Πριν λίγο καιρό ένας βουλευτής Θεσσαλονίκης και πρώην υπουργός παρέστη και κατέθεσε στεφάνι στο μνημείο του Ασβεστοχωρίου Θεσσαλονίκης. Ο ίδιος παρουσίασε στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης τη συμμετοχή του, με το ακόλουθο κειμενάκι:
Πότε Πια Φασισμός! Στο Ασβεστοχώρι σήμερα τιμήσαμε τη μνήμη και των αγώνα των είκοσι αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης που εκτελέστηκαν από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής τον Ιούλιο του 1944.
Το μνημείο αναφέρει: «εκτελέστηκαν από τα στρατεύματα κατοχής, 26 Ιουλίου 1944»[1]
Σχολίασα ως εξής:
Οι 20 αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης στο Ασβεστοχώρι δεν εκτελέστηκαν «από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής» αλλά από τους Σουμπερίτες. Δηλαδή ΕΝΑΝ Γερμανό επιλοχία (τον Σούμπερτ) και πολλές δεκάδες Έλληνες, Κρητικούς και Μακεδόνες. Αντιλαμβάνομαι ότι έχει μεγάλη σημασία να μη ξύνονται πληγές, να μην εμποδίζεται από το παρελθόν η ομοψυχία που είναι απαραίτητη σήμερα κλπ. Ωστόσο, δυσκολεύομαι να αποδεχτώ τα βαφτίσια των Ελλήνων συνεργατών – δοσιλόγων σε «γερμανικά στρατεύματα κατοχής». Εκείνο όμως που ίσως έχει μεγαλύτερη σημασία είναι ότι αν η ενότητα και η ομοψυχία των σημερινών Ελλήνων χτίζονται πάνω σε μη ακριβή δεδομένα, τότε χτίζονται στην άμμο. Εντελώς συμπτωματικά, αυτές τις μέρες επεξεργάζομαι το υλικό για παρόμοιες καταστάσεις σε άλλους τόπους σφαγών, όπου διαπίστωσα ότι παρατηρείται ξανά και ξανά το ίδιο φαινόμενο: οι δοσίλογοι που έκαναν τα μαζικά εγκλήματα ή συμμετείχαν ενεργά σε αυτά, ξαφνικά ΔΕΝ υπάρχουν καν! Εξαφανίζονται πίσω από τον όρο «στρατεύματα κατοχής»! Μεταξύ άλλων είχα υπόψη μου το Χορτιάτη[2], να όμως που τα ίδια συμβαίνουν και στο Ασβεστοχώρι. Έχω διαπιστώσει όμως ότι τα ίδια γίνονται στη Βάλτα (Κασσανδρεία)[3], στη Μαραθούσα Χαλκιδικής[4], στους Πύργους (Κατράνιτσα) Εορδαίας, στην Αχαϊα[5], και (πιθανότατα) σε πολλά ακόμα σημεία τα οποία μπορεί να αποκαλύψει (και να αποκαταστήσει την αλήθεια) μια ξεχωριστή έρευνα από τους ειδικούς.
Θα μπορούσε κανείς να προσθέσει πλήθος περιπτώσεις, όπου στη δημόσια μνήμη οι δοσίλογοι είναι απόντες από εμβληματικές σφαγές (δηλαδή η παρουσία και συμμετοχή τους αποσιωπάται) είτε με μια απλή κίνηση αναβαθμίζονται οι ίδιοι σε «Εθνική Αντίσταση»[6].
Πύργοι Εορδαίας Κοζάνης
Με τη σφαγή των Πύργων θα ασχοληθώ κάπως πιο αναλυτικά, στο πλαίσιο που έχει ήδη περιγραφεί. Αφορμή είναι μια συζήτηση που έγινε πριν δυο χρόνια στο ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου[7], αλλά την είδα μόλις πρόσφατα.
Η σφαγή στους Πύργους έχει περιγραφεί από πολλούς. Μια έγκυρη αφήγηση είναι του εκπαιδευτικού Στάθη Ταξίδη, σε κείμενο[8] του οποίου διαβάζουμε:
Οι Γερμανοί από το Αμύνταιο, με επικεφαλής αξιωματικούς της Γκεστάπο, καθοδηγούμενοι από ομάδα ντόπιων συνεργατών τους από παρακείμενο χωριό (σημ: Τον Πελαργό, τότε Μουλαλάρ), μπήκαν στην Κάτω Συνοικία, ενώ άλλη ομάδα Γερμανών από την Πτολεμαΐδα, συνοδευόμενη από άνδρες του δωσίλογου Πούλου, είχε εισβάλει, ταυτόχρονα με την πρώτη, στην Μεσαία και στην Ανω Συνοικία.
Η συνεργασία των Γερμανών με τους Πουλικούς και τους ντόπιους δοσίλογους είναι δεδομένη και εκτυλίσσεται σε όλα τα στάδια της επιχείρησης.
Ο Θανάσης Καλλιανιώτης[9] γράφει:
Έτσι στο ολοκαύτωμα των Πύργων συμμετείχαν:
α) Γερμανοί άνδρες των SS και της Βέρμαχτ.
β) Ιταλοί που είχαν προσχωρήσει δια της βίας ή εθελοντικά στον Άξονα μετά την συνθηκολόγηση της πατρίδας τους το φθινόπωρο του προηγούμενου έτους.
γ) μουσουλμάνοι εθελοντές από το Τουρκμενιστάν, αντίπαλοι των Ρώσων.
δ) μισθοφόροι Έλληνες του Ελληνικού Εθελοντικού Σώματος «Γεώργιος Πούλος» που έδρευε στην Πτολεμαΐδα και
ε) Έλληνες «Εθνικισταί» από τους περίγυρους οικισμούς, στα χωριά των οποίων είχαν επιτεθεί προηγουμένως οι αντάρτες του ΕΛΑΣ. (…)
Εννοείται πως τα επιτελικά σχέδια αμφοτέρων των επιδρομών είχαν εκπονηθεί από Γερμανούς. Οι Έλληνες «εθνικισταί οπλοφόροι Τουρκόφωνοι κάτοικοι» συμμετείχαν σε δευτερεύουσες εργασίες: οδηγοί, δεσμοφύλακες, συλλέκτες ζώων, πολεμοφοδίων και γεννημάτων. Παρόλο που οι γραφίδες ατονούν και τα στόματα ανοίγουν με τεράστιες δυσκολίες, στους Πύργους ασχολήθηκαν ιδιαίτερα με απαλλοτριώσεις λιρών και κοσμημάτων, τα οποία κατόπιν σωματικής έρευνας αφαιρούσαν από γυναίκες. Ειδήσεις για «170» ομαδικούς βιασμούς γυναικών στην πλατεία των Πύργων από Πουλικούς, «βουλγαρόφωνους κομιτατζήδες» και «τουρκόφωνους του Μιχάλ Αγά», τις οποίες προφανώς γιγάντωσαν καταθέσεις μελών του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ για ενεργή συμμετοχή των αντικομουνιστών οπλιτών στις επιχειρήσεις αυτές, δεν αποδεικνύονται αξιόπιστες όχι τόσο επειδή κομιτατζήδες και εθνικιστές ήταν απίθανο να συνυπάρξουν στην ίδια επιχείρηση, αλλά διότι κανένα μάχιμο γερμανικό τμήμα δεν θα διακινδύνευε να συνεργαστεί με αλλόφωνους, φθειριώντες, πτωχά οπλισμένους κι απείθαρχους χωρικούς.
Για τους βιασμούς γυναικών ο Καλλιανιώτης γράφει:
Οι αναφερθέντες βιασμοί μέσα στον πανοραμικής θέσης ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, σίγουρα δεν έγιναν από (τουρκόφωνους) αντικομουνιστές οπλίτες λόγω της βαθιάς θρησκευτικότητάς των τελευταίων.
Επιφυλακτικός είναι ο Στράτος Δορδανάς[10].
Αιωρείται, λοιπόν, το ερώτημα: έγιναν «ομαδικοί» βιασμοί στους Πύργους; Και αν ναι, από ποιους έγιναν;
Οι διαθέσιμες μαρτυρίες είναι οι ακόλουθες:
- Στο βιβλίο των Παγιάντζα – Καπετανόπουλου[11].
- Μαρτυρία αυτόπτριας μάρτυρος[12].
- Μαρτυρίες σε ντοκιμαντέρ του 1982[13].
- Μαρτυρίες σε ντοκιμαντέρ του 2013[14].
- Μαρτυρία στη «Μηχανή του Χρόνου»[15].
Δεν απομένει αμφιβολία ότι έγιναν βιασμοί γυναικών, μέσα στην εκκλησία της Μεταμόρφωσης και μάλιστα από τουρκόφωνους πρόσφυγες άνδρες του δοσιλογικού σώματος από το γειτονικό χωριό Πελαργός (Μουλαλάρ), οι οποίοι είχαν αναλάβει να φρουρούν τους αιχμαλώτους (κυρίως γυναικόπαιδα) που είχαν παραμείνει στους Πύργους. Το ερώτημα που παραμένει ασαφές είναι πόσες γυναίκες βιάστηκαν.
Γιατί όμως δίνεται τόση σημασία στους βιασμούς; Γιατί η συγκάλυψή τους πιθανότατα λειτούργησε ως κίνητρο για τη μαζική δολοφονία θυμάτων και μαρτύρων, από τους ίδιους δράστες. Δεν έγιναν μαζικές δολοφονίες μεταξύ όσων αμάχων μετακινήθηκαν στη Πτολεμαΐδα ή αλλού (έγιναν μεμονωμένες). Αντιθέτως, από τις αρκετές δεκάδες γυναικόπαιδα που παρέμειναν φρουρούμενα στο ναό της Μεταμορφώσεως ελάχιστα επιβίωσαν: οι δράστες αποχώρησαν μόνο αφού έκαψαν ζωντανά τα θύματά τους σε παρακείμενους αχυρώνες. Όσο πωρωμένοι ή φορτισμένοι εναντίον των Πυργιωτών και του ΕΑΜ κι αν ήταν οι τουρκόφωνοι πρόσφυγες του Πελαργού, δύσκολα μπορεί κανείς να φανταστεί ότι θα προχωρούσαν σε τέτοια θηριωδία, αν δεν υπήρχε κάποιος πρόσθετος συγκεκριμένος λόγος. Ως τέτοιος προβάλει η συγκάλυψη των μαζικών βιασμών μέσα στο ναό.
Η τοπική μνήμη παρέμεινε ισχυρή και η εχθρότητα μεταξύ Πύργων – Πελαργού αμείωτη στο χρόνο. Το γεγονός διασώζει το τραγούδι που λέει «Κατράνιτσα παντέρμη/ πανέμορφη και ξακουστή/ σε κάψαν οι προδότες, καημένη/ μαζί κι οι Γερμανοί» (ακούγεται στα ντοκυμαντέρ της ΕΡΤ) καθώς και σχετικές μαρτυρίες[16]. Γι’ αυτό, ίσως, μια από τις τελευταίες πράξεις της Χούντας (ημερομηνία: 2.7.1974) προέβλεπε την απόσπαση του Πελαργού από την επαρχία Εορδαίας Κοζάνης και την υπαγωγή του στην επαρχία Φλωρίνης του νομού Φλωρίνης[17].
Σήμερα η ιστορική μνήμη καλλιεργείται με πρόσφορους τρόπους[18], αν και σύμφωνα με τον Στάθη Ταξίδη αυτό που επικρατεί είναι η αδιαφορία των κατοίκων[19].
Ωστόσο, η σταθερά είναι, όπως πάντα, το μνημείο που έχει αναγερθεί, γύρω από το οποίο πραγματοποιούνται οι εκδηλώσεις μνήμης. Το μνημείο στους Πύργους έχει, όπως όλα τα αντίστοιχα μνημεία, τη δική του ενδιαφέρουσα ιστορία[20]:
«Το έργο είναι κατασκευασμένο από λευκό μάρμαρο. Στην όλη σύνθεση κυριαρχεί το γλυπτικό ανάγλυφο το οποίο απεικονίζει τις στιγμές της σφαγής: ένοπλους στρατιώτες να σημαδεύουν με τα αυτόματα όπλα τους άοπλους πολίτες – άνδρες, γυναίκες και παιδιά – οι οποίοι τρέχουν αλαφιασμένοι να σωθούν. Πάνω από το ανάγλυφο υπάρχει αέτωμα στο οποίοι είναι χαραγμένος ένας σταυρός και από κάτω η ημερομηνία της σφαγής
24-4-1944
Κάτω από το ανάγλυφο και πάνω ακριβώς στην πρόσοψη του βάθρου είναι χαραγμένα τα παρακάτω λόγια:
ΑΘΩΟ ΑΙΜΑ ΔΕΞΟΥ ΠΑΡΙΔΑ ΜΑΣ ΕΛΛΑΔΑ
ΣΤΟ ΔΕΝΔΡΟ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΓΙΑ ΔΟΞΑ ΣΟΥ ΑΙΩΝΙΑ
Από κάτω υπάρχει εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα στην οποία αναγράφονται τα λόγια:
ΕΙΣ ΑΙΩΝΙΑΝ ΜΝΗΜΗΝ
ΤΩΝ 318 ΣΦΑΓΙΑΣΘΕΝΤΩΝ
ΥΠΟ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ
ΤΗΝ 24 – 4 – 1994
Εδώ πρέπει να αναφέρουμε πως ο αριθμός των 318 θυμάτων σύμφωνα με τον Στάθη Ταξίδη είναι αυθαίρετος καθώς καθιερώθηκε από τον Μητροπολίτη Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας Αυγουστίνο Καντιώτη προκειμένου η επέτειος του Ολοκαυτώματος να μνημονεύεται με την εορτή των 318 Θεοφόρων Πατέρων η οποία εορτάζεται τον Μάιο»
Αντιλαμβάνεται κανείς ότι αυτό που αφηγείται το μνημείο ελάχιστη σχέση έχει με την πραγματικότητα. Για την ακρίβεια, διαστρέφει πλήρως την ιστορική πραγματικότητα[21].
Επίλογος
Σε μια πρόσφατη (2019) Διπλωματική Εργασία, ο συντάκτης σημειώνει[22]:
Στην έρευνα που πραγματοποίησα κάνοντας περιήγηση στα περισσότερα σημεία και των δυο περιοχών όπου υπήρχαν μνημεία, συνάντησα μεγάλη καχυποψία και η πιο συνήθης ερώτηση προς εμένα ήταν: «Γιατί προσπαθείς τώρα να επαναφέρεις μνήμες που μπορεί να δημιουργήσουν νέες εντάσεις, καλό δεν είναι που έχουν ξεχαστεί;»
Αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα. Πολλοί δεν ενδιαφέρονται για την αλήθεια. Θεωρούν ότι αν ακουστεί η αλήθεια κάποιοι θα παρεξηγηθούν και θα θυμώσουν, με αποτέλεσμα τη δημιουργία νέων εντάσεων. Αυτό δεν αφορά μόνο τη μία πλευρά, τους φυσικούς και πολιτικούς απογόνους των δοσιλόγων. Αφορά με εξίσου έντονο τρόπο και την πλευρά του ΕΑΜ, για τα δικά της πεπραγμένα[23].
Αλλά, δεν είναι δυνατόν η κοινή μνήμη να επηρεάζεται δυσανάλογα και διαστρεβλωτικά, είτε από την ακροδεξιά, είτε από το ΚΚΕ (και την πέραν του ΚΚΕ Αριστερά) και να καθηλώνεται από τη δήθεν συμφιλιωτική άποψη «μη τα σκαλίζουμε». Τελικά καταλήγουμε στο να μην υπάρχει κοινά αποδεκτή Ιστορία ή αυτή που πλασάρεται ως τέτοια να μην είναι τίποτα περισσότερο από ψευδο-Ιστορία.
Έχω καταθέσει την άποψή μου για το πώς πρέπει να προσεγγίσουμε τη δύσκολη δεκαετία του ’40[24]. Δεν είναι κάτι δύσκολο, απλά χρειάζεται αρετήν και τόλμην.
Σημειώσεις
[1] https://www.facebook.com/sfamellos/photos/pcb.2361177334177096/2361176857510477/?type=3&theater
[2] https://greekcivilwar.wordpress.com/2017/09/02/gcw-1448/
[3] Το ξεχασμένο μακελειό της Βάλτας Χαλκιδικής (Λυκεσάς)
[4] https://greekcivilwar.wordpress.com/2016/07/10/gcw-309/
και
[5] Παναγιωτάρας Παναγιώτης, Δημόσια Ιστορία και Μνήμη. Η διχασμένη μνήμη του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου. Μνημεία της Αντίστασης και του Εμφυλίου στην Αχαΐα και Ηλεία. Διπλωματική Εργασία, 2019. Pdf, στο Διαδίκτυο.
[6] Το μπλόκο της Νέας Ευκαρπίας (31 ΙΟΥΛΙΟΥ 1944)
https://greekcivilwar.wordpress.com/2017/02/28/gcw-986/
Το Ολοκαύτωμα του Μεσόβουνου
https://greekcivilwar.wordpress.com/2017/02/28/gcw-984/
Κούκος
https://greekcivilwar.wordpress.com/2016/03/29/gcw-111/
Γιαννιτσά
http://farosthermaikou.blogspot.com/2014/09/blog-post_0.html
«Ο ΔΗΜΟΣ ΓΙΑΝΝΙΤΣΩΝ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΩΝ 110 ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΩΝ ΔΗΜΟΤΩΝ ΥΠΟ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΙΚΩΝ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΩΝ ΚΑΤΟΧΗΣ ΤΗΝ 14ΗΝ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1944»
Σε απόσταση 2 μέτρων είναι τοποθετημένη μαρμάρινη στήλη, όπου αναγράφονται τα ονόματα των νεκρών. Το μνημείο φιλοτεχνήθηκε από το γλύπτη Θανάση Μηνόπουλο και ανεγέρθηκε από το Δήμο Γιαννιτσών το έτος 1976.
Αγρίνιο
[7] https://sarantakos.wordpress.com/2018/03/18/fkakridis/ Η συζήτηση, σε ανάρτηση με άσχετο περιεχόμενο, πυροδοτείται ξαφνικά από το σχόλιο νο 454, με την αναφορά ενός σχολιαστή στη σφαγή των Πύργων και κάνει μερικούς γύρους, όπως συνηθίζεται στα ιστολόγια.
[8] https://greekcivilwar.wordpress.com/2017/02/23/gcw-966/
[9] https://blogs.sch.gr/thankall/?p=1017
[10] Δορδανάς Στράτος, Το αίμα των αθώων: αντίποινα των γερμανικών αρχών Κατοχής στη Μακεδονία, 1941 -1944, Εστία, 2007.
Ο Δορδανάς γράφει:
Υποστηρίζεται επίσης , ότι κατά τη διάρκεια της κράτησής τους οι γυναίκες κακοποιήθηκαν από τους δεσμώτες τους (σ.471)
Σε άλλο σημείο:
Όπως συνέβη και στην περίπτωση των Πύργων, δυο γυναίκες κακοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της κράτησής τους (σ.475)
[11] Στο ιστολόγιο Σαραντάκου (ό.π.), σχόλια 475 και 511: «Πρώτη φορά το διάβασα στο ψηφιακώς τυπωμένο βιβλίο των δασκάλων Ν. Μ. Παγιάντζα και Α. Κ. Καπετανόπουλου Οι Πύργοι (Κατράνιτσα) της επαρχίας Εορδαίας νομού Κοζάνης (Θεσσαλονίκη 2003), στο οποίο παραπέμπει και ο Καλλιανιώτης.
Αντιγράφω από αυτό το βιβλίο:
… αντίκρισα κάτι το φοβερό. Μια ομάδα ηλικιωμένων γυναικών από το χωριό Μεσόβουνο, δεμένες πισθάγκωνα μαζί με τα μωράκια τους, εγγόνια από 12 μηνών ως 10 χρονών, κι αυτά δεμένα με τις γιαγιάδες τους, όλοι νεκροί. Οι γυναίκες ήταν βάρβαρα κακοποιημένες, με καταφανή τα ίχνη του βιασμού (σ. 252, Ευάγγελος Τάκης, δάσκαλος, επιτελής στο 16ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ)
17 γυναίκες τις βάλαν σημάδι με στοίχημα και για διασκέδαση οι ταγματασφαλίτες του Πελαργού αφού πρώτα τις βασάνισαν και τις ατίμασαν. (σ. 259, εφημερίδα Ελευθερία Θεσσαλονίκης).
Από αυτούς 170, μεταξύ των οποίων περισσότερες γυναίκες και κορίτσια που πέσαν στα χέρια των πουλικών σκυλιών, αφού βασανίστηκαν 10 μέρες σχεδόν και ατιμάστηκαν όλες οι γυναίκες και τα κορίτσια, κάηκαν ζωντανοί μέσα σε 7 αχυρώνες όλοι. (σ. 261, εφημερίδα Λαϊκή Φωνή Θεσσαλονίκης).
Το λυπηρό ήταν ὀτι κατά την φοβερή αυτή επιχείρηση, πήρε μέρος το ταγματασφαλίτικο τμήμα του χωριού Πελαργός, οι οπλίτες του οποίου οργίασαν κυριολεκτικά, αφού μέσα στην εκκλησία της Μεταμόρφωσης Πύργων, οι αντίχριστοι, βίασαν γυναίκες και κορίτσια, ξεκοίλιασαν έγκυες και σκότωσαν κατά τον πιο απάνθρωπο τρόπο άοπλους κατοίκους, πιο πολύ γυναικόπαιδα (σ. 264, από το βιβλίο του Α. Γουσόπουλου Το Γραμματικό της επαρχίας Έδεσσας του νομού Πέλλας)
Όλα τα ανωτέρω δυστυχή πλάσματα, αφού εβιάσθησαν ομαδικώς και κτηνωδώς, εδέθησαν κατά ομάδας με τριχιάν, εραντίσθησαν με ελαχίστην βενζίνην -δια να καούν σιγά- και ύστερα εκάησαν σαν το κερί. (σ. 307, από έκθεση του αντισυνταγματάρχη Διονύσιου Μελά, της 21-10-1944 προς την Ομάδα Μεραρχιών)»
(…)
«Το πιο απαίσιο έγκλημα το γεύτηκε στις 27 του Απρίλη [1944, τέσσερις μέρες μετά το ολοκαύτωμα] κάτω από τις εξής συνθήκες: Μια ομάδα Γερμανών που είχε παραμείνει σαν φυλάκιο στο ύψωμα της εκκλησίας Μεταμόρφωσης, αντιλήφθηκε μια κίνηση στ’ αντερείσματα του Δυτικού Βερμίου και έβγαλε μια περιπολία και τους συγκέντρωσε όλους, περί τους 150, τους περισσότερους με προδοσία, για να τους προωθήσει σύμφωνα με διαταγή των ανωτέρων τους στην Πτολεμαΐδα, στο στρατόπεδο όπου είχαν συγκεντρώσει και τους άλλους.
Της κίνησης αυτής αυτόπτης μάρτυρας ο γράφων που εκτελούσε καθήκοντα παρατηρητού από μια χαρακτηριστική πέτρα – ύψωμα Κόζικ που δεσπόζει σ’ όλη την περιοχή.
(…)
Την ώρα που έφτασα στο παρατηρητήριο με τα κιάλια, ενθύμιο του αλβανικού μετώπου, αντελήφθηκα μια κίνηση φάλαγγας αόπλου κόσμου την οποία συνόδευε μια ομάδα Γερμανών στο δρόμο προς Πτολεμαΐδα. Στη διασταύρωση προς Μεσόβουνο βλέπω να σταματά η φάλαγγα και να παίρνει το δρόμο της επιστροφής προς την Κατράνιτσα. Ήταν τώρα οι ταγματασφαλίτες από τα γύρω χωριά που είχαν οπλίσει και ντύσει οι Γερμανοί με ρούχα δικά τους και περιβραχιόνια με τον αγκυλωτό σταυρό. Αυτοί λοιπόν παρέλαβαν τη φάλαγγα των αόπλων Κατρανιτσιωτών και πίσω στο χωριό γιατί ερχόταν ν’ αντικαταστήσουν το γερμανικό φυλάκιο της Μεταμόρφωσης, όπως κι έγινε. Κι έτσι, επικυρίαρχοι κρατούν στην εκκλησία αιχμαλώτους όλους αυτούς που πήρανε από τους Γερμανούς. Και εδώ γράφτηκε το φοβερό φινάλε της τραγωδίας της Κατράνιτσας. Μέσα στην εκκλησία και μπροστά στα μάτια των ανήμπορων αντρών και αδελφών, επιδόθηκαν σε ένα ακατανόμαστο όργιο βιασμών και προσβολής της τιμής και αξιοπρέπειας του αόπλου κόσμου. Φωνές και κατάρες ακούγονταν μπροστά σ’ αυτό το αποτρόπαιο έγκλημα. Βιασμοί γυναικών μπροστά στα μάτια των αντρών ποιος ξέρει για πόσες ώρες ή και μέρες.
Και για να καλύψουν αυτή τη θηριωδία, χωρίστηκαν σε ομάδες, τους έκλεισαν στις εκεί αχυρώνες και τους έκαψαν ζωντανούς αφού τους ράντισαν με την ειδική σκόνη που χρησιμοποιούσαν οι γερμανοί στο κάψιμο των σπιτιών. […] Σωρούς από κάλυκες ημιαυτομάτου Στεν βρήκαμε έξω από τις πόρτες κάθε αχυρώνα, πράγμα που σήμαινε πως τους πυροβολούσαν για να μη ξεφύγουν το φρικτό θάνατο. (σ. 251, Ευάγγελος Τάκης, δάσκαλος, επιτελής στο 16ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ, πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Εθνική Αντίσταση, Σεπτεμβρίου 1984)»
Τους υπόλοιπους, αφού τους συγκέντρωσαν, ατίμασαν όλες τις γυναίκες, ακόμα και τις γριές. Και για να σκεπάσουν τα εγκλήματά τους, αφού τους μοίρασαν σε 7 αχυρώνες, τους έκαψαν ζωντανούς. Τα εγκλήματά τους αυτά, βρέθηκε κάποιος απ’ αυτούς τους ίδιους (το είχε φαίνεται για καύχημα) να τα γράψει στην πόρτα της εκκλησίας. Εκεί, ξετσίπωτα, λέει ότι οι γυναίκες ατιμάστηκαν. Τα άτομα ήταν περίπου 170, τα 80% γυναίκες και μωρά παιδιά. Τα 10% γέροι, γριές, τυφλοί, ανίκανοι, κλπ. και 10% άνδρες μέσης ηλικίας και έφηβοι. (σ. 260, τα γράφει ο συγγραφέας -αυτόπτης- Νίκος Παγιάντζας)»
[12] «Μα, έβγαζαν τα εσώρουχά τους και μας τα έδειχναν!» (Ιστολόγιο Σαραντάκου, ο.π.)
[13] https://www.youtube.com/watch?v=AFak6i_czp8&feature=emb_logo Για τους βιασμούς μέσα στην εκκλησία, στο 19:40. Στο 20:33 ακούγεται: «κατάλαβα ότι τις βιάζαν τις κοπέλες, γιατί όταν βγαίναν έξω, γελώντας αυτοί, κρατούσαν εσώρουχα των κοριτσιών στα χέρια τους και γελούσαν». Πέραν αυτών, το ντοκιμαντέρ έχει μοναδική αξία γιατί οι επιζώντες κάτοικοι των Πύργων αναπαριστούν (σε μια μεγάλη ομάδα) στα αυθεντικά τοπία τις κινήσεις και τα δρομολόγια θανάτου, του Απριλίου 1944.
[14] https://www.youtube.com/watch?v=ZJXS09QDLmA&feature=emb_logo Για τους βιασμούς, στο 10:00 και στο 11:27, μαρτυρίες ενός αυτόπτη και του προέδρου του Τοπικού Συμβουλίου.
Στο 49:52 μαρτυρία αυτόπτη για βιασμούς γυναικών και αγοριών στο ιερό του ναού της Μεταμορφώσεως, από Γερμανούς και δοσιλόγους.
[16] «Μετά από κάποια χρόνια μερικοί από τους φονιάδες πήγαν στο μνημόσυνο των θυμάτων και οι Κατρανιτσιώτες τους διώξανε» (Ιστολόγιο Σαραντάκου, ο.π.)
Στα 1974, στο Γυμνάσιο Πτολεμαϊδας, ένας Πυργιώτης και ένας Πελαργιώτης μαθητές χτυπήθηκαν άγρια όταν ο δεύτερος είπε στον πρώτο «καλά σας κάναμε και σας εκτελέσαμε!». Αφήγηση Ταξίδη, 13:40’. https://www.youtube.com/watch?time_continue=1&v=dCkllrf3_tc&feature=emb_logo
[17] https://www.eetaa.gr/index.php?tag=oikmet_details&id=16607
[18] 1ος αγώνας δρόμου μνήμης :
Πολιτιστικός Σύλλογος Πύργων: https://www.facebook.com/pages/category/Nonprofit-Organization/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CE%A3%CF%8D%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%82-%CE%A0%CF%8D%CF%81%CE%B3%CF%89%CE%BD-189757231410171/
και
Το μοιρολόι (2015):
Ο τελευταίος επιζών:
[19] Στα 17:00’, https://www.youtube.com/watch?time_continue=1&v=dCkllrf3_tc&feature=emb_logo
[20] http://www.digitalglyptotheque.gr/greece_exhibits/%CE%BC%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CE%AF%CE%BF-%CE%B5%CE%BA%CF%84%CE%B5%CE%BB%CE%B5%CF%83%CE%B8%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%89%CE%BD-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-%CE%B3%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%B1/
[21] Η τριβή μου με αφηγήσεις από τη δεκαετία του ’40 με έχει κάνει να είμαι ιδιαίτερα επιφυλακτικός για τις πληροφορίες που προσφέρουν στον αναγνώστη – μελετητή. Στην περίπτωση της σφαγής των Πύργων, παρά τις υπερβολές και τις ανακρίβειες που εύκολα μπορεί να εντοπίσει ένας έμπειρος αναγνώστης, όλες οι μαρτυρίες συντείνουν στο ίδιο συμπέρασμα.
[22] Παναγιωτάρας, ο.π, σ. 90.
[23] Δες, χαρακτηριστικά:
Σημειώσεις για τον Εμφύλιο 
Αυτό :
[10] Δορδανάς Στράτος, Το αίμα των αθώων: αντίποινα των γερμανικών αρχών Κατοχής στη Μακεδονία, 1941 -1944, Εστία, 2007.
Ο Δορδανάς γράφει:
Υποστηρίζεται επίσης , ότι κατά τη διάρκεια της κράτησής τους οι γυναίκες κακοποιήθηκαν από τους δεσμώτες τους (σ.471)
Σε άλλο σημείο:
Υποστηρίζεται, επίσης, ότι κατά τη διάρκεια της κράτησής τους οι γυναίκες κακοποιήθηκαν από τους δεσμώτες τους (σ.472)
Κάτι πρέπει να αλλάξει εδώ ! 🙂
————————————————————–
Γενικά δεν μπορεί να τεκμηριωθεί πως τους βιασμούς στην εκκλησία τους έκαναν ΕΕΣίτες και όχι Πουλικοί ή άλλοι. Ο Καλλιανιώτης επιμένει πως θα σέβονταν την εκκλησία. Γράφει αλλού, πάλι για περιστατικό σε εκκλησία :
«Υπεύθυνοι για την επιχείρηση αυτή [ στην Ερμακιά ] ήταν µάλλον αποκλειστικά οι Πουλικοί (Λίγοι ήταν οι Γερµανοί ανάµεσά τους σύµφωνα µε διηγήσεις Ερµακιωτών, βλ. PRO, FO 371, 48388/R12668/139, General Distribution from Belgrade to FO, No 1220/27.7.45 ) που ανάµεσα στα ενδιαφέροντά τους ήταν η συλλογή τιµαλφών. Προφανώς Γερµανοί ή εθελοντές του Πούλου ήταν κι όχι οι «δυνάµεις αντιστάσεως» (δηλαδή οι οπλίτες του ΕΕΣ) που εκτός των άλλων λεηλάτησαν την ενοριακή εκκλησία του αρµενόφωνου χωριού Εξοχή ( ΙΜΣΚ, Ενορία Εξοχής, Εκκλησιαστική Επιτροπή προς ΙΜΣΚ, 25.3.46 ).»
Όπως είχα πει και τότε στου sarant , οι μαρτυρίες είναι έτσι που μπερδεύουν Πουλικούς και ΕΕΣίτες και δεν διευκρινίζεται ποιος έκανε το έγκλημα στην εκκλησία . Επειδή οι Πελαργινοί τους καταλήστευσαν και ήταν κοντινοί, ήταν πιο εύκολο να τους κατηγορήσουν – πού να ψάχνεις τώρα να βρείς τους Πουλικους – ή να τους μπερδεύουν επίτηδες ή αδιάφορα με τους Πουλικούς. Οι Πελαργινοί όμως δεν ήταν Πουλικοί, αλλά είχαν φτιάξει το «5ο ανεξέρτητο τάγμα Πελαργού Εορδαίας», με 3 λόχους , 1ος Πελαργού, 2ος Μανιακίου και 3ος Κομνηνών, είχαν αρχηγό τον Τσακίρογλου ( αρχηγός των οπλιτών του ΕΕΣ Πελαργού [ Καλλιανιώτης ] ), πρώην αντάρτη του Πόντου, και ανήκαν ξεκάθαρα στον ΕΕΣ ( «ΠΑΟ» ).
Αφού ο ΕΛΑΣ δεν κατάφερε να πάρει τον Πελαργό μαζί του, του την έπεσε επανειλημμένα – οι Πύργοι ήταν προπύργιο του ΕΛΑΣ μαζί με την Ερμακιά. Γιατί θεωρώ πως υπάρχει προκατάληψη σε βάρος των Πελαργινών και δεν λαμβάνω στα σοβαρά υπόψιν ατεκμηρίωτες καταγγελίες της εαμικής πλευράς ; Μα εξαιτίας της άποψης του ΕΑΜ για τους τουρκόφωνους αντιεαμικούς : «Η δουλιά είναι πολύ δύσκολη, γιατί πρόκειται για πολύ καθυστερημένα στοιχεία και πολλοί απ’ αυτούς είναι παλιοί τσέτες συνειθισμένοι στο πλιάτσικο, την ληστεία και προσκολλημένοι στους αρχηγούς τους ( τσαούσηδες και αγάδες )»[ έκθεση Μακεδονικού Γραφείου ].[ Δορδανάς ].
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Ριβαλντίνιο,
βλέπω ότι δεν έχεις αντίρρηση ότι οι βιασμοί γυναικών έγιναν μέσα στην εκκλησία, από Έλληνες δοσίλογους, οι οποίοι αναφέρονται (στα επίσημα μνημεία) ως γερμανικά στρατεύματα κατοχής.
Για μένα, αυτό είναι που έχει σημασία και όχι αν οι εν λόγω δοσίλογοι ήταν από τον Πελαργό ή Πουλικοί – τρέχα γύρευε από που.
Ωστόσο, επειδή διάβασα τη συζήτησή σας στου Σαραντάκου, ένοιωσα υποχρεωμένος να δω μία – μία της πηγές (παρατίθενται στο ποστ) και το δικό μου συμπέρασμα είναι ότι οι βιασμοί και οι μαζικές δολοφονίες των αμάχων που ακολούθησαν (ακριβώς γιατί είχαν προηγηθεί οι βιασμοί) ήταν δουλειά των γειτόνων τουρκόφωνων.
Αυτή, φυσικά, είναι μια άποψη και όχι μια ιατροδικαστική απόφανση.
Ευχαριστώ για το σχόλιο και τη επισήμανση του λάθους στο κείμενο, θα το διορθώσω σύντομα.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Μεταφέρω μια συζήτηση από το φ/μπ
Andreas Makrides
Όποιον ελασίτη γνωρίσεις – Μακεδόνα ή μη, Πόντιο ή μη, κομμουνιστή ή μη – θα σου μιλήσει με δέος για την πολεμική ικανότητα και αρετή των τουρκόφωνων. Ανθρώπων που πέρασαν δια πυρός και σιδήρου στην Τουρκία, σαν τους Μυρίους του Ξενοφώντα, αντιμετωπίζοντας, όχι ελασίτες, αλλά τους τσέτες του Τοπάλ Οσμάν! Αμέτρητες είναι οι διηγήσεις.
«Οι τουρκόφωνοι μας θέριζαν» μου είχε πει σε συνέντευξη ο Δημήτρης Τάσσος (Μπουκουβάλας). «Όσοι δικοί μας έκαναν το λάθος και αμελούσαν να καλυφθούν, έτρωγαν τη σφαίρα στο δόξα πατρί».
Και έρχεται τώρα ο Καλλανιώτης να μας πείσει, πως αποκλείεται οι Γερμανοί να συμπολεμούσαν με «πτωχά οπλισμένους και απείθαρχους χωρικούς». Λες και δεν μπορούσαν να τους δώσουν όπλα. Λες και οι Σουμπερίτες ήταν τύποι και υπογραμμοί. Ή λες και οι Γερμανοί στρατιώτες ήσαν πιο μάχιμοι από τους τουρκόφωνους. Πότε; Τον Ιούλιο του ’44!
Δεν βίασαν, λέει, οι τουρκόφωνοι. Και τι έκαναν; Χάζευαν τους Γερμανούς και τους Τουρκμένους μουσουλμάνους να βιάζουν μέσα στην εκκλησία – γιατί να φτάσει να αμφισβητήσει και τους βιασμούς ο Καλλανιώτης δεν το βαστά. Έξοχα!
Αυτός είναι ο «αντικειμενικός και ο μετριοπαθής», και μετά ψάχνεις για Δίκτυα Μνήμης. Με το συμπάθιο δηλαδή…
Panos Zervas
Φυσικά «ψάχνω» Ανδρέα. Παίρνοντας και ο ίδιος θέση – αυτό κάνω στο ποστ.
Andreas Makrides
Panos Zervas Το είδα, αλλά πραγματικά αγανάκτησα. Καλή σου μέρα – και σε ευχαριστώ.
·
Andreas Makrides
Και μια ακόμα παρατήρηση: Κάπου είχα πετύχει και ένα άγαλμα – πρέπει να ήταν του Αβδελά σε ένα στρατόπεδο που φέρει το όνομά του, αλλά δεν παίρνω όρκο – που αναφέρει πως σκοτώθηκε από τους κατακτητές. Και βεβαίως δεν είναι αλήθεια, γιατί ο Αβδελάς δολοφονήθηκε από τους ελασίτες.
Δεν είναι καθόλου εύκολο να χειριστεί όμως το κράτος τέτοιες καταστάσεις. Τα ονόματα του Παπαπέτρου και του Αβδελά έχουν δοθεί σε στρατόπεδα. Ούτε να αφαιρεθούν είναι εύκολο (γιατί θα διαμαρτυρηθούν οι εθνικόφρονες) ούτε να ξαναγραφεί πως «σκοτώθηκαν από τους κομμουνιστές» είναι εύκολο, ούτε να εξηγηθεί γιατί μια οργάνωση που είχε ίσως τους περισσότερους αξιωματικούς και χωροφύλακες ανά αριθμό μελών συμμετείχε σε όργια τύπου Πύργων είναι εύκολο.
Να γεμίσει η Ελλάδα με μνημεία σκοτωμένων από Έλληνες, με δίκαιη και ισότιμη επεξήγηση από κάτω, θα ήταν ίσως εφικτό – αλλά θα αποτελούσε παγκόσμια πρωτοτυπία, και δεν θα έλυνε απολύτως κανένα πρόβλημα, πλην εκείνου της πιστής (πλην τηλεγραφικής) αποτύπωσης των γεγονότων.
Όπως δεν ήταν εύκολο να γραφτεί πως ο Ζαχαριάς Μπαρμπιτσιώτης ήταν ένας βιαστής, πως ο Γιάννης Κολοκοτρώνης αφορίστηκε γιατί κακοποίησε (και σεξουαλικά) έναν πρωτοσύγκελο που δεν του πλήρωνε τους λουφέδες και τόσα άλλα, 200 χρόνια μετά.-
Panos Zervas
Andreas Makrides Δύσκολο + βάλε. Αλλά κάπως πρέπει να γίνει, δεν είναι δυνατόν να διαιωνίζεται μια πλαστογραφημένη, κάλπικη Ιστορία…
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Κάπου είχα πετύχει και ένα άγαλμα – πρέπει να ήταν του Αβδελά σε ένα στρατόπεδο που φέρει το όνομά του, αλλά δεν παίρνω όρκο – που αναφέρει πως σκοτώθηκε από τους κατακτητές. Και βεβαίως δεν είναι αλήθεια, γιατί ο Αβδελάς δολοφονήθηκε από τους ελασίτες. Δεν είναι καθόλου εύκολο να χειριστεί όμως το κράτος τέτοιες καταστάσεις.
Όντως. Εδώ το κράτος έχει αφήσει στην παραλιακή κάτω απ’ το άγαλμα του Σαράφη να γράφει πως «δολοφονίθηκε» ! Για τον Αβδελά όμως δεν πρέπει να υπάρχει παράπονο. Γιατί κι αν το κράτος αδρανεί , οι «δημοκρατικοί» πολίτες αγρυπνούν. Όπως γράφει ο Τάσος Χατζηαναστασίου στο κλασικό «Οι άλλοι Καπετάνιοι» ( σελ. 371 ) : «Μεταπολεμικά στήθηκε προτομή του [ Αβδελά] στον κήπο της Δράμας , η οποία εξαφανίσθηκε από άγνωστους το 1986».
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
διόρθωση :
δολοφονίθηκεδολοφονήθηκεΜου αρέσει!Μου αρέσει!
Απο μια γρηγορη ματια που εριξα στην εργασια του Παναγιωταρα,ως τη σελιδα 76,διαπιστωσα πολλα λαθη και «λαθη»,για τα οποια αλλοτε ευθυνεται ο ιδιος,π.χ.οι Χιτες και οι ΜΑΥ μετονομαζονται,μερικες λεξεις πιο περα,σε Ταγματασφαλιτες κι αυτο γινεται τουλαχιστον δυο φορες κι αλλοτε οι πηγες του,οι περισσοτερες αριστερες.Δεν ειναι δυνατον,ανθρωπος που σκοτωθηκε στον Εμφυλιο,του οποιου εχω γνωρισει το γιο,να αναφερεται οτι σκοτωθηκε στην Κατοχη και οτι ανεγερθη μνημειο στη μνημη του για τη μαχη στην οποια υποτιθεται οτι σκοτωθηκε!Αν δεν ειχα πολυ κακη σχεση με το πληκτρολογιο,θα εγραφα ως αυριο για τετοια «μαργαριταρια».
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Επειδη ειδα και το σχετικο μνημειο,το λαθος χρεωνεται στον συγγραφεα κι οχι σ’ αυτους που το ανηγειραν.Η επιγραφη ειναι σαφης.Το συγκεκριμενο ονομα δεν υπαρχει,οπως ειναι φυσικο,αναμεσα στα ονοματα της μαχης των Δεμεστιχων.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Η Κατράνιτσα (Πύργοι) είναι το χωριό με τον δεύτερο μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων μετά τα Καλάβρυτα, και η σφαγή της είναι η μεγαλύτερη Ελλήνων από Έλληνες στην Κατοχή. Για δεκαετίες όμως αποσιωπούνταν και μόνο τοπικά ήταν γνωστή αυτή η σφαγή. Τα τριάντα τελευταία χρόνια κάτι έχει αλλάξει. Έχει περιληφθεί στο «Δίκτυο μαρτυρικών πόλεων & χωριών της Ελλάδος», αλλά πουθενά δεν αναφέρονται και οι Έλληνες συνυπαίτιοι της σφαγής. Μόνο στην πολυγραφημένη λαθρόβια έκδοση των Παγιάντζα-Καπετανόπουλου.
Το πέπλο που εξακολουθεί να σκεπάζει την πραγματικότητα δε νομίζω πως οφείλεται στο γεγονός των βιασμών, αλλά στο ότι πολλοί από τους σφαγείς στελέχωσαν το μετεμφυλιακό κράτος και τρομοκράτησαν τους αυτόπτες και τους συγγενείς τους, ωθώντας τους να μην αναφερθούν σ΄ αυτούς και το συνάφι τους, μήπως και φακελωθούν ως αριστεροί*.
Μεγάλωσα μέσα σε οικογένεια που μετρούσε οχτώ νεκρούς απ’ αυτή τη σφαγή. Δεν μου έμαθαν μακεδόνικα, για «να μη χαλάσει η προφορά μου» και συγκαταλεχθώ στους β΄ κατηγορίας πολίτες, όπως ήταν οι περισσότεροι μακεδονόφωνοι μέχρι το 1981. Οι δικοί μου αναφέρονταν στους Γερμανούς, ως σφαγείς, και στους Έλληνες συνεργάτες τους ως πλιατσικολόγους. Για βιασμούς δεν είχα ακούσει τίποτα μέχρι που διάβασα το βιβλίο των Παγιάντζα-Καπετανόπουλου. Αργότερα επιβεβαίωσα το γεγονός από αυτόπτρια μάρτυρα.
Ελπίζω πως αυτό το άρθρο θα βοηθήσει στην αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας και της συλλογικής μνήμης. Καιρός είναι ν’ αντικρίσουμε κατάματα την ιστορία του τόπου μας, όσο οδυνηρή κι αν είναι.
*Στο γειτονικό Γραμματικό κάποιοι ακροδεξιοί (δεν ξέρω αν σχετίζονταν με τους σφαγείς) κατακρεούργησαν τον πρόεδρο του χωριού, συγγενή μας (από την οικογένεια της προγιαγιάς μου Κυράτσας, το γένος Βαλιώζη, που την έκαψαν ζωντανή σε αχυρώνα μαζί με τον προπάππο μου Στέργιο στην Κατράνιτσα). Τον συκοφάντησαν ως αριστερό, κι έτσι, ούτε γάτα ούτε ζημιά. Άφησε ορφανά τρία κορίτσια κι ένα αγόρι σε τρυφερή ηλικία. Στα χρόνια της χούντας η μεγάλη κόρη του είχε σχέση μ’ ένα μόνιμο υπαξιωματικό. Ο στρατός δεν του έδινε άδεια να την παντρευτεί, γιατί την είχαν φακελωμένη σαν τάχα αριστερή. Χρειάστηκε να μεσολαβήσει ο άγιος Καλλίνικος Εδέσσης στον μέραρχο, για να μπορέσουν να φτιάξουν οικογένεια.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Theo,
ευχαριστώ για το σχόλιο.
Συμφωνούμε. Στο ποστ κάνω μια υπόθεση για κάτι διαφορετικό: οι δολοφονίες έγιναν επειδή είχαν προηγηθεί οι βιασμοί. Για λόγους συγκάλυψης (ή και γι’ αυτό) όσα ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια και δεκαετίες είναι άλλη υπόθεση.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
1943: Συμμετείχαν Έλληνες στην Επιχείρηση Καλάβρυτα; (μαρτυρία επιζώντα)
https://korinthia.net.gr/2020/12/13/1943-%CF%83%CF%85%CE%BC%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%B5%CE%AF%CF%87%CE%B1%CE%BD-%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%87%CE%B5%CE%AF%CF%81%CE%B7%CF%83/32323/
«Τα γερμανικά στρατεύματα υποβοηθούμενα από τις ελληνικές ομάδες ασφαλείας πέτυχαν να καθαρίσουν τα Καλάβρυτα και κατέστρεψαν τα πάντα στην πορεία τους».
Με αυτή τη φράση, που αποκαλύπτει για πρώτη φορά και την ελληνική συμμετοχή στη σφαγή των Καλαβρύτων, αρχίζει το τηλεγράφημα που έστειλε από το Κάιρο στις 22 Δεκεμβρίου 1943 ο Βρετανός διπλωμάτης κ. Λίπερ προκειμένου να ενημερώσει την ελληνική κυβέρνηση του Καΐρου για το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων.
Das UNTERNEHMEN KALAVRITA -14- Συμμετείχαν Έλληνες στην Επιχείρηση;;;
Α
4.9. Συμμετείχαν Έλληνες στην Επιχείρηση Καλάβρυτα;
Διαπιστώσεις – κρίσεις
Απάντηση στο ανωτέρω ερώτημα δίνει το κατωτέρω ραδιογράφημα του Άγγλου Πρέσβη Λήππερ προς τον Άγγλο Υπουργό Ήντεν.
Μόνο 800 Γερμανοί. Από αυτούς, όπως υποστηρίζει ο ιστορικός ερευνητής
Δημήτρης Κανελλόπουλος, μόνο οι 800 ήταν Γερμανοί. Όλοι οι υπόλοιποι ήταν
Έλληνες συνεργάτες των ναζί, που δεν δίστασαν να σκοτώσουν άμαχους συμπολίτες
τους. Εκτός από τους 300 γερμανοντυμενους που συνέδραμαν στη σφαγή, ακόμη
1.500 είχαν παραταχθεί περιμετρικά της περιοχής με τις δυνάμεις του
συνταγματάρχη Βόλφιγκερ.
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του κ. Λαμπρόπουλου, αυτοί προέρχονταν από τα τάγματα
«Λεωνίδας» από τη Λακωνία, ομάδες από την Ηλεία και την Κόρινθο, ενώ
μεταφέρθηκαν και ομάδες ταγματασφαλιτών από τη Θήβα και τα Μέγαρα. Ακόμη 300
ταγματασφαλίτες είχαν ακολουθήσει τη μονάδα AA 116 των ποδηλατιστών από τη
Μεγαλόπολη. Στους Έλληνες ταγματασφαλίτες δόθηκε ρουχισμός και οπλισμός από
τις αποθήκες της Βέρμαχτ στο Αίγιο και την Πάτρα. Δεν τους δόθηκαν όμως κράνη,
παρά μόνο τζόκεϊ, ώστε να ξεχωρίζουν από τους Γερμανούς στρατιώτες.
Στην ίδια έρευνα μεταξύ άλλων αναφέρονται:
Ο διασωθείς από την εκτέλεση (13.12.1943) Παναγιώτης (Τάκης) Σαμαρτζόπουλος, δίνει ξεκάθαρη απάντηση, ότι στην εκτέλεση των Καλαβρυτινών, συμμετείχαν, δυστυχώς, ΄Έλληνες (…). Θυμάται ο Σαμαρτζόπουλος: (…) Το πρωί της Πέμπτης 9 Δεκεμβρίου 1943 οι πρώτες γερμανικές μηχανοκίνητες και πεζοπόρες γερμανοελληνικές μονάδες, έφθασαν στη Βυσωκά.
Έγινε η συγκέντρωση των Βυσωκιωτών στο προαύλιο της Αγίας Άννας. Μετά οι Γερμανοί μπήκαν στα Καλάβρυτα. Έκαναν ένα κλοιό γύρω από την πόλη. Ο καθένας μπορούσε να μπαίνει στα Καλάβρυτα αλλά δεν μπορούσε να βγαίνει. Το δόκανο του θανάτου στήθηκε. Επικράτησαν συνθήκες τρόμου, αγωνίας, αβεβαιότητας. Ο κόσμος κλείστηκε στα σπίτια του και κανένας δεν μπορούσε να δώσει υπεύθυνες κατευθύνσεις και πληροφορίες. Ο καθένας ζούσε και ενεργούσε για τον εαυτό του. Η συμπεριφορά των Γερμανών ήταν υποκριτική. Έβλεπες πρόσωπα βλοσυρά, αγριεμένα, μανιασμένα για εκδίκηση. Έβλεπες και πρόσωπα γριφώδη, πρόσωπα καμουφλαρισμένα που προσπαθούσαν με τη σιωπή τους να δείξουν ότι είναι Γερμανοί.
Αλλά τα γερμανικά ρούχα έχασκαν πάνω τους και με προσοχή διέκρινες ότι οι Γερμανοί, δεν ήταν Γερμανοί… Ήταν κάτι το καμουφλαρισμένο… Ντρέπομαι να το πω αλλά, αυτό, δυστυχώς, είναι η πραγματικότητα. Άκουγες σπασμένα Ελληνικά, αναμασήματα και προσποιητές γερμανικές αρθρώσεις, αλλά έδειχναν καθαρά ότι το καμουφλάρισμα δεν ήταν τέλειο.
Έπειτα η συμπεριφορά τους πρόδωσε. Το πλιάτσικο στα σπίτια, το τραχονολόγημα, το σπάσιμο των μαγαζιών, η λαφυραγώγηση των νοικοκυριών, το κλέψιμο των Καλαβρυτινών αρχοντικών. Οι προίκες από τις Καλαβρυτινές σουφρώθηκαν από τις 9-12 Δεκεμβρίου 1943. Δύσκολα να πιστέψω ότι αυτό ήταν έργο των Γερμανών. Είχε εμφανή τα ελληνικά χαρακτηριστικά. (1)
Από το Δημοτικό Σχολείο όπου γινόταν ο διαχωρισμός και ο χωρισμός μας από τις γυναίκες μας και τα παιδιά μας. Αμέσως χωριζόμαστε σε ομάδες συντεταγμένες και με τη συνοδεία στρατιωτών οδηγηθήκαμε στο χωράφι του Καπή. Προχωράτε, μην κοντοστέκεστε. Προχωράτε, μην χαζεύετε… ήταν οι προσταγές στα ελληνικά των συνοδών σιδηρόφρακτων Γερμανών
(;) στρατιωτών. Έτσι στοιβαχτήκαμε στο χωράφι του Καπή. Μας μέτρησαν κιόλας. Άκουγα: ένας, δύο, τριάντα πέντε, εκατό… τριακόσια πενήντα… πεντακόσια έντεκα… πεντακόσια ογδόντα… πάντα σε άπταιστα ελληνικά. Παραξενεύτηκα και αναρωτήθηκα: Μα οι Γερμανοί μετρούν ελληνικά;… Τα Καλάβρυτα είναι ζωσμένα από τους Γερμανούς. Όλα τα υψώματα είχαν ισχυρές σκοπιές. Στην Αγία Βαρβάρα, στον Αηλιά στην Βελιά, στο Κάστρο, παντού Γερμανοί-Γερμανοί-Γερμανοί…
Ο ταγματάρχης Lange πυρπολεί με την ομάδα του τους Ρωγούς Καλαβρύτων [08.12.1943], κάτω μαζί με τον Κουρκουλάκο και λοιπούς στο Αίγιο [Φεβρουάριος 1944].
Στοιβαχτήκαμε στο χωράφι του Καπή. Απέναντι στην Γαϊδουροράχη καμουφλαρισμένα πολυβόλα και στρατιώτες σε θέσεις βολής. Αμέσως βρεθήκαμε σε έναν σφιχτό κλοιό θανάτου… Στο αλώνι του Ζήσιμου πολυβόλα… πολυβόλα… με τις μπούκες τους στραμμένες επάνω μας. Στην πρώτη σειρά οι Παπάδες. Κοντά τους οι Προύχοντες, ο Πρόεδρος της Κοινότητας, ο Γυμνασιάρχης, οι Καθηγητές, οι Δημόσιοι Υπάλληλοι, οι Τραπεζιτικοί. Πίσω όλοι οι άλλοι. Μπροστά μας ο Τένερ. Ένας λεπτός, μάλλον ψηλός, φακιδιασμένος λοχίας. Δεν είχε όψη καθαρόαιμου Γερμαναρά. Μάλλον περισσότερο Αυστριακός ήταν. Δίπλα του οι συμβουλάτορές του, ο ένας πρέπει να ήταν Έλληνας και μάλλον Αξιωματικός… ΄Εφθασε και η δεύτερη παρτίδα από τους Καλαβρυτινούς. Μπήκαν και αυτοί στη θέση τους. Θα ήταν η ώρα 10.00΄. Τότε μπήκαν και οι ταινίες στα πολυβόλα στην Γαϊδουροράχη. Μετά ακούστηκε στα ελληνικά μια φωνή: Θέλω τον Σαμψαρέλο και τον Ντάνο, ήταν Τραπεζιτικοί. Τους πήραν και έφυγαν πάλι για τα Καλάβρυτα. ΄Υστερα από λίγο ξαναγύρισαν. ΄Ηταν κίτρινοι, σαν φλουρί. Λήστεψαν τις Τράπεζες. Τα ξεσήκωσαν όλα… όλα. Δεν άφησαν τίποτε. Σίγουρα δεν την έχουμε καλά… είπαν στους ανυπόμονους και περιέργους να μάθουν νέα Καλαβρυτινούς.
Το ρολόι χτύπησε έντεκα, νταν… νταν… νταν… έντεκα φορές. Τότε άρχισαν να ανεβαίνουν καπνοί στον ουρανό. Άρχισαν να καίγονται τα Καλάβρυτα. Γέμισε ο ουρανός από καπνούς. Εμείς βλέπαμε τα σπίτια μας, τις περιουσίες μας να γίνονται στάχτη. Παγωνιά επικράτησε. Παγωνιά και αγωνία. Οι γυναίκες, τα παιδιά… Οι γυναίκες τι κάνουν οι οικογένειές μας; Ο
Τένερ, οι συνεργάτες του κάγχαζαν. Απολάμβαναν το θέαμα. Διασκέδαζαν με την αγωνία μας, με το μαρτύριό μας. Κάποιοι ζήτησαν εξηγήσεις. Τί γίνεται, πού μας πάνε, πού είναι τα γυναικόπαιδα; Απάντησε ο Τένερ: Δεν θα πάθετε τίποτα. Μην ανησυχείτε. Θα κάψουμε τα σπίτια σας… Έχετε το λόγο μου, δεν θα πάθετε τίποτα… Κάποια ανακούφιση. Αλλά πρόσκαιρη.
Δεν βαριέσαι. Ας καούν… Θα τα χτίσουμε πάλι από την αρχή. Τα γυναικόπαιδα να ‘ναι καλά… Αλλά ξαφνικά όλα άλλαξαν… Το ρολόι ξαναχτύπησε. Νταν… νταν… νταν… δώδεκα φορές. Τότε έπεσε η πρώτη φωτοβολίδα. Οι Γερμανοί ξάπλωσαν, έλαβαν θέση βολής. Ο Τένερ ανασκουμπώθηκε και κινούσε τα χέρια προς τα πολυβόλα. Δεν καταλάβαμε την κίνηση του χεριού του Τένερ. Σηκωθήκαμε. Είδαμε το Δημοτικό Σχολείο στις φλόγες. Νέα αγωνία… Κόπηκαν τα πόδια μας… Οι γυναίκες… Καίνε τις γυναίκες… Νέα φωτοβολίδα. Μάλλον πράσινη αυτή τη φορά. Νέες κινήσεις του Τένερ… μετά νέα φωτοβολίδα… μάλλον κόκκινη αυτή τη φορά… μετά άρχισαν τα πολυβόλα. Άρχισαν να ξερνούν φωτιά και σίδερο. Όλα τα πολυβόλα έβαλαν εναντίον μας απροειδοποίητα. Πέσαμε κάτω, άλλοι έπεφταν, άλλοι σηκωνόντουσαν. Και τα πολυβόλα ξερνούσαν φωτιά και ατσάλι κρρρ… κρρρ… κρρρ… Το μακελειό είχε αρχίσει. Η Μεγάλη Σφαγή σε όλο το μεγαλείο της. Τα πολυβόλα του Χίτλερ, τα πολυβόλα της ντροπής σημάδευαν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, τον πολιτισμό. Τα πολυβόλα του Τένερ δολοφονούσαν την ηθική, δολοφονούσαν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Δολοφονούσαν την ίδια την εκτέλεση αφού ο στρατιωτικός του λόγος δεν κράτησε παρά μόνο λίγα λεπτά… Εγώ ήμουν μαζί με τον Τσεντούρο και τον Γιώργη Κυριακόπουλο. Τότε πετάχτηκε ο Δημήτρης Οικονόμου ο Πανελλήνιος. Είμαι φίλος σας, είμαι γερμανόφιλος… Είμαι δικός σας άνθρωπος… Καμία ανταπόκριση. Μια ριπή και ο γερμανόφιλος Πανελλήνιος διπλώθηκε στα δύο. Δεν ξανασηκώθηκε ποτέ. Έπεσα κάτω μαζί με τον Κυριακόπουλο. Τότε δέχτηκα έξη μέχρι οκτώ βλήματα στο πόδι, μια στο σαγόνι. Δίπλα μου ο Κυριακόπουλος. Τάκη πονάω, χάνω αίμα, σβύνω… Κουράγιο Γιώργη, μη μιλάς, μην κουνιέσαι, κάνε τον σκοτωμένο… Πονάω, χάνω αίμα, ωχ… ωχ…
Δεν ξαναμίλησε ποτέ ο Κυριακόπουλος. Έκανα τον σκοτωμένο. Οι Γερμανοί άρχισαν να μας μετακινούν, να μας αναποδογυρίζουν και να δίνουν τη χαριστική βολή… μπαμ… μπαμ… μπαμ… Μετά γδούποι και σιγή. Μετά η σειρά για κάποιον άλλο. Μπαμ… μπαμ… μπαμ… Μετακίνησαν και εμένα, με γύρισαν ανάσκελα. Δεν κινήθηκα. Δεν μίλησα. Κάποιος με πάτησε.
Συγκρατήθηκα, δεν μίλησα. Άστον αυτόν, είναι τελειωμένος, είπε κάποιος στα ελληνικά. Συνέχισε, συνέχισε να τελειώνουμε, είπε ένας άλλος, πάλι στα ελληνικά. Έριξαν κάποιον επάνω μου. Δεν κρατήθηκα και βόγγηξα. Αμέσως μετά…
Μπαμ… μπαμ… μπαμ… έφαγε δύο χαριστικές βολές. Τελείωσε. Κάποια στιγμή επικράτησε ησυχία. Η αποστολή τελείωσε;
Εσείς ρίξατε στο πηγάδι τους συντρόφους μας;… κάποιος ψέλισε στα ελληνικά… Θέλανε να παίξουν με τους Γερμανούς;… είπε κάποιος άλλος, και αυτό στα ελληνικά. Άκουγα, πονούσα, σφάδαζα αλλά και αηδίαζα. Άκουγα ελληνικά να χαίρονται, άκουγα Έλληνες να μετράνε, άκουγα Έλληνες ικανοποιημένους για το μεγάλο μακελειό… Ντροπή… ντροπή… ντροπή…
Μετά μια φωνή έσκισε τον ουρανό Αλλαααααα…. ΄Αρχισαν οι Γερμανοί να τρέχουν, περνούσαν επάνω μας πατώντας μας, έτρεχαν σαν άλογα να συνταχθούν πιο κάτω. Κάποιος δεν άντεξε, σηκώθηκε να δει τι γίνεται. Ήταν ο Δημήτρης Καλδίρης.
Κάποιος γύρισε και τον αποτελείωσε… Ήταν ο τελευταίος Καλαβρυτινός που έπεφτε…
Οι Γερμανοί έφυγαν τραγουδώντας… Μετά άκουσα μια φωνή, τον Κώστα Μπελογιάννη. Τάκη μείνε όπως είσαι. Μην ταράζεσαι… μείνε όπως είσαι φεύγουν… Έμεινα ακίνητος. Άκουσα φωνές, γυναικείες φωνές… Γυναίκες, που είστε γυναίκες… σκότωσαν τους άντρες μας… τρέξτε… τρέξτε οι άντρες μας σκοτώθηκαν… Έφτασε η Γυφτοχρήσταινα, η Γεωργία Τσαρουχά (Παπαβασιλείου) και άλλες. Ανασηκώθηκα… Ζήτησα ένα στήριγμα… Άρχισα να περπατώ προς τα Καλάβρυτα… Έπεσα πάνω στον Βασίλη Μποτώνη… Τάκη πάρε την κατηφόρα… κουράγιο… Προχωρούσα σιγά-σιγά. Έπεσα πάνω σ’ ένα τσεκούρι γεμάτο αίματα και μυαλά. Έφτασα στο σημείο όπου στεκόταν ο Τένερ. Είχε ένα πλάστη με τον οποίο ανοίγουν φύλλο οι γυναίκες. Τον είχε καρφώσει στη γη. Τον πήρα και στηριζόμενος σ’ αυτόν προχώρησα προς τα Καλάβρυτα… Με παρέλαβαν οι γυναίκες, μου έδωσαν νερό, με πήγαν στο σπίτι του Φεφέ όπου κάθησα. Ήλθαν οι δικοί μου να με πάρουν. Είναι κι άλλοι ζωντανοί… Φροντίστε να τους βοηθήσετε… τους είπα. Δεν υπήρχαν φάρμακα, δεν υπήρχε τίποτε. Τα ρούχα έμειναν κολλημένα πάνω στις πληγές δύο ημέρες. Ήλθε ο Αρίστος Θούας από το Λειβάρτζι, ο οποίος με περιποιήθηκε. Έκοψε κρέατα, σιδέρωσε τα τραύματα με καυτό σίδερο. Έκαψε σύρμα και καθάρισε τις πληγές και τα τραύματα. Ο Αρίστος Θούας με κράτησε στη ζωή.
Οι γυναίκες πήγαν την άλλη μέρα να μεταφέρουν τα πτώματα. Κάποιο γερμανικό αεροπλάνο πετούσε πάνω από την εκτέλεση.
Δ.Κ.: Τάκη Σαμαρτζόπουλε, είσαι βέβαιος, με το χέρι στην καρδιά, ότι στις 13 Δεκεμβρίου 1943 στη Ράχη του Καπή, τράβηξαν εναντίον των Καλαβρυτινών τη σκανδάλη και ΄Ελληνες;
Π.Σ.: Με το χέρι στη καρδιά και όλο το αίσθημα της ιστορικής ευθύνης, με ντροπή και οδύνη επαναλαμβάνω: Τους Καλαβρυτινούς εκτέλεσαν, δυστυχώς, γερμανοντυμένοι ΄Ελληνες…
Όπως προκύπτει από το σχετικό τηλεγράφημα του Άγγλου Πρέσβη Leeper Εθνικιστικές Ελληνικές Ομάδες συμμετείχαν μαζί με τους άνδρες της 117 Jager Division στην καταστροφή των Καλαβρύτων. Το συγκλονιστικό ντοκουμέντο από τα αρχεία του Foreign Office, έχει ως εξής: 2 “Τα Γερμανικά στρατεύματα πλαισιούμενα και βοηθούμενα από τις Ελληνικές Ομάδες
Ασφαλείας πέτυχαν να καθαρίσουν τα Καλάβρυτα και κατέστρεψαν τα πάντα στην πορεία τους. Άντρες, σπίτια, περιουσίες, με μια βιαιότητα χωρίς προηγούμενο αφανίστηκαν. Ελπίζουμε ότι ορισμένοι ΒΑΣ από την περιοχή θα διωχθούν μέσα σε λίγες ημέρες και θα υπάρχουν νέες πληροφορίες για την τρομερά μπερδεμένη και δυσάρεστη κατάσταση στην Πελοπόννησο “.
Ντοκουμέντα από τη συνεργασία Βέρμαχτ – Ελληνικών Ομάδων Ασφαλείας.
Ο ταγματάρχης Lange μαζί μετον Κουρκουλάκο και λοιπούς στο Αίγιο [Φεβρουάριος 1944]. Οι Γερμανοντυμένοι Έλληνες Π. Αποστολόπουλος από Αίγιο, Δημ. Παναγόπουλος από Λαγοβούνι Καλαβρύτων και Γεώργιος Μπάρτζης από Κρήνες Κορινθίας, στενοί συνεργάτες γερμανοντυμένοι του Τένερ (Φρούραρχου Αιγίου) που τον συνόδεψαν στα Καλάβρυτα κατά τη διάρκεια της Σφαγής.
Οι Εθνικιστικές Ομάδες, με τη δράση της Αντικομμουνιστικής Σταυροφορίας και της Οργάνωσης Χ στην επαρχία Καλαβρύτων, διευκόλυναν με κάθε τρόπο την οργάνωση της Επιχείρησης Καλάβρυτα με όλα τα τραγικά αποτελέσματα.
Συμπέρασμα:
Ντροπή … Δυστυχώς στην Επιχείρηση Καλάβρυτα συμμετείχαν και Εφιάλτες, που είχαν το θράσος να λέγονται Έλληνες (;).
—————————
1.Ομολογία του Νικολάου Ρηγόπουλου, προς το συγγραφέα στις 12.10.1995, Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου, Μνημονικά Πρωτόκολλα, Νο 84, 85, 163,
Πηγή: kalavritanews.gr
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
»Οι Εθνικιστικές Ομάδες, με τη δράση της Αντικομμουνιστικής Σταυροφορίας και της Οργάνωσης Χ στην επαρχία Καλαβρύτων, διευκόλυναν με κάθε τρόπο την οργάνωση της Επιχείρησης Καλάβρυτα με όλα τα τραγικά αποτελέσματα.»
Από αυτό το κομμάτι και μόνο δημιουργούνται αμφιβολίες για την όλη θεωρία σχετικά με τη συμμετοχή Ελλήνων στη σφαγή των Καλαβρύτων. Από την άλλη, από όσο θυμάμαι ο Μάγερ στο »Από τη Βιέννη στα Καλάβρυτα» δεν γράφει κάτι για συμμετοχή ταγματασφαλιτών ή γενικά άλλων συνεργατών των δυνάμεων Κατοχής.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
—
Γνώμη δική μου είναι ότι πρόκειται για χονδροειδή, για τερατώδη (φιλο)κομμουνιστική προπαγάνδα, που αποσκοπεί στη συγκάλυψη της εξόφθαλμης, μέγιστης ευθύνης τού ΚΚΕ για το φρικώδες Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων…
Κυριολεκτικά «γερμανοντυμένοι» Έλληνες ένοπλοι συνεργάτες τών Γερμανών, ουδέποτε έδρασαν στην Πελοπόννησο.
Η στολή τών «Τσολιάδων» («Γερμανοτσολιάδων») που έδρασαν στην Πελοπόννησο, με έδρες την Πάτρα, τον Πύργο, την Κόρινθο, ήταν παραπλήσια με τη στολή τών «Τσολιάδων» τών Αθηνών, (τη στολή, δηλαδή, της Τιμητικής Φρουράς τού Άγνωστου Στρατιώτη), η οποία στολή δεν είχε καμία σχέση με γερμανική στολή.
Το χιτώνιο των ανδρών τών «τακτικών» Ταγμάτων Ασφαλείας τών υπαγομένων στο Β’ Αρχηγείο Χωροφυλακής (Τρίπολη – Παπαδόγκονας) ήταν ελληνικό, και μόνο τα άρβυλα ήταν γερμανικά…
Πέραν αυτού, τον Δεκέμβριο του 1943, δεν υπήρχαν στην Πελοπόννησο Έλληνες ένοπλοι συνεργάτες τού κατακτητή, με εξαίρεση το Τάγμα Εθελοντών Λακωνίας «Λεωνίδας», του οποίου η πρώτη μαγιά τοποθετείται μόλις στα μέσα Νοεμβρίου 1943, δηλαδή λιγότερο από μήνα πριν από το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων…
Πότε πρόλαβε η δύναμη αυτή, να οργανωθεί, να εξοπλισθεί και να «εκστραυεύσει» μαζί με τους Γερμανούς στα Καλάβρυτα;
Ο σχολαστικότατος και εγκυρότατος για μένα Χέρμαν Φρανκ Μάγερ, («Από τη Βιέννη στα Καλάβρυτα», ΕΣΤΙΑ 2003), που αφιερώνει αρκετές, πολύ προσεγμένες, σελίδες στα Τάγματα Ασφαλείας και ειδικότερα σ’ αυτά της Πελοποννήσου, αναφέρει ότι η πρώτη συμμετοχή δυνάμεως τού Τάγματος «Λεωνίδας» σε γερμανική επιχείρηση, ήταν τον Ιανουάριο του 1944 (επιχείρηση «Κότσυφας»).
ΟΥΔΕΝ αναφέρει ο Μάγερ για οποιασδήποτε μορφής «συμμετοχή» Ελλήνων στον αφανισμό τών Καλαβρυτινών!
Ως προς τα «Ελληνικά» πού λέει ότι άκουγε αυτός ο (κατ’ εμέ) χυδαίος προπαγανδιστής, είναι γνωστό ότι τουλάχιστο ο διαβόητος «Τένερ», μιλούσε Ελληνικά και «συνεννοείτο» με τους Έλληνες στα Ελληνικά. Και, λογικά, δεν μπορεί αυτός να ήταν ο μόνος Γερμανός στη φρικώδη εκείνη επιχείρηση, που μιλούσε Ελληνικά…
Ενδεικτικό τής αξιοπιστίας τής «μαρτυρίας» αυτής, είναι ότι ο «Τένερ» (το σωστό είναι Ντένερτ) ήταν «Φρούραρχος Αιγίου», ενώ στην πραγματικότητα ο άνθρωπος αυτός ήταν ένας απλός δεκανέας – διερμηνέας…
Στο προαναφερθέν βιβλίο του, ο Μάγερ έχει κάμει, (ως προς την εγκυρότητα και την αξιοπιστία του), το «Αρχείο Κανελλόπουλου» κυριολεκτικώς, ρόμπα!!
Σημειώνω ενδεικτικά ότι μία από τις φωτογραφίες τού εδώ σχολιαζόμενου δημοσιεύματος, είναι χονδροειδές φωτομοντάζ…
Τέλος, οι φανατικοί αντικομμουνιστές τού Τάγματος Ασφαλείας «Λεωνίδας», (αν υποτεθεί ότι είχαν πράγματι λάβει μέρος στη φρικώδη εκείνη επιχείρηση), δεν είχαν κανένα λόγο να φερθούν τόσο κτηνωδώς στους Καλαβρυτινούς, που ήταν γνωστοί, γνωστότατοι για τον συντηρητισμό τους και για την απροθυμία τους να πλαισιώσουν τον ΕΛΑΣ…
Όταν, λίγο μετά τη Συμφορά, πήγε στα ρημαγμένα Καλάβρυτα ο καπετάν Γλαράκης (ΕΛΑΣ), και οι γυναίκες τον πήραν με τις κατάρες και χύμηξαν να τον κομματιάσουν, αυτός, ξεφεύγοντας, τους είπε: «Τι να σας κάνουμε, πρόλαβαν οι Γερμανοί, αλλιώς, θα το είχαμε κάμει εμείς».
(Δες Μάγερ, ό.π., σελ. 424). Τόσο μεγάλη ήταν η «αγάπη» τών ΕΛΑΣιτών για τους Καλαβρυτινούς…
Οι μόνοι Έλληνας που πιθανολογώ ότι «βρέθηκαν» τότε τους Γερμανούς, μπορεί να ήταν κάποιοι «οδηγοί» (αναγκαστικά ή και εθελοντικά), ή κάποιοι μουλαράδες…
Ως προς το αναφερόμενο σχετικό τηλεγράφημα του Λήπερ, θεωρώ απολύτως βέβαιο ότι οι πληροφορίες του ήταν προφανώς λαθεμένες.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Είχαμε συζητήσει πριν 4 χρόνια ακριβώς το ίδιο θέμα στο sarantakos.wordpress. Όλες οι μαρτυρίες που είχαν προσκομιστεί μου είχαν φανεί όψιμες και αόριστες. Ένας Άγγλος πρεσβευτής με το όνομα Λήπερ στο Κάιρο που είχε όμως άποψη για τα γεγονότα στα Καλάβτυτα 🙂 , ένας 93χρονος Λαμπρόπουλος μεταφραστής των Γερμανών, ο γηραιός διοικητής Βέλφινγκερ που αναφέρει πάντως πως δεν θυμάται αρκετά πράγματα και ένας παντελώς αναξιόπιστος αξιωματικός των Διαβιβάσεων Karl Wagel.
Επειδή δεν έβγαινε το αφήγημα πως συμμετείχαν ΤΑ ( βλ. παρακάτω ) κάποιοι ανέφεραν το Τάγμα Λεωνίδας του Βρεττάκου το οποίο είχε ιδρυθεί την 1/11/1943. Αλλά ήταν δυνατόν αυτοί να συμμετέχουν τόσο μακριά απ’ την βάση τους , όταν μάλιστα οι Γερμανοί τους έδωσαν επαρκή οπλισμό μόλις στα τέλη του ’43 ; Aκόμη δεν είχαν αρχίσει καλά καλά δράση στην Λακωνία ( συγκρούσεις με ΕΑΜίτες σε Αμύκλες, Μυστρά και γύρω απ’ την Σπάρτη ) και μεταφέρθηκαν για δράση στα Καλάβρυτα ;
Ο Ράλλης διαμαρτυρήθηκε για την σφαγή των Καλαβρύτων και δεν ανέφερε τίποτα για συμμετοχή Ελλήνων. Το ίδιο και ο Σπάιντελ που του απάντησε. Πολύ εύκολα ο Σπάιντελ θα του απαντούσε «Ρωτήστε τους δικούς σας τι έγινε».
Ο Κωστόπουλος λέει για την ημερομηνία ίδρυσης των ΤΑ :
Αθήνα : Ιούνιος ’43 – φθινόπωρο ’43 (Πρώτη επιχείριση στα νοσοκομεία των Αθηνών το Νοέμβριο του ’43. Το ίδιο λέει και ο Χανδρινός : «Τα Τάγματα Ευζώνων πήραν το βάπτισμα του πυρός στις 30/11/43 όταν η κυβέρνηση πήρε την απόφαση να εκκαθαρίσει όλα τα νοσοκομεία της πόλης…» )
Χαλκίδα : 29/12/43
Πάτρα : 20/1/44
Κόρινθος : Απρίλιος του ’44
Αγρίνιο : 18/2/44
Πύργος : 19/5/44
Ναύπακτος : 22/6/44
Καλαμάτα : 18/2/44
Γίνεται κατανοητό πως δεν θα μπορούσαν να έχουν συμμετοχή ΤΑ στην σφαγή των Καλαβρύτων. Εκτός αν ονομάζουν «ΤΑ» τους μεταφραστές , τους οδηγούς και μερικούς προδότες που σίγουρα θα είχαν μαζί τους οι Γερμανοί.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
https://www.tanea.gr/2005/12/10/greece/prodotes-sti-sfagi-twn-kalabrytwn/
Προδότες στη σφαγή των Kαλαβρύτων
το τηλεγραφημα του FO δεν γραφει για ταγματα ασφαλειας αλλα αναφερει «Τα γερμανικά στρατεύματα υποβοηθούμενα από τις ελληνικές ομάδες ασφαλείας» προφανως εννοει χωροφυλακες
τα περι συμμετοχης ανδρων ταγματος Λεωνιδας ειναι εμπνευση του μεταφραστη/διερμηνεα των Γερμανων Γιάννη Λαμπρόπουλου.
«Τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο 1988 ο κ Λαμπρόπουλος κατέθεσε σε μνημονικό πρωτόκολλο στο Ιστορικό Αρχείο Κανελλόπουλου όλα όσα γνώριζε για τις ενέργειες των Γερμανών και των Ελλήνων συνεργατών τους, οι οποίες προηγήθηκαν της σφαγής»
ο οποιος Λαμπροπουλος υποστηριζει:
«Εκτός από τους 300 γερμανοντυμενους που συνέδραμαν στη σφαγή, ακόμη
1.500 είχαν παραταχθεί περιμετρικά της περιοχής με τις δυνάμεις του
συνταγματάρχη Βόλφιγκερ.
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του κ. Λαμπρόπουλου, αυτοί προέρχονταν από τα τάγματα
«Λεωνίδας» από τη Λακωνία, ομάδες από την Ηλεία και την Κόρινθο, ενώ
μεταφέρθηκαν και ομάδες ταγματασφαλιτών από τη Θήβα και τα Μέγαρα. Ακόμη 300
ταγματασφαλίτες είχαν ακολουθήσει τη μονάδα AA 116 των ποδηλατιστών από τη
Μεγαλόπολη»
δηλ συμφωνα με αυτον συμμετειχαν πανω απο 2000 «ταγματασφαλιτες»
Ενταξει γνωστη η προσπαθεια των τοπικων «ιστορικων ερευνητων» Κανελλοπουλου, Λαζαρη αλλα και του γνωστου Ροδακη οπως και απομνημονευματογραφων για συγκαλυψη της ευθυνης του ΚΚΕ, ολοι αυτοι παρουσιαζουν ως υπευθυνους για το ολοκαυτωμα τους Αγγλους (φυσικα ποιους αλλους), μελη της συμμαχικης αποστολης, τους «δεξιους» πρακτορες των Αγγλων που ειχαν καταφερει να διεισδυσουν στον ΕΛΑΣ και υποστηριζουν οτι οι εκτελεσεις και η καταστροφη των Καλαβρυτων ηταν προαποφασισμενες (δειτε το σχετικο αρθρο του ΣΑΘ) και δεν εχουν σχεση με τις εκτελεσεις των γερμανων αιχμαλωτων, μαλιστα συμφωνα με μερικους μερικους οι εκτελεσεις των τελευταιων ακολουθησαν την καταστροφη της κωμοπολης.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
είναι κοινό μυστικό για τους απογόνους των θυμάτων της σφαγής των Πύργων ότι είχαν ενεργό ρόλο έλληνες απ τα γειτονικά χωριά με κύρια συμμετοχή Πελαργινών.Η σφαγή των Πύργων έχει καλυφθεί ιδιαιτέρως απ την επίσημη ιστορία…πλέον η αλήθεια για το τι έγινε δεν μπορεί να κρύβεται…μέχρι και το μνημείο στο χωριό ΔΕΝ λέει την αλήθεια αφού τα θύματα είναι άνω των 400….
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Μια κι εγώ είμαι απόγονος θυμάτων της σφαγής των Πύργων, θα με ενδιέφερε πολύ κάποια τεκμηρίωση για τον αριθμό των άνω των 400 θυμάτων.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
«Οι αναφερθέντες βιασμοί μέσα στον πανοραμικής θέσης ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, σίγουρα δεν έγιναν από (τουρκόφωνους) αντικομουνιστές οπλίτες λόγω της βαθιάς θρησκευτικότητάς των τελευταίων.»
Σοβαρά τώρα; Αυτό θεωρείται επιχείρημα σοβαρό;
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Κι εγώ αυτό έγραψα στο ιστολόγιο του Σαραντάκου.
Αλλά, δυστυχώς, τόσο «σοβαροί» είναι κάποιοι «εθνικόφρονες» σοβαροφανείς ιστορικοί που κατηγορούν άλλους (ιδεολογικούς αντιπάλους συνήθως) ως ασόβαρους!
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
( Το είχα γράψει και παλαιότερα πιο αναλυτικά με άλλο χρηστώνυμο , αλλά βλέπω δεν δημοσιεύθηκε 😦 ).
Τα χωριά είχαν αντιπαλότητα μεταξύ τους , οπότε είναι επόμενο να μείνουν στην μνήμη για όλα τα κακά οι αντίπαλοι χωρικοί. Αν τα θύματα αναγνώρισαν τουρκόφωνους μεταξύ των ενόχων , θα μπορούσαν να είναι οι Τουρκμένιοι που δρούσαν στις γερμανικές γραμμές.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Αυτό το …. απροκατάληπτο «επιχείρημά» σου μάλλον θεωρείς πως ανατρέπει συλλήβδην όλες τις μαρτυρίες των αυτοπτών.
Και εις ανώτερα, Ριβαλντίνιο!
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Ο καθένας μπορεί να πιστεύει ό,τι θέλει όταν δεν υπάρχουν τεκμήρια χειροπιαστά. Ας πούμε εγώ για το Μεσόβουνο κάνω δεκτή την μαρτυρία πως οι χωροφύλακες που ήταν παρόντες έκλαιγαν , ενώ εσύ μπορείς να πιστεύεις πως ευχαρίστως συμμετείχαν.
Υ.Γ. Δεν έχει ανώτερα. Είμαι πλέον στην Εξώσφαιρα ! 🙂
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
τα γεγονότα θεωρούνται πολύ πρόσφατα και το ουσιώδες απο εδω και πέρα θα έπρεπε να ειναι η αναζήτηση και ταυτοποίηση των Ελλήνων δραστών των εγκλημάτων αυτών.Πλέον θα πρέπει να διερευνηθούν με ακριβεια και βάθος ποιοί ήταν παρόντες ,πέραν από τους Γερμανούς με ονοματεπώνυμα….
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Αναγνωρίζει κάποιος πως ο τάδε ΕΕΣίτης ( με ονοματεπώνυμο ) έκανε αυτά κι αυτά τα αίσχη ; Αν το μόνο που αναγνώρισαν είναι τουρκόφωνους , τότε θα μπορούσαν να είναι Τουρκμένιοι. Οι Τουρκμένιοι , οι Αζέροι και οι Γκαγκαούζοι μιλούν σχεδόν ίδια γλώσσα με την οθωμανική τουρκική που μιλούσαν οι τουρκόφωνοι ΕΕΣίτες και οι Τούρκοι .
Αν αναγνώρισαν «γερμανοντυμένους» πάλι πρόκειται για Τουρκμένιους. Οι ΕΕΣίτες δεν ήταν γερμανοντυμένοι.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Δυστυχώς, όταν ζούσαν οι θύτες που είχαν ενταχθεί στον «εθνικό κορμό», διαφέντευαν σε Έδεσσα και Πτολεμαΐδα «κι όλα τα ΄σκιαζε η φοβέρα», κανείς από τους συγγενείς των θυμάτων δεν τολμούσε να τους κατονομάσει γιατί, αυτομάτως σχεδόν, θα χαρακτηριζόταν εαμοβούλγαρος ή συνοδοιπόρος. Ούτε και στην οικογένειά τους το λέγανε, από φόβο μην τους ξεφύγει κάτι σε δημόσιο χώρο (βλ. και το σχόλιό μου της 22.10.20). Κι έτσι επικράτησε η «επίσημη» αφἠγηση που ενοχοποιεί μόνο τους Γερμανούς για τη σφαγή
Τώρα επιζούν ελάχιστοι αυτόπτες (ή κανένας) που τότε ήταν σε μιαν ηλικία που θα τους επέτρεπε να γνωρίζουν τους σφαγείς των δικών τους . Γι’ αυτό δύσκολο να γίνει η έρευνα που λες.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Βρε καλέ μου, βρε χρυσέ μου, όλοι οι αυτόπτες που κατέθεσαν τις μαρτυρίες τους αναγνώρισαν τους τουρκόφωνους κατοίκους των γειτονικών χωριών, και κυρίως τους Πελαργινούς. ως θύτες τους. Και συ θέλεις, ντε και καλά, να βρεις Τουρκμένιους. Αζέρους και το κακό συναπάντημα. συνεργάτες των Γερμανών στη σφαγή των Πύργων κάτι που κανένας αυτόπτης δεν αναφέρει…
Αυτό, με το συμπάθιο, δεν λέγεται ιστορική έρευνα ή συζήτηση αλλά εθελοτυφλία και ιδεοληψία..Και απευθύνεσαι σ’ έναν απόγονο των θυμάτων. Σεβάσου το αυτό τουλάχιστον!!!
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Μια πρόσφατη (2022) διπλωματική διατριβή της Σοφίας Δημάκη στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας: «Οπτικές των κατοίκων των Πύργων Εορδαίας για το ολοκαύτωμα του χωριού τους στις 23/24 Απριλίου του 1944. Μια συμβολή στην προφορική ιστορία» (https://dspace.uowm.gr/xmlui/bitstream/handle/123456789/2811/Sofia%20Dimaki.pdf?sequence=1&isAllowed=y).
Ενδιαφέρουσες οι συνεντεύξεις των δώδεκα Κατρανιτσιωτών δεύτερης και τρίτης γενιάς μετά τη σφαγή (σσ. 44-68) όπου σχεδόν όλοι τους μιλούν για βιασμούς και όπου όλοι ρίχνουν το βάρος στους Πελαργινούς πρώτα, τους Πουλικούς μετά και κάποιοι τους Μανιακιώτες.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Επιβεβαιώνω απο τις αναμνήσεις των παππούδων, ότι φούντωναν όταν μιλούσαν για τον Πελαργό.Θεωρούσαν ξεκάθαρα τους Πελαργινούς συνεργάτες των Ναζί και πρωταγωνιστές της σφαγής των Πύργων.Το Μετεμφυλιακό κράτος φυσικά υπόστηριξε το χωριό αυτό στα πλαίσια φόβου εκδίκησης, αλλά έχοντας ενοχές πολλοί κάτοικοι του Πελαργού μετανάστευσαν σε Γερμανία και Αυστραλία επίσης απ το φόβο εκδίκησης…
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Ενδιαφέρον και αυτό απ’ το διδακτορικό του Καλλιανιώτη ( σελ. 139 ) :
Τα επιζώντα γυναικόπαιδα και οι γέροι του Μεσόβουνου σκορπίστηκαν στα χωριά της περιοχής, µέχρι την άνοιξη του εποµένου έτους που άρχισαν να επιστρέφουν, ενώ τα ζώα τους συγκεντρώθηκαν προς καταµέτρηση και διαµοιρασµό στους επιζώντες. Μερικοί γείτονες από τους Πύργους, φιλήσυχοι χωρικοί ως τότε, απαλλοτρίωσαν την εποµένη κιόλας µέρα αφύλακτα ζώα από το Μεσόβουνο
ζώακαι τα πούλησαν στη Νάουσα, προξενώντας «εις πάντας απορίαν». * Εν αντιθέσει όµως µε τους αρπακτικούς χωρικούς το κράτος έλαβε µέτρα ενίσχυσης των διασπαρµένων Μεσοβουνιωτών. Η σαρκαστική άποψη ότι «περιορίστηκε να τους διανείµει» µερικά µόνο χρήµατα και τρόφιµα για το ταξίδι, αληθεύει µάλλον µόνο για το µήνα Οκτώβριο, διότι η αρωγή της Ελληνικής Πολιτείας συνεχίστηκε µε τρόφιµα, ρουχισµό και πιστωτικές διευκολύνσεις «λόγω του επείγοντος» για την επανέγερση του χωριού.* ΕΕ, Έκθεσις 22/10.2.42
Μου αρέσει!Μου αρέσει!