(…) To πορτρέτο φιλοτεχνήθηκε το 1948 με βάση μια φωτογραφία του ποιητή που είχε τραβήξει ο Τόμπρος όταν ο Καβάφης ήταν βαριά άρρωστος στον Ερυθρό Σταυρό. «Ήταν πολύ καταπονημένος -σημείωνε ο Εγγονόπουλος- αλλά είχε μια φλόγα μέσα του, αυτή τη θεϊκή φλόγα. Και αυτή τη φωτογραφία δεν ήθελα να την αφήσω έτσι και με τον πίνακα μου την καθάρισα».
Ο ποιητής παριστάνεται μέχρι τη μέση, με πλούσια μαλλιά. Φοράει μεγάλο πράσινο μαντίλι στο λαιμό και καρό κόκκινο σακάκι. Ακολουθείται η βυζαντινοπρεπής τεχνική των λευκών γραμμών ενώ πίσω υπάρχει τμήμα τοιχογραφίας με άνδρα πού κρατάει ειλητό, καθώς και το κείμενο:«Δόκιμε Σοφιστή που απέρχεσαι εκ Συρίας και περί Αντιοχείας σκοπεύεις να συγγράψεις».Δεν είναι γνωστό ποιός είναι ο νέος ιδιοκτήτης αυτού του ιστορικού πίνακα.
Πηγή: Ο Καβάφης δια χειρός Νίκου Εγγονόπουλου | Η καλύβα ψηλά στο βουνό
*
Στη βυζαντινή αγιογραφική παράδοση (αντίθετα με τη δυτική) οι μορφές του Χριστού και των αγίων (σχεδόν) ποτέ δεν εκφράζουν αίσθημα οδύνης, ακόμα και όταν παριστάνεται σκηνή μαρτυρίου. Η παράδοση αυτή δεν ήταν ποτέ νατουραλιστική. Ο Νίκος Εγγονόπουλος ήξερε τι έκανε. Δεν μετέγραψε τη (συγκλονιστική) φωτογραφία, αλλά εμπνεύστηκε από αυτήν και δούλεψε τον πίνακά του στο πνεύμα της ανατολικής παράδοσης. Έτσι δημιούργησε μια αριστουργηματική σύνθεση, με πολλά σημαινόμενα.
Σημειώσεις για τον Εμφύλιο 