Ένας «ανανήψας» Μακρονησιώτης δηλωσίας

Τάκης Καμπύλης

Μία -αμόρφωτη- το είπε έτσι: «Ηταν σαν να τους έδινες βόλια να σκοτώσουν τους δικούς σου». Μία -μορφωμένη- το είπε έτσι: «H υποταγή σου συμβόλιζε την υποταγή της ομάδας. Ηταν για μας θέμα αξιοπρέπειας, θέμα τιμής».

Και οι δύο εξήγησαν (στην έρευνα της ιστορικού Τασούλας Βερβενιώτη) το ίδιο πράγμα: Γιατί δεν υπέγραψαν δήλωση. Οι μαρτυρίες τους εκφράστηκαν, διατηρήθηκαν και προβλήθηκαν. Ηταν η επιβεβαίωση στο ηρωικό κομμάτι του ηττημένου, που ηθικά ένιωθε (ήταν) δικαιωμένος. Αυτό χώρεσε στην Ιστορία, είναι η Ιστορία. Είναι;

Το κομμάτι που δεν χώρεσε στην επίσημη Ιστορία είναι επίσης μεγάλο. Μεγαλύτερο από το ηρωικό. Και πιθανόν εξίσου ηρωικό: Οι «δηλωσίες».

Λες και δεν υπήρξαν, κι ας ήταν εκατοντάδες χιλιάδων και στις τρεις φάσεις της πολύ ιδιαίτερης ελληνικής Ιστορίας των Δηλώσεων. Του Μεταξά, του Εμφυλίου και μετά, και της 7χρονης χούντας.