»

«Μόνο αυτό δεν περίμενες;» είπε ο Ερμής και ψευτογέλασε.

8 σκέψεις σχετικά με το “Πείνα”

  1. http://www.estiator.com/pos-oi-ellinoamerikanoi-voithisan/

    Η υπέροχη ιστορία της κινητοποίησης της ομογένειας που έσωσε χιλιάδες από πείνα και ασθένειες
    Του καθηγητή ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ Κ. ΚΥΡΟΥ

    υπαρχει και β μερος /pos-oi-ellinoamerikanoi-voithisan-2/

    «Η γενική έδρα στην Αθήνα συμπεριελάμβανε δύο υφιστάμενα τμήματα που ήταν υπεύθυνα για την διανομή της βοήθειας. Ένα από αυτά τα τμήματα διηύθυνε την διανομή στις επαρχίες και διατηρούσε αντιπροσώπους και μεγάλα κέντρα αρωγής στην Καλαμάτα, Πάτρα, Θεσσαλονίκη και τον Βόλο, ενώ το δεύτερο τμήμα υπηρετούσε τις περιοχές της Αθήνας και του Πειραιά. Η επίβλεψη της διανομής στα νησιά τελούσε υπό την ευθύνη ενός υποκαταστήματος της Επιτροπής στην Κρήτη και δύο περιοδεύοντες αντιπροσώπους που ήταν αποσταλμένοι στην Χίο, Λέσβο και Σάμο. Σε τοπικά επίπεδο, ένα δίκτυο επιτροπών και υποεπιτροπών, το οποίο αριθμούσε περίπου 1.600 το 1943, έφτασε περί τις 3.000 το 1944 και ξεπέρασε τις 5.300 το 1945 ιδρύθηκε για να διαχειριστεί τον καταμερισμό των εφοδίων σε κωμοπόλεις και χωριά. Όσον αφορά στα επίσημα στελέχη, μέχρι το τέλος του 1942, η Επιτροπή συμπεριελάμβανε είκοσι πέντε Σουηδούς και Ελβετούς εκτελεστικούς διευθυντές και σχεδόν πενήντα Έλληνες και Ελβετούς ιατρούς, περίπου 1.000 εθελοντές στον τομέα της ιατρικής και νοσηλευτικής υποστήριξης, περίπου 3.000 εθελοντές εργάτες και πάνω από 1.200 υπαλλήλους…

    Έκτοτε, η αποστολές βοήθειας έγιναν τακτικές και συστηματικές. Φορτία με ανθρωπιστική βοήθεια που προερχόταν τόσο από τον Καναδά όσο και από τις ΗΠΑ, μεταφέροντο μηνιαίως από έναν στόλο που ανερχόταν αρχικά σε οκτώ, αργότερα σε δώδεκα και τελικά, ως το καλοκαίρι του 1944, σε δεκαέξι σουηδικά πλοία. Από τον Αύγουστο το 1942 και μετέπειτα, το πρόγραμμα αρωγής διένειμε κατ’ ελάχιστον ένα μηνιαίο φορτίο 15.000 τόνους σιταριού, 3.000 τόνους αποξηραμένων λαχανικών, 100 τόνους γάλα σκόνη και άλλα αγαθά αρωγής στην Ελλάδα.

    Τα έξοδα για τα εφόδια ανθρωπιστικής βοήθειας και την μεταφορά τους είχαν αναληφθεί από την ΕΒΕΕ και το ΚΤΒΕΕ. Σταδιακά, ως συνδρομή στην διατήρηση της τεράστιας αυτής ανθρωπιστικής πρωτοβουλίας, η ΕΒΕΕ και το ΚΤΒΕΕ εξασφάλισαν ποικίλου είδους οικονομική και υλική βοήθεια από τον Αμερικανικό Ερυθρό Σταυρό, την καναδική κυβέρνηση, την αμερικανική κυβέρνηση και άλλες φιλανθρωπικές κυβερνήσεις και οργανισμούς. Με τους παραπάνω πόρους και την στήριξη που διέθετε της, η Μεικτή Επιτροπή Αρωγής λειτούργησε με εντυπωσιακή επιτυχία για το υπόλοιπο διάστημα της κατοχής και τους πρώτους μήνες μετά την απελευθέρωση. Ως τις 7 Μαρτίου 1945, η ΕΒΕΕ είχε προλάβει να στείλει 101 ανθρωπιστικά κομβόι στην Ελλάδα, που μετέφεραν 600.000 τόνους σιταριού και άλλων τροφίμων, 3.000 τόνους ρουχισμού και 20.000 τόνους φαρμάκων και συναφών αγαθών. Σε οικονομικά μεγέθη, ο αγώνας για την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας που ανέλαβαν οι ομογενείς προσέφερε στην Ελλάδα εφόδια με εκτιμώμενη αξία που ξεπερνά τα $100.000.000. Μέσα από αυτήν την γενναιοδωρία και ανθρωπιστική παρέμβαση, η Επιχείρηση «Αποκλεισμός» της ΕΒΕΕ απέτρεψε την επανάληψη του καταστροφικού λιμού του χειμώνα του 1941-1942 και την εκδήλωσή του σε μεγαλύτερη κλίμακα κατά τους επόμενους δύο χειμώνες της κατοχής και του χειμώνα που επακολούθησε της απελευθέρωσης. Όντως, χωρίς την αποστολή της εμπράγματης βοήθειας, οι επίσημες εκτιμήσεις που έγιναν την άνοιξη και το καλοκαίρι του 1942 προέβλεπαν ότι θα σημειώνοντο 1.000.000 θάνατοι κατά τον επακόλουθο χειμώνα, με παρόμοιες απώλειες και τον μεθεπόμενο χειμώνα σε περίπτωση που θα συνεχιζόταν η κατοχή. Έτσι, το ανθρωπιστικό ενδιαφέρον της ελληνοαμερικανικής κοινότητας για την Ελλάδα, πολιτικό επακόλουθο του οποίου ήταν η συντονισμένη άσκηση πίεσης για την αλλαγή στον στρατηγικό σχεδιασμό των Συμμάχων, δημιούργησε τις απαραίτητες συνθήκες που επέτρεψαν αυτήν τούτη την επιβίωση του ελληνικού λαού.»

    πιο συγκεκριμενα για τις ενεργειες του Σπυρου Σκουρα προεδρου της 20th c fox το αρθρο στην καθημερινη
    Ο επισιτισμός της Ελλάδας στην Κατοχή
    Του Ηλια Χρυσοχοϊδη*

    Μου αρέσει!

  2. Συμφωνα με καποιον απο το 1941 υπηρχε κοντρα μεταξυ FO και SOE. To πρωτο τασσοταν υπερ της επισιτιστικης βοηθειας προς την Ελλαδα, το δευτερο υπερ του ακομα σκληροτερου αποκλεισμου. Συμπερασμα του συγγραφεως, συμφωνα και με το σκοπο δημιουργιας της SOE, απωτερος στοχος του αποκλεισμου υπηρξε οτι αυτος θα οδηγουσε τον ελληνικο λαο στην αντισταση και στη εξεγερση. Παραπεμπει στο αρθρο The Politics of Famine Relief for Occupied Greece – G.Kazamias in Clogg, R. (ed.), Bearing Gifts to Greeks, Humanitarian aid to Greece in the 1940s.
    Ενα αλλο αρθρο του Καζαμια
    Turks, Swedes and Famished Greeks: Some Aspects of Famine Relief in Occupied Greece, 1941-44
    https://ojs.lib.uom.gr/index.php/BalkanStudies/article/viewFile/221/228

    Μου αρέσει!

  3. «Στον Κουτσουμαρη ειχαμε αναθεσει κι αλλη σπουδαιοτατη μυστικη υπηρεσια. Να λαμβανη φωτογραφιες απο ολα τα χαρακτηριστικα πραγματα αλλα κυριως τα αποτελεσματα της πεινας
    Ο Κουτσουμαρης συνεργαστηκε τοτε με τον αστυνομο Νικο Παπαδημητριου, διευθυντη της υπηρεσιας εγκληματολογικων αναζητησεων, οπου γινονταν οι εμφανισεις και εκτυπωσεις φωτογραφιων που ελαμβανε ο αρχιφυλακας Παπανικολαου. Ο Κουτσουμαρης υπεδεικνυε ποιες σκηνες της καθημεριν ης τραγωδιας του πληθυσμου των δυο πολεων επρεπε να φωτογραφηθουν, ωστε να καταρτισθη ενα αδιαψευστο ιστορικο στοιχειο, που θα απεδεικνυε σ όλον τον κοσμο την εκταση της δυστυχιας του Ελληνικου λαου κατω απο την απανθρωπο και πρωτοφανη στην ιστορια βαρβαροτητα των κατακτητων, και ιδιως των Γερμανων. Ετσι κατωρθωθηκε ν απεικονισθουν οι ταλαιπωριες του πληθυσμου, με την ελλειψι των συγκοινωνιακων μεσων, η αναμονη στις μακρινες ουρες για το πενιχρο συσσιτιο, τα παιδια που
    μαζι με τα σκελετωμενα σκυλια εψαχναν στα σκουπιδια των συσσιτιων των στρατευματων κατοχης, να βρουν φλουδες απο φρουτα ή αλλο υπολειμμα τροφιμων. Εφωτογραφθηκε επισης πληθος απο υποσιτισμενα και αρρωστα παιδια με εκδηλα τα φαινομενα της αποβιταμινωσεως, καθως και νεκροι απο την πεινα, οι οποιοι βρεθηκαν στους δρομους ή τα σπιτια τους και μεταφερονταν στο νεκροτομειο. Απ εκει κατα δεκαδες φορτωνονταν σε φορτηγα αυτοκινητα και μεταφερονταν στα νεκροταφεια, οπου τους εθαβαν σε μεγαλους κοινους ταφους.

    Με πραγματικο κινδυνο εγιναν σωρεια απο τετοιες φωτογραφιες και καταρτισαμε συλλογη, την οποια επιτυχαμε να στειλωμε κρυφα στο εξωτερικο μεσω της Ελβετικης πρεσβειας, του Junod, του Brunel, ακομα και μεσω των Τουρκων που συνωδευαν το «Κουρτουλους». Οπως με εβεβαιωσαν Ελβετοι, Αγγλοι και ιδιως Αμερικανοι μετα τον πολεμο, η μεγαλυτερη προπαγανδα εγινε με αυτες τις φωτογραφιες. Η αρσις του αποκλεισμου οφειλεται κατα μεγα μερος στην πιεσι της κοινης γνωμης η οποια ειχε εξεναστη οταν ειδε τις φωτογραφιες που φανερωναν τα βασανα ενος ολοκληρου ηρωικου λαου.»

    (Αριστοτελης Κουτσουμαρης, πρωην διευθυντης της Γενικης Ασφαλειας Αθηνων, στελεχος του Ε.Σ. ειχε αναλαβει τη διανομη τροφιμων σε παιδικα συσσιτια, νοσοκομεια, φιλανθρωπικα ιδρυματα, φυλακες κτλπ)

    Αποσπασμα απο το βιβλιο του Αλεξ. Ζαννα «Η Κατοχή (αναμνήσεις – επιστολές)»
    Ο Ζαννας πριν απο τη συλληψη του (δειτε υποθεση Ατκινσον) ειχε και αλλους ειδους δραστηριοτητες, σε συνεργασια με τις βρεττανικες μυστικες υπηρεσιες, οργανωση σαμποταζ, φυγαδευση Βρεττανων κτλπ κτλπ

    Για τον ιδιο σκοπο χρησιμοποιησαν και φωτογραφιες της Βουλας Παπαιωαννου

    http://www.notepaper.gr/ksefullizontas-tin-voula-papaioannou-tou-fotografou-iasona-paliougka/

    Μου αρέσει!

  4. Ο Bαγγέλης Καραμανωλάκης συζητά με τον οικονομολόγο και συγγραφέα Άξελ Σωτήρη Βαλντέν για την επισιτιστική βοήθεια στην Ελλάδα την περίοδο 1942-1945 και πιο συγκεκριμένα τη σουηδική αποστολή του Ερυθρού Σταυρού και τη συμμετοχή της στη μεγαλύτερη ανθρωπιστική επιχείρηση του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Εκκινώντας από την ιστορία του Σουηδού Γκότφριντ Βαλντέν και τη διαδρομή του από τον τόπο γέννησής του στη Λαπωνία στην Ελλάδα της Κατοχής, συζητούν για την οργάνωση της ανθρωπιστικής βοήθειας, τις σχέσεις με τους κατακτητές, τη δοσιλογική κυβέρνηση και τους αντάρτες, καθώς και την κατάσταση μετά τα Δεκεμβριανά, στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο και διχασμένη πολιτικά χώρα.

    Μου αρέσει!

  5. http://pandemos.panteion.gr/index.php?lang=el&op=record&type=cid&q=isMemberOf-cid:13,isMemberOfCollection-cid:9&page=1&pid=iid:17970

    Τίτλος: Κοινωνική γεωγραφία της πείνας στην Ελλάδα της Κατοχής (1941-1944): η δημογραφική συμπεριφορά του ελληνικού πληθυσμού και τα θύματα της πείνας
    Τίτλος: Social geography of hunger in occupied Greece (1941-1944): the demographic behaviour of the greek popoulation and the victims of hunger
    Κύρια Υπευθυνότητα: Τζαβάρα, Γεωργία Ι.

    Μου αρέσει!

Σχολιάστε