Εκθεση «Περί ιστορίας Τάγματος Ασφαλείας Καλαμάτας (Μελιγαλά)»
27 Οκτ 1955
1. Ονοματεπώνυμον συντάκτου ΚΑΖΑΚΟΣ ΠΑΝ. Αντ/ρχης Πεζ.
2. Διεύθυνσις Ενδυμίωνος 32 Π. Φάληρον.
3. Ημερομηνία συντάξεως Η 27-10-55
4. Θέμα: «Περί της Ιστορίας του Ταγ/τος Ασφαλείας Καλαμών (Μελιγαλά) από 1-2-44 ότε συνεκροτήθη μέχρι της 31-10-44 ότε διελύθη.»
ΚΕΦΑΛΑΙO Ι
ΕΙΣΑΓΩΓΗ:Τα προηγηθέντα της συγκροτήσεως του Ταγ/τος.
Μήν. Ν/βριος 1943. Χρονολογικώς πολιτικά και Στρ/κά γεγονότα.
Δεν είμαι εις θέσιν να γνωρίζω.
Μήν Δ/βριος 1943. » » » » » »
Μήν Ιανουάριος 1944. Ο υπό του ΕΛΑΣ αρχίσας διωγμός των εθνικοφρόνων πολιτών του Νομού Μεσσηνίας, αι δολοφονίαι αυτών και παντός Αξ/κού μη ακολουθούντος τας γραμμάς του Κ.Κ.Ε και μη ασπαζομένου τας αρχάς αυτού, η δημιουργία στρατοπέδων, αι δηλώσεις και διαρπαγαί της περιουσίας των εθνικοφρόνων υπό της Ε.Τ.Α. (επιμελητεία του Αντάρτου) ήγαγεν τον κ. Νομάρχην Μεσσηνίας ιατρόν Περρωτήν Δημήτριον εις την απόφασιν να έλθη εις Αθήνας και να ζητήση από την τότε Κυβέρνησιν των Αθηνών την λήψιν μέτρων αντιπερισπασμού, μέτρων δυναμικών ενόπλου αντιδράσεως.
Οίκοθεν νοείται ότι ο Νομάρχης είχε και την εξουσιοδότησιν διά την τοιαύτην του απόφασιν του λαού της Μεσσηνίας και του μείζονος μέρους των Αξ/κών (διότι δυστυχώς ένας αριθμός αυτών υπηρέτει εις τον ΕΛΑΣ, και ένας αριθμός παρέμεινεν ουδέτερος).
Πράγματι ο Νομάρχης ελθών εις Αθήνας κατά το τέλος Ιανουαρίου 1944, επανήλθεν εις Καλάμας με την εντολήν της τότε Κυβερνήσεως, της συγκροτήσεως Τάγ/τος Ασφαλείας Καλαμών (Δημοσυντηρήτου) από 1-2-44.
α) Την Διοίκησιν του Τάγ/τος ο Νομάρχης ανέθεσεν εις τον Ταγ/ρχην Πεζ. Αλεξόπουλον Δημήτριον.
β) Το Τάγμα τούτο πλαισιωθέν από ελαχίστους μονίμους και εφ. Αξ/κούς και εθελοντάς οπλίτας (περί τους 200) παρέμεινεν ως τοιούτον μέχρι της 16-3-44 ότε κατήλθεν εις Μεσσηνίαν (έδρα Μελιγαλά) Τάγμα Ασφαλείας εξ Αθηνών υπό την Διοίκησιν του Ταγ/ρχου Πεζ. Στούπα Παναγ.
Αμα τη αφίξει του Ταγ/τος Στούπα, το Δημοσυντήρητον Τάγμα Καλαμών διελύθη συγχωνευθέντων των ανδρών εις το Τάγμα (Μελιγαλά) .
Το Τάγμα Στούπα ανέμενεν ο Λαός της Μεσσηνίας εν εξάλλω ενθουσιασμώ και ως σανίδα σωτηρίας, αλλά ο του παραδόξου θαύματος εν ω ο Στούπας ανεμένετο να κατέλθη εξ Αθηνών με πολλούς Αξ/κούς και οπλίτας ολίγους (διότι το Τάγμα θα επλαισιούτο εκ Μεσσηνίων) κατήλθεν με 80 οπλίτας και ελαχίστους Αξ/κούς, πράγμα όπερ απεκαρδίωσε τον λαόν της Μεσσηνίας.
Είχον τοποθετηθή εις το Τάγμα συγκροτηθέν εν Αθήναις, ως επληροφορήθην τούτο παρά Ταγ/ρχου Στούπα Π. ευθύς ως ανέλαβον Υποδ/τής του. ΙΙον δεκαήμερον Απριλίου 1944, πολλοί Αξ/κοί από το Υπουργ. Στρ/κών οίτινες αφ’ ου έλαβον ιματισμόν μισθούς κ.λ.π. δεν ηκολούθησαν το Τάγμα αλλά παρέμειναν εις Αθήνας κρυπτόμενοι ή ασχολούμενοι με υπηρεσίας εις πολιτικά Υπουργεία και αναμένοντες την εξ ύψους παρηγορίαν, ενώ έβλεπον ότι ο ΕΛΑΣ ηνδρούτο και επικινδύνως επεξετείνετο επί της υπαίθρου.
Κεφάλαιον ΙΙ
Οργάνωσις
Δ/τής Τάγ/τος Ταγμ. Πεζ. Στούπας Παν.
Υποδ/τής » Επίλαρχος Π.Δ. Χριστόφιλος
Υπ/στής » Ταγμ/ρχης Π.Δ Σπήλιος
Ταμίας » Λοχαγός τότε Χριστοδούλου Αντ.
Αξ/κοί » » Στρατολ. Μπερδούσης Γ.
Εφ. Ανθ/γός Μηχ. Ηλιόπουλος
» Λοχ/γός Πεζ. Μυλωνάς Βρασίδας
» Υπ/γός Μηχ. Παπαγεωργίου Γ.
» Λοχαγός Πεζ. Κοζομπόλης Ηλ.
Μόν. Ανθ/γός » Δερδελάκος Ηλ.
γ) ο οπλισμός του Τάγματος απετελείτο από τυφέκια, όπλ/λα και περίστροφα ως και εκ (2) δύο σωλήνων όλμων των 0,081 ιταλικής προελεύσεως και αριθμού χειροβομβίδων.
δ) βαθμός εκπαιδεύσεως του Τάγ/τος οίον είχον υποστή οι οπλίται εις τον Στρατόν.
ε) Το ηθικόν Αξ/κών και οπλιτών Αριστον.
στ) Το Τάγμα κατ’ αρχήν ωργάνωσεν ωρισμένα σημεία στηρίγματος εις την παρυφήν της πόλεως Μελιγαλά και εντός αυτής διαφόρους νησίδας αντιστάσεως.
ζ) Την 7-4-44 ο ΕΛΑΣ γνωρίζων την αριθμητικήν δύναμιν του Τάγμ/τος και θέλων να διαλύση τον πυρήνα αυτόν της εθνικής αντιστάσεως επετέθη κατά του Τάγματος προς διάλυσιν τούτου και κατάληψιν της πόλεως.
η) Δύναμις του Τάγματος κατά την μάχην
Αξ/κοί 9-10
οπλίται 80
Δύναμις ελασιτών – Αγνωστος, πάντως κατά πολύ ανωτέρα της του Τάγματος Ασφαλείας.
θ) Η μάχη διεξήχθη καθ’ όλην την νύκτα και μέχρι των πρωινών ωρών εντός της πόλεως εις ην είχον εισέλθει οι ελασίτες εκ διακένων αφρουρήτων άτινα εγνώριζον με λεπτομέρειαν ίσως γνωσθέντων αυτοίς υπό οργανουμένων εις ΕΑΜ πολιτών.
ι) Η μάχη απέβη υπέρ του Τάγματος με απωλείας των αναρχικών πολλάς.
ια) Ευθύς ως επήλθεν το φώς της ημέρας οι Ταγματασφαλίται μετά του Δ/τού Τάγματος και λοιπών Αξ/κών ήρχισαν να διακρίνουν πλέον τους ελασίτας και ενεργήσαντες ηρωικήν έξοδον εκ των θέσεών των εις ας ημύνοντο και χάρις εις το εύστοχον πύρ των όπλων ηνάγκασαν τους ελασίτας εις άτακτον υποχώρησιν και εγκατάλειψιν του αγώνος.
Αίτια της νίκης των ταγματασφαλιτών το θάρρος το οποίον ήντλουν από το δίκαιον του αγώνος των, το πένθος όπερ εβάρυνε πολλούς διά τον άδικον φόνον προσφιλών των προσώπων (γονέων, αδελφών κλπ) και εκ της εθνικής των ιδέας περί ελευθερίας της Ελλάδος και η καλή των ηγεσία.
Αίτια της ήττης των ελασιτών το άδικον του αγώνος, η ανομοιομορφία του οπλισμού των, η μη οργάνωσίς των, και η ανήδεος και άτολμος ηγεσία, το άπατρι πνεύμα και η τύψις συνειδήσεως διά τα εγκλήματα, λεηλατήσεις και δηώσεις ξένων περιουσιών.
ιβ) Υπάρχουσα τότε Κυβέρνησις Ι.Δ Ράλλη έθεσεν ως σκοπόν της υπάρξεώς της και της Ελλάδος την πάση θυσία ένοπλον αντίδρασιν διά της εθνοσωτηρίου αποφάσεώς της περί συγκροτήσεως Ταγ/των Ασφαλείας.
ιγ) Η τηρηθείσα υπό των Αρχών κατοχής στάσις υπήρξεν ειλικρινής.
Τα τμήματα του Γερμανικού Συντ/τος έδρα (Μελιγαλά) κατ’ αρχήν της μάχης εξεδήλωσαν αμφιβολίας ως προς την μαχητικότητα των ανδρών του Τάγματος και περιωρίσθησαν εις τα οικήματα άτινα κατείχον ή και ωρισμένα φυλάκια αμυνόμενοι.
Ευθύς όμως ως είδον τους άνδρας του Τάγματος να εξορμώσι και να καταδιώκωσι τους ελασίτας συνέδραμον τούτους διά των πυρών των (όλμοι 0,081 – Μυδράλια – Αντιαρματικά – Πυρ/λα).
Κεφάλαιον ΙΙΙ
Καθ’ όλον τον μήνα Απρίλιον εσυνεχίσθη η πλαισίωσις του Τάγματος δι’ εθελουσίας κατατάξεως ως και επιστρατεύσεως και Λόχος απεστάλη εις Καλάμας υπό τον Λοχαγόν Κοζομπόλην Ηλ.
Με συνεχιζομένην εθελουσίαν προσέλευσιν και επιστράτευσιν εθνικοφρόνων πολιτών το Τάγμα κατώρθωσε ν’ αναπτύξη 4 Λόχους Πεζ. Ηυξημένης δυνάμεως και Λόχον Ολμων (2 σωλήνες 0,081).
Πρίν ή εισέλθω εις την οριστικήν διάρθρωσιν του Τάγματος και τας μέχρι διαλύσεώς του εξελίξεις είμαι υποχρεωμένος εξ αυτών τούτων των μεσολαβησάντων γεγονότων να μη παρίδω ωρισμένας παραλήψεις των Αξ/κών της Μεσσηνίας ως και της πολιτικής ηγεσίας της απελευθερωτικής λεγομένης κατά την τελευταίαν φάσιν του αγώνος του Τάγματος Μεσσηνίας .(7βριος 1944)
Περί τα μέσα Απριλίου 1944 κατήλθεν εις Καλάμας ο ως Αρχηγός Ασφαλείας Πελοποννήσου ωρισθείς υπό του Υπουργ. Στρ/κών Συντ/ρχης Πεζ. Παπαδόγκωνας Διονύσιος.
Αμα τη αφίξει του έκανε συγκέντρωσιν των Αξ/κών της Στρ/κής Διοικήσεως Μεσσηνίας εις τα Γραφεία του Λόχου Καλαμών, και αφ’ ου ωμίλησε σχετικώς με την εξελισσομένην κατάστασιν εν Ελλάδι και τον επερχόμενον κίνδυνον εκ της αναπτύξεως και επεκτάσεως του ΕΛΑΣ, εζήτησεν από τους Αξ/κούς δηλώσεις ποίοι επιθυμούν να υπηρετήσουν εις Τάγ/τα Ασφαλείας, και ποίοι επιθυμούν να μείνουν ουδέτεροι ή αμέτοχοι του δράματος.
Αν η μνήμη δεν με απατά εξ όσων Αξ/κών παρευρέθησαν εις την συγκέντρωσιν υπέβαλον δηλώσεις συμμετοχής εις τα Τάγματα Ασφαλείας οι κάτωθι Αξ/κοί.
1. Συντ/ρχης Πυρ/κού Κάτσαρης Γ.
2. Ταγ/ρχης Πεζ. Αλεξόπουλος Δ.
3. » » Καζάκος Παν.
4. » » Σμυρλής Αντών.
5. » » Μελανουρέας Κ.
6. » » Δημητρακαρέας Βασίλ.
7. Υπίλαρχος Μηλιός Κ.
8. Ανθ/στής Πεζ. Φωτόπουλος Ι.
9. » » Μπακατσέλος Χριστόφ.
10. Ανθ/στής » Βασιλόπουλος Γ.
11. Ταγ/ρχης Μηχ. Μπατάλιας Λάμπρος
12. Λοχαγός Πεζ. ε.α. Μαρκόπουλος Αθ.
13. » Ελέγχ. Αλάμαρης Γ.
14. Αντ/ρχης Αυτοκιν. Γεωργανάς
15. Ταγ/ρχης Πεζ. ε.α Παν.
Εδήλωσαν ότι δεν επιθυμούν να υπηρετήσουν εις τα Τάγματα Ασφαλείας οι κάτωθι:
1. Συντ/ρχης Πυρ/κού Μαριόλης Δημ. ουδαμού ενεφανίσθη
2. Ταγ/ρχης Πεζ. Βασιλόπουλος Σωτ. ήδη Συντ/ρχης ε.α
3. » » Θεοδωρόπουλος Κ. » Αντ/ρχης »
4. » Μηχ. Γούλος Βασίλ. » Ταγ/ρχης »
5. Λοχαγός Πεζ. Γερανέας Κ. » Συντ/ρχης ε.ε
6. Υπ/γός » Μπούσιος Σπ. » Αντ/ρχης ε.α
7. Λοχαγός Μηχ. Γεωργιόπουλος.
Απαντες οι ανωτέρω επροφυλακίσθησαν υπό Συντ/ρχου Παπαδόγκωνα εις Λόχον Καλαμών και εφυλάσσοντο υπό Στρ/τών.
8. Ανθ/γός Πεζ. Αλεξανδρόπουλος Γρ. Ήδη Ταγ/ρχης ε.ε
Ούτος ανεχώρησεν διά τον ΕΛΑΣ όταν διετάχθη υποβολή δηλώσεων.
Εις την κατάστασιν της προφυλακίσεως παρέμειναν επί αρκετόν χρόνον.
Ο αντίκτυπος της τοιαύτης των Αξιωματικών στάσεως υπήρξε μέγας και είχε σοβαρώς επιδράσει επί της επανδρώσεως του Λόχου Καλαμών.
Απογοήτευσις κατέλαβε τον λαόν Μεσσηνίας και ιδία των Καλαμών όταν επληροφορήθη το γεγονός αυτό και επ’ ουδενί λόγω επεθύμει να καταταγή εθελουσίως εις τον Λόχον, εφ’ όσον έβλεπε Αξ/κούς προφυλακισμένους των οποίων αποστολή ήτο η υπεράσπισις της πατρίδος κατά παντός εξωτερικού ή εσωτερικού εχθρού, επιβουλευομένου την ακεραιότητα ταύτης.
Ου μόνον τούτο αλλά και τους οπλίτας του Λόχου διακατείχεν πικρία και απογοήτευσις διά την τοιαύτην των Α/ξκών εκείνων διαγωγήν.
Τούτους κατόπιν Δ/γής μου ως Δ/τού Τάγματος Μελιγαλά (αναπληρωτής Ταγ/ρχου Στούπα Π.) ο Λόχος Καλαμών απέστειλεν εις Αρχηγείον Τριπόλεως και εκείθεν επήγασεν η ανάληψις υπηρεσίας υπό Λοχαγού Γερανέα Κ. και Υπ/γού Μπούσιου Σπ. του Αρχηγείου μη αναθέσαντος υπηρεσίαν εις ταγ/ρχας Βασιλόπουλον Σ, Θεοδωρόπουλον Κ. και Γούλον Β.
Εκ των ως άνω οι Λοχαγός Μηχ. Γεωργιόπουλος μεταπισθείς υπό συγγενών του μετ’ ολίγας ημέρας ανέλαβε Δ/σιν Λόχου εις Μελιγαλά ένθα και εφονεύθη κατά την μάχην του Δ/βρίου 1944.
Λοχ/γός Γερανέας Κων. βραδύτερον ανέλαβε Διοίκησιν Τμήματος εις Τρίπολιν.
Υπ/γος Μπούσιος Σπ. βραδύτερον ανέλαβεν υπηρεσίαν εις το Τάγμα Γαργαλιάνων συσταθέν αρχάς Αυγούστου 1944.
Κεφάλαιον IV
Οριστική Οργάνωσις του Τάγματος
1. Κατόπιν επιστρατεύσεως κατά Μάϊον μήνα 1944 το Τάγμα έλαβε την ακόλουθον Οργάνωσιν.
α) οργανώθησαν 5: 1ος Λόχος Μελιγαλά
Λόχοι 2ος » »
3ος » »
4ος » Καλάμαι
5ος » Κοπανάκι
Διμιρίαι 3 Μία Διμοιρία Διαβολίτσιον
» » Περαλλίδι
» » Βελίκα
β) Δ/τής Τάγματος Ταγ/ρχης Πεζ. Στούπας Παν.
Υπ/κητής » » » Καζάκος Παν.
Υπ/στής και Ταμίας Λοχαγός Χριστοδούλου Αντ.
Αξκός Προανακρίσ. » Στρατολ.Μπερδούσης Γ.
Δ/στής υλικού » εφ. Ανθ/γός Παπαδόπουλος
Ιατρός » » Ανθ/τρος Λάσκαρης
» στρ. Αλιφέτης
Δ/τής 1ου Λόχου Λοχαγός Μηχ. Γεωργιόπουλος
» 2ου » εφ. » Πεζ. Μυλωνάς Βρασίδας
» 3ου » » Υπ/γός Μηχ. Παπαγεωργίου Γ.
» 4ου » » Λοχαγός Κοζομπόλης Ηλ.
είτα Ταγ/ρχης Πεζ. Σμυρλής Αντών.
τελικώς Ανθ/γός Θεοφάνους Ν.
(Ανθ/γός Στρατ. Τότσης Διμοιρίτης
5ου εφ. » Πυρ/κού Μπένος
Διμοιρίται Διαβολιτσίου εφ. Ανθ/γός Παπαμαρκάκης
Πεταλλιδίου εφ. Ανθγός Τζουμάνης Αν.
Βελλίκας » Ανθ/τρος Τζουμάνης
γ) Ο οπλισμός του Τάγματος επετελείτο από Αραβίδες – οπλ/λα Μπρένα – 2 όλμους των 0,081 – επιθετικές χειροβομβίδες άπαντα Ιταλικής προελεύσεως και περίστροφα διαφόρων προελεύσεων (Γερμανικά – Ιταλικά – Εγγλέζικα – Ισπανίας εκ λαφύρων).
δ) Το Τάγμα ενήργει εκπαίδευσιν Τεχνικήν του ολπισμού του και τακτικήν τοιαύτην οσάκις δεν ήσαν οι Λόχοι του απησχολημένοι εις εκκαθαριστικάς επιχειρήσεις, ή υπηρεσίαν συνοδειών κ.λ.π
ε) Το ηθικόν του Τάγματος Αριστον.
στ) Η έδρα του Τάγματος (Μελιγαλά) οργανώθη η πόλις περιμετρικώς εις όλην την παρυφήν διά χαρακωμάτων και ενιαχού συρματοπλέγματος, διά τάφρων πλήρεις φραγκοσυκιών.
Ωσαύτως εις το εσωτερικόν της πόλεως είχον οργανωθή διάφοροι φωλεαί αντιστάσεως.
Των διαφόρων χωρίων η αμυντική οργάνωσις περιωρίσθη εις οργάνωσιν ωρισμένων σημείων στηρίγματος και κέντρων αντιστάσεως.
ζ) Κατά τον μήνα Ιούνιον και Ιούλιον 1944 και επί 40ήμερον το Τάγμα (μείον Λόχος) υπό την Διοίκησιν του Ταγ/ρχου Στούπα Π. ενήργησεν εκκαθαριστικάς επιχειρήσεις εις Ταύγετον εν συνδυασμώ και με επιχειρούσας γερμανικάς δυνάμεις διά την εξόντωσιν του συγκροτήματος του ΕΛΑΣ εις την περιοχήν ταύτην.
η) 4 Λόχοι Τάγματος Ασφαλείας και δύο Τάγματα Γερμανικού Στρατού.
Δυνάμεις ΕΛΑΣ Ακαθόριστοι (συγκρότημα ταυγέτου).
θ) Δεν διεξήχθη μάχη ει μη σποραδικαί συγκρούσεις μικρών τμημάτων υποχωρούντων προς απόκρυψιν ή διαφυγήν προς άλλα κρησφύγετα.
ι) εκ της επιχειρήσεως ταύτης εκτός ενός αριθμού φονευθέντων ελασιτών προέκυψε το όφελος της ανευρέσεως αποθηκών τροφίμων άτινα δεν κατώρθωσαν να παραλάβουν μεθ’ εαυτών οι ελασίται.
ια) Η επιχείρησις αύτη απέβη άκαρπος καθ’ όσον ο ΕΛΑΣ είχεν οργανώσει σχεδόν ολόκληρον την ύπαιθρον (Μεσσηνίας και Λακωνίας) από του εργάτου μέχρι του ανωτάτου τιτλούχου ώστε επληροφορήθη εγκαίρως φαίνεται την όλην προπαρασκευήν της επιχειρήσεως ταύτης, ήτις είχεν εκπονηθή και είχεν διαταχθή υπό του Αρχηγείου Πελοπονήσου (Τρίπολις)
ιβ) Κυβέρνησις Ι.Δ. Ράλλη με υπουργόν εθνικής Αμύνης Ντερτιλήν Υποστρ/γον είχον αποδοθή εις απεγνωσμένον αγώνα και ακαταβλήτους προσπαθείας διά την ενίσχυσιν των Ταγμάτων Ασφαλείας εις άψυχον υλικόν και έμψυχον τοιούτον, καθ’ όσον εις ταύτα ως και λοιπάς εθνικάς οργανώσεις εστήριζε την ομαλήν απελευθέρωσιν της Ελλάδος.
ιγ) Η στάσις των Αρχών κατοχής υπήρξε ειλικρινής και φιλική.
Κεφάλαιον V
Συγκρότησις Τάγματος Γαργαλιάνων
Αρχάς Αυγούστου 1944 συνεκροτήθη Τάγμα Ασφαλείας με έδραν η πόλις Γαργαλιάνοι.
Την Διοίκησιν του νεοσυγκροτηθέντος Τάγματος ανέλαβεν ο Ταγ/ρχης Στούπας Παν., την δε Διοίκησιν Τάγματος Μελιγαλά ο υποφαινόμενος.
Ο Ταγ/ρχης Στούπας αναχωρών διά Γαργαλιάνους παρέλαβεν μεθ’ εαυτού ως πυρήνας Λόχων Αξ/κούς: Λοχαγόν Μυλωνάν Βρασίδαν, Ανθγόν Δερδελάκον Ηλ. μετά των 2 σωλήνων όλμων και οπλίτας.
Ούτω το Τάγμα Μελιγαλά απεστερήθη τελείως βαρέος οπλισμού και οπλιτών.
Τοιαύτη ως ανωτέρω εξετέθη υπήρξεν η διάταξις του Τάγματος Μελιγαλά μέχρι της τελικής κατ’ αυτού επιθέσεως υπό του ΕΛΑΣ Δ/βριος 1944
ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΜΑΧΗΣ
Εξ ακριτομυθιών το Τάγμα επληροφορήθη την μέλλουσαν αποχώρησιν των Γερμανών ήτις ήρξατο 1-7 Δ/βρίου και διέταξε την σύπτυξιν των τμημάτων του.
Ούτω: Τα τμήματα Βελίκας, Πεταλιδίου συνεπτύχθησαν εις Λόχον Καλαμών.
Τα δε Καπανακίου Διαβολιτσίου εις Μελιγαλά.
Εν συνεχεία πληροφορηθέν το Τάγμα την επικειμένην επίθεσιν των ελασιτών προέβη εις τας κάτωθι ενεργείας.
Α) Από τηλεφώνου εζήτησεν από Τρίπολιν (Συντ/ρχην Παπαδόγκωναν Διον.) την αποστολήν δύο σωλήνων όλμων μετ’ αναλόγων βλημάτων, γεμισμάτων προωθητικών φυσιγγίων και λοιπών πυρ/κών τυφεκίων και οπλ/λων, (καίτοι η έδρα του Αρχηγείου Τρίπολις) είχε τοιαύτα πλην μας απέστειλε μόνον φυσίγγια τυφεκίου και οπλ/λου ουχί όλμους.
Β) Απέστειλεν εις Ταγ/ρχην Στούπαν Π. (Γαργαλιάνους) δύο στρ. Συνδέσμους ο είς ονόματι Ζαμπάρας με έγγραφον έκκλησιν εις διπλούς φακέλλους να συμπτυχθή μετά του Τάγ/τος του εις Μελιγαλά, ίνα αποτελέσωμεν ένα ισχυρόν τμήμα και ουχί κατανεμημένοι ανισχύρως, ή τούτου αδυνάτου, να μας επιστρέψη τους 2 σωλήνας όλμων ή τον ένα τουλάχιστον, αλλ΄ επέπρωτο ουδέν να πραγματοποιήση.
Αρχάς Δ/βρίου 1944 είχε τοποθετηθή Δ/τής και των δύο Ταγ/των (Μελιγαλά – Γαργαλιάνων) ο Ταγ/ρχης Παπαδόπουλος Διον. ήδη Ταξ/ρχος ε.α.
Την 9-9-44 ο ΕΛΑΣ προσέβαλε τον Λόχον Καλαμών δι’ ισχυρών δυνάμεων (8ου 9ου Σύντ/μα ΕΛΑΣ) αναγκάσαν τούτον να συμπτυχθή εις Μελιγαλά μετά βαρειών απωλειών.
Η πόλις των Καλαμών κατελήφθη και εξετελέσθησαν άπαντες οι συλληφθέντες αιχμάλωτοι οπλίται ως και 1.000 εθνικόφρονες πολίται.
Αξιον ιδιαιτέρας μνείας και προσοχής είναι το εξής εν ω εξετέλεσαν στρατιώτας και πολίτας ουδέ κάν έθιξαν τους κάτωθι Αξ/κούς διαμένοντας τότε μονίμως εν Καλάμαις ή ευρεθέντας εκεί.
1. Συντ/ρχην Πυρ/κού Κάτσαρην Γ.
2. » » Μαριόλην Δημ.
3. Ταγ/ρχην Πεζ. Βασιλόπουλον Σ.
4. » » Θεοδωρόπουλον Κ.
5. Αντ/ρχην Πεζ. Μελανουρέαν Κ.
6. » » Δημητρακαρέαν Βασίλ.
7. Λοχαγόν » Κυριόπουλον Στυλ. ήδη Αντ/ρχην
(ούτος εκρύπτετο επιμελώς)
8. Ταγ/ρχην Μηχ. Γούλον Βασ.
Το διατί αφίνω εις την κρίσιν της υπηρεσίας.
Μετά την σύμπτυξιν του Λόχου Καλαμών 10-11-Δ/βρίου 1944 πραγματοποιηθείσης συσκέψεως εις τα Γραφεία του Τάγματος απεφασίσθη η σύμπτυξις του Τάγματος προς Γαργαλιάνους και είτα οχυρόν Πύλου (εν αναμονή της Κυβερνήσεως Καΐρου) ή προς Τρίπολιν.
Τούτο όμως επληροφορήθησαν οι στρατιώται οίτινες κατήγοντο άπαντες από πέριξ του Μελιγαλά χωρία και ων τινών αι οικογένειαι είχον μεταφερθή εις Μελιγαλά διά λόγους ασφαλείας και διεμαρτύροντο διά την εγκατάλειψιν των οικογενειών των, δι’ ό και απεφασίσθη υπό του Τάγ/τος να δεχθή την μάχην εις Μελιγαλά.
Εν τω μεταξύ τούτω ήρχισεν η σύμπτυξις των Γερμανικών Τμημάτων από τον Νομόν Μεσσηνίας και με την εγκληματικήν διά το Τάγμα ενέργειάν των.
α) Μας εφήρεσαν όλες της τηλεφωνικές εγκαταστάσεις.
β) Δεν μας άφισαν ασύρματον και ούτω απεστερήθη το Τάγμα πάσης επαφής με το Αρχηγείον (Τρίπολις) και Τάγμα Γαργαλιάνων.
Ωσαύτως εις έκκλησιν πολιτικών παραγόντων του Μελιγαλά να μας αφίσουν 2 σωλήνες όλμων ή 2 πυρ/λα εστάθη αδύνατον να πεισθούν. Ούτω το Τάγμα εδέχθη την επίθεσιν του ΕΛΑΣ την 14ην Δ/βρίου 1944 ημέραν της υψώσεως του Τιμίου Σταυρού.
Εν τω μεταξύ τούτω εν ω ανεμέναμεν την Κυβέρνησιν Καΐρου ίνα παρέμβη ή και απλώς να ρίψη προκηρύξεις διά να πληροφορηθώμεν τας απόψεις της και να πειθαρχήσωμεν εις τας αποφάσεις της, ουδέν τούτων εγένετο.
Κατάπληκτοι όμως ελάβομεν γνώσιν προκηρύξεων της Κυβερνήσεως διασπαρεισών εις πόλιν Μελιγαλά υπό αναρχικών δι’ ων αν δεν απατώμαι απεκηρύσσοντο τα Τάγ/τα ασφαλείας ως προδοτικά και διετάσσοντο να παραδώσουν τον οπλισμόν των εις τον ΕΛΑΣ, (χωρίς να παρέχεται ουδεμία εγγύησις διά την ζωήν των Αξ/κών και οπλιτών) και ότι μη συμμορφούμενοι εθεωρούμεθα δοσίλογοι.
Κεφάλαιον ΥΙ
Τελευταία οργάνωσις του Τάγματος (Μελιγαλά) μετά την σύμπτυξιν Λόχου Καλαμών και κατά την μάχην 14-16 7/βρίου 1944 4 Λόχοι 1ος, 2ος, 3ος, 4ος
β)Δ/τής Τάγματος Ταγ/ρχης Πεζ. Παπαδόπουλος Διον.
Υποδ/τής » » » Καζάκος Παν.
Δ/τής 1ου Λόχου Λοχαγός Μηχ. Γεωργόπουλος
» 2ου » » Πεζ. Παπαδόπουλος Φώτ.
» 3ου » εφ. Υπ/γός Μηχ. Παπαγεωργίου Γ.
» 4ου » Ανθ/γός Θεοφάνους Ν.
Διμοιρίται Λόχων Ανθ/γός Στρατολ. Τότσης
Ανθ/στής Πεζ. Μπακατσέλος Χριστ.
» » Φωτόπουλος Ι.
» » Βασιλόπουλος Γ.
Εφ. Ανθ/γός Παπαμαρκάκης
» Υπ/γός Γρενάκης
» Ανθ/γός Μεταγ. Παπαδόπουλος
Εφ. » Πυρ. Μπένος
Ανθ/στής Πεζ. Φατούρος
Εφ. Υπ/γός » Αναγνωστόπουλος Αλ
» » » Κουτσούκος Γ.
» » » Περρωτής Παν.
» Ανθ/γός Μηχ. Ηλιόπουλος
» » Πεζ. Πουλόπουλος Ιωαν.
» » Αρχιτεχνίτης Ρούκας Ν.
» Ανθ/στής » Πανουσάκης Ν.
Με την σύμπτυξιν του Λόχου Καλαμών ήλθον εις Μελιγαλά και οι κάτωθι Αξ/κοί.
Γεν. Αρχ/τρος Καμαρινέας
Ταγ/ρχης Σμυρλής Αντώνιος
» ε.α Παναγόπουλος Γ.
Επίλαρχος Π.Δ Χριστόφιλος Ι.
Ταγ/ρχης ε.α Χρουσουζάκος
Επίλαρχος Μορφονιός Φραγκίσκος
γ) Οπλισμός του Τάγ/τος τυφέκια – οπλ/λα Μπρέντα – Χειρ/δες επιθετικαί Ιταλικής προελεύσεως άπαντα.
δ) Βαθμός εκπαιδεύσεως Καλός.
ε) Ηθικόν ουχί καλόν κατόπιν της αποκηρύξεως των Ταγ/των.
στ) Εξετέθη εις Α΄ Κεφάλαιον.
ζ) Ημερομηνία της μάχης 14-16 Δ/βρίου 1944.
η) Δύναμις του Τάγματος -600 άνδρες
» » ΕΛΑΣ -8ον 9ον Σύν/μα
εφεδρικόν » ΕΛΑΣ
Πυρ/κόν
και τελικήν εξόρμησιν έλαβε μέρος και τμήμα του 11ου Συντ/τος ΕΛΑΣ.
θ) Η μάχη διεξήχθη επί 69 1/2 ώρας συνεχώς άνευ ανάπαυλας τινός των τμημάτων αμυνομένων σθεναρώς των θέσεών των, πλην όμως το όλον βάρος των επιθέσεων των ελασιτών αντιμετώπιζον 300 και μόνον άνδρες των λοιπών αποκρυβέντων εις οικήματα της πόλεως.
ι) Η μεγάλη (άνευ διακοπής) παράτασις της μάχης, η έλλειψις πυρ/κών, η έλλειψις βαρέος οπλισμού, η άνευ συσσιτίου παραμονή των ανδρών, η ασύγκριτος αριθμητική υπεροχή των ελασιτών, η ελευθερία κινήσεων του ΕΛΑΣ, η κίνησις όλων των οργανωμένων εναντίον της πόλεως, η συνεχής περίσφυξις του Τάγματος όλο και διά νέων δυνάμεων και το (Αξίωμα) η άμυνα καταδικάζει, επέφερον την πτώσιν της αμύνης της πόλεως.
Μετά την κατάληψιν της πόλεως οι ελασίται εξετέλεσαν 2.500 στρατιώτας και πολίτας ρίψαντες τούτους εις πηγάδαν Μαυροζουμένης
ια) Η αξία και η μαχητικότης των 300 αυτών ανδρών μετά των Αξ/κών των έθεσεν υπό αμφισβήτησιν την αξίαν 2-3 Συντ/των του ΕΛΑΣ θέσαντες εκτος μάχης 700 ελασίτας και θα εκέρδιζον την μάχην εάν δεν είχον πτοηθεί εκ της αποκηρύξεώς των υπό της Κυβερνήσεως Καΐρου και κατά συνέπειαν της ευθύνης του δοσιλόγου.
Εάν δεν εστερούντο βαρέος οπλισμού και πυρ/κών και τέλος εάν δεν εστερούντο της ηθικής συμπαραστάσεως της Απελευθερωτικής Κυβερνήσεως διότι τον σκοπόν της συστάσεως των Ταγ/των ασφαλείας εγνώριζεν καλώς ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως Γ. Παπανδρέου, προ της εξ Ελλάδος αναχωρήσεώς του δι’ Αίγυπτον.
Την σκοπιμότητα της αποκηρύξεως των Ταγ/των ασφαλείας και την παραδοχήν του ΕΛΑΣ ως ενόπλου απελευθερωτικού τμήματος καίτοι γνωρίζω δεν εκτίθημι καθ’ όσον εκφεύγει της παρούσης εκθέσεως, και αφίνω να κρίνη η Υπηρεσία.
ιβ) Κυβέρνησις Ι.Δ. Ράλλη αποκηρυχθείσα και αύτη.
ιγ) Η έναντι των Ταγμάτων ασφαλείας τηρηθείσα υπό των Αρχών κατοχής στάσις κατά την υστάτην στιγμήν προδοτική καθ’ όσον μας απεστέρησεν τελείως των μέσων Διαβιβάσεων (τηλέφωνα, ασύρματοι, κ.λ.π) ως και βαρέος οπλισμού εις τρόπον ώστε να μειονεκτούμεν έναντι του ΕΛΑΣ και να επέλθη το μοιραίον.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Η μετά την διάλυσιν του Τάγματος ασφαλείας διαμορφωθείσα κατάστασις υπήρξεν η κάτωθι:
Επί 6 μήνας που επεκράτησεν ο ΕΛΑΣ εις την Μεσσηνίαν ερήμωσε τα πάντα.
α) Ασφάλεια ζωής των πολιτών ουδεμία.
β) Έξωσις καλών (ευπόρων) οικογενειών εκ των οικιών των και εγκατάστασις Κομ/στών, ηγητόρων.
γ) Διαρπαγή της περιουσίας των εθνικοφρόνων και εμπορία ταύτης ή συντήρησις του αντάρτου. Ολοι της ΕΤΑ εμπορευόμενοι σήμερον.
δ) Δημοτική Διοίκησις : έργα μηδέν, τους πόρους του Δήμου διέθετον διά τους συναγωνιστάς (ως απεκάλουν τους Κομ/στάς).
ε) Νομαρχιακή Διοίκησις μηδέν.
στ) Ασφάλεια Νομού εγκατεστάθησαν εις άπαντα τα τμήματα Χωρ/κής (Δ/σεις, Υποδ/σεις σταθμούς) πολιτοφυλακαί (δεδηλωμένοι προπολεμικοί Κομ/σταί). Οίτινες απετέλεσαν τον φόβον και τον τρόμον της υπαίθρου.
ζ) Ουδείς εθνικόφρων είχε το δικαίωμα παραπόνου διά παν εις βάρος του γενόμενον.
η) Εν κατακλείδι η ζωή, τιμή και περιουσία ήσαν εις την διάθεσιν του ΕΛΑΣ.
Ο
Σ Υ Ν Τ Α Ξ Α Σ
Τ.Υ
ΠΑΝΑΓ. ΚΑΖΑΚΟΣ
ΑΝΤ/ΡΧΗΣ
ΓΕΝΙΚΟΝ ΕΠΙΤΕΛΕΙΟΝ ΣΤΡΑΤΟΥ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΙΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΡΑΤΟΥ
ΤΜΗΜΑ Χ
Κατάστασις
Ονομαστική των υπηρετησάντων αξ/κών εις τα Τάγματα Ασφαλείας του Νομού Μεσσηνίας το έτος 1 9 4 4
Α/Α
Βαθμός Οπλον Ονοματεπώνυμον Υπηρεσία ην εξετέλεσε Παρατηρήσεις
1 Ταγ/ρχης Πεζ. Στούπας Παν. Δ/τής Τάγματος
Μελιγαλά από
16.3.44 μέχρι 31.7.44
Μόνιμος
2 Ταγ/ρχης Πεζ. Αλεξόπουλος Δημ. Δ/τής Τάγματος από 1.2.44 μέχρι 15.3.44 Μόνιμος
3 Ταγ/ρχης Πεζ. Καζάκος Παναγ. Υποδιοικητής Τάγματος Μόνιμος
4 Ταγ/ρχης Πεζ. Παπαδόπουλος Διον. Δ/τής Τάγματος από 10-8-44 μέχρι 16-9-44 Μόνιμος
5 Λοχαγός Πεζ. Χριστοδούλου Αν. Υπασπιστής Ταμίας _
6 Λοχαγός Στρατ. Μπερδούσης Γεωργ. Αξ/κός προανακρίσεων _
7 Ανθ/γός — Παπαδόπουλος (άνευ ονόματος) Διαχειριστής υλικών Έφεδρος
8 Ανθ/τρος Υγειον. Λάσκαρης (άνευ ονόματος) Ιατρός του Τάγματος Έφεδρος
9 Στρατ. Ιατρός Αλιφέρης (άνευ ονόματος) Βοηθός Ιατρού Έφεδρος
10 Λοχαγός Μηχ. Γεωργόπουλος («) Δ/τής 1ου Λόχου Μόνιμος
11 Λοχαγός Πεζ. Μυλωνάς Βρασίδας Διοικητής 2ου Λόχου μέχρι 31.7.44 Έφεδρος
12 Υπολοχ. Μηχ. Παπαγεωργίου Γ. Διοικητής 3ου Λοχου Έφεδρος
13 Λοχαγός Πεζ. Κοζομπόλης Ηλίας Διοικητής 4ου Λόχου (Καλαμών) Εφ. Εκ Μον.
14 Ταγ/ρχης Πεζ. Σμυρλής Αντώνιος Διοικητής 4ου Λόχου (Καλαμών) Μετά Κοζομπόλην
15 Ανθ/γός · Θεοφάνους Ν. Μετά Σμυρλήν
16 Ανθ/γός Στρατ. Τότσης (άνευ ονόμ). Διμοιρίτης 4ου Λόχου —
17 Ανθ/γός — Παπαμαρκάκης («) Διμοιρίτης Έφεδρος
18 Ανθ/γός —- Τζουμάνης Αν. Διμοιρίτης Έφεδρος
19 Ανθ/τρος Υγειον. Τζουμάνης (άνευ ονόματος) Διμοιρίτης Έφεδρος
20 Λοχαγός Πεζ. Παπαδόπουλος Φωτ. Διοικητής 2ου Λόχου από 1.8.44 μέχρι 16.9.44
21 Υπολ/γός Πεζ. Αναγνωστόπουλος Α. Διμοιρίτης μέχρι 16.9.44 Έφεδρος
22 Υπολ/γός . Πεζ Κουτσούκος Γεώργ. Διμοιρίτης μέχρι 16.9.44 Έφεδρος
23 Υπολ/γός Πεζ. Περρωτής Παν. Διμοιρίτης μέχρι 16.9.44 Έφεδρος
24 Υπολ/γός Πεζ. Γρενάκης (άνευ ονόματος) «
25 Ανθ/γός Πυρ. Μπένος (άνευ ονόματος) Διμοιρίτης Έφεδρος
26 Ανθ/γός Μηχ. Ηλιόπουλος (άνευ ονόματος) Διμοιρίτης —–
27 Ανθ/γός Πεζ. Π Αυλόπουλος Ιω. Διμοιρίτης —–
28 Ανθ/στής Πεζ. Μπακατσέλος Χρ. Διμοιρίτης Μόνιμος
29 Ανθ/στής Πεζ. Φωτόπουλος Ιωάν. Διμοιρίτης «
30 Ανθ/στής Αρχιτ. Ρούκας Νικ. Διμοιρίτης «
31 Ανθ/στής Αρχιτ. Παπαδάκης Νικ. Διμοιρίτης «
ΠΑΝ. ΚΑΖΑΚΟΣ
Διά την ακρίβειαν Αντ/ρχης
Τ.Υ
ΔΟΥΒΟΣ ΛΕΩΝ
Αντ/ρχης
Σημειώσεις για τον Εμφύλιο 
Η δράση των Ταγμάτων Ασφαλείας στο Μελιγαλά και γενικότερα στην Πελοπόννησο
15 Σεπτεμβρίου 2013
Το τελευταίο διάστημα πολύ ντόροςγίνεται με τις καθιερωμένες “τελετές μνήμης” που διοργανώνουν η Χρυσή Αυγή και άλλες ακροδεξιές οργανώσεις στο Μελιγαλά. Η Χρυσή Αυγή δείχνει να ταυτίζεται πλήρως με τα Τάγματα Ασφαλείας και να επιθυμεί τα δικά της Τάγματα Εφόδου να πατήσουν στην παράδοση των Ταγμάτων. Η Χρυσή Αυγή διαστρεβλώνει την ιστορία λέγοντας ότι σκοπός των Ταγμάτων ήταν να σώσουν την χώρα από τον κομμουνισμό, ο αληθινός σκοπός του ήταν η συνεργασία με τους Γερμανούς και η καταδυνάστευση των Ελλήνων. Το παρακάτω κείμενο από το βιβλίο του Διονύση Χαριτόπουλου, Άρης, ο αρχηγός των ατάκτων παρουσιάζει την προδοτική στάση των Ταγμάτων στην Πελοπόννησο.
Τζάκια
Ο μεγάλος λειμώνας των Ταγμάτων είναι η Πελοπόννησος. Εδώ η κατάσταση είναι ιδιάζουσα ο ΕΛΑΣ αγωνίζεται να υπάρξει στις πλέον αντίξοες συνθήκες. Η Πελοπόννησος δεν προσφέρεται για αντάρτικο καθώς δεν έχει τους συνεχόμενους ορεινούς όγκους της ηπειρωτικής Ελλάδας και διαθέτει πολύ πυκνότερο συγκοινωνιακό δίκτυο.
Επίσης η προσοχή των Γερμανών στην περιοχή είναι ιδιαιτέρως αυξημένη καθώς εδώ αναμένεται -ανά πάσα στιγμή- απόβαση των Συμμάχων για αυτό η πυκνότητα των ξένων στρατευμάτων είναι η μεγαλύτερη την Ελλάδα, με εξαίρεση την Κρήτη, το πλωτό φρούριο.
Όμως η πιο σοβαρή ανάσχεση για ένοπλο αγώνα είναι ότι παρά την τοπική αγωνιστική παράδοση του 1821 υπάρχει ένας βαθύτατος συντηρητισμός των κατοίκων, που τους κάνει επιφυλακτικούς σε κάθε επαναστατική πρωτοβουλία. «Εδώ είναι ο Μοριάς του Κώτσου».
Η περιοχή με το μεγαλύτερο ποσοστό βασιλοφρόνων σε όλη την Ελλάδα. Εδώ δημιουργήθηκαν τα πρώτα «τζάκια» μετά την Επανάσταση του 1821 -η μετάλλαξη του κοτζαμπασισμού-, από εδώ βγαίνουν οι περισσότερες κρατικές κεφαλές, πρωθυπουργοί, υπουργοί, στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης, αξιωματικοί του στρατού και των Σωμάτων Ασφαλείας. Ενδεικτικό είναι ότι στην Πελοπόννησο αδρανούν 1.000 περίπου μόνιμοι αξιωματικοί του στρατού.
Οι κεφαλές δεν ξεκινάνε
Οι ντόπιοι πολιτικοί και στρατιωτικοί παρακολουθούν τις εξελίξεις στα μέτωπα του Πολέμου, συστήνουν διαρκώς αυτοσυγκράτηση και αποδοκιμάζουν κάθε κίνηση αντίστασης. Οι προσπάθειες του ΕΔΕΣ να δημιουργήσει ανταρτοομάδες στην Πελοπόννησο, με τον συνταγματάρχη Κ. Γεωργίου και τις αγγλικές ευλογίες, απέτυχαν- την ίδια τύχη είχαν και οι προσπάθειες της ΕΚΚΑ. […]
Ταξικά
Όπου αντάρτικο και αντίδραση
Στην Πελοπόννησο αναβιώνει η διαμάχη του 1821 μεταξύ κοτζαμπάσηδων και Κλεφτών, καθώς θα αναπτυχθούν οι πολυπληθέστερες αντιεαμικές οργανώσεις, βασιλικές, ακροδεξιές: ΕΟΒ (Εθνική Οργάνωσις Βασιλοφρόνων), Εθνική Κίνηση, Εθνική Φάλαγξ, ΒΑΜ (Βασιλικό Απελευθερωτικό Μέτωπο), ΕΑΜΕ (Εθνικόν Αντικομουνιστικόν Μέτωπον Ελλάδος), ΠΑΟΚ (Πατριωτική Απελευθερωτική Οργάνωσις Κορινθίας) και πλήθος άλλες, οι οποίες θα συγκλίνουν τελικώς στα Τάγματα Ασφαλείας.
Ούτε μία σφαίρα δεν θα ρίξουν έως το τέλος της Κατοχής εναντίον των κατακτητών. Ούτε μία. Τα κίνητρα όλων αυτών των οργανώσεων είναι καθαρώς ταξικά όπως ακριβώς διατυπώνονται στις διακηρύξεις τους: «Μην ακολουθείτε τους ανυπόδητους αλήτας! Σκοπός των είναι ν’ αρπάξωσι τας περιουσίας». (Μπρούσαλης). Εχθρός είναι μόνο ο ΕΛΑΣ. Ο αντικομουνιστής συγγραφέας Κ. Καλαντζής στιγματίζει με παρρησία το φαινόμενο: «Έχω πει κι αλλού την γνώμην μου για την ολιγωρία που έδειξε η Δεξιά κατά τους χρόνους της Κατοχής. Θα την πω κι εδώ, με το ίδιο θάρρος. Θα πω λοιπόν ξανά πως η Δεξιά ξύπνησε αργά. Και ξύπνησε όχι για να σώσει το έθνος, αλλά τα συμφέροντα της ολιγαρχίας». (Φ. Γρηγοριάδης, Αντίστασίς)
Όλα τα άλλα περιττεύουν. Η πιο ελπιδοφόρα εξωεαμική οργάνωση της Πελοποννήσου είναι ο Ελληνικός Στρατός (ΕΣ). Προήλθε από μια κίνηση κατώτερων αξιωματικών στη νότια περιοχή, με πρωτεργάτη τον λοχαγό Σταύρο Νικολόπουλο. Οι αξιωματικοί του ΕΣ διατηρούν επαφή με το ΕΑΜ, και με πυκνές βρετανικές ρίψεις δημιουργούν τον Μάιο του 1943 ένα δικό τους ένοπλο τμήμα περίπου 300 ανδρών. Από το Βουνό προσφέρουν την αρχηγία σε έναν ανώτερο αξιωματικό, τον συνταγματάρχη Αθ. Γιαννακόπουλο, που κατοικεί στην Καλαμάτα. Εκείνος ανταποκρίνεται κολακευμένος μαζί του προσχωρεί στον ΕΣ και ο καθοδηγούμενος από τους Βρετανούς ίλαρχος Τηλέμαχος Βρεττάκος με την ομάδα του. Ατυχώς τον Ιούλιο στέλνονται από την Αθήνα 48 επιλεγμένοι βασιλόφρονες αξιωματικοί για να ενταχθούν στον ΕΣ και να τον ποδηγετήσουν.
Ο στόχος του ΕΣ αλλάζει
Στις 17 Ιουλίου 1943 ο Γιαννακόπουλος υπό την καθοδήγηση του Παπαδόγκωνα κηρύσσει με προκήρυξή του τον πόλεμο όχι εναντίον των κατακτητών, για τους οποίους δεν κάνει την παραμικρή νύξη, μα εναντίον του ΕΛΑΣ. Απαιτεί όλες οι ένοπλες δυνάμεις της περιοχής (μόνο ο ΕΛΑΣ υπάρχει) να τεθούν υπό τις διαταγές του, άλλως «θα κτυπηθούν και θα διαλυθούν διά της βίας». Οι συγκρούσεις αρχίζουν, αλλά στις 20 Ιουλίου, μόλις τρεις ημέρες μετά την προκήρυξη, ένα άλλο γεγονός θα τινάξει εκ θεμελίων την αντιστασιακή υπόσταση του ΕΣ. «Ο μοιραίος άνθρωπος για τον ΕΣ ήταν κορυφαίο στέλεχος του, ο συνταγματάρχης Δ. Παπαδόγκωνας, που, μετά τις πρώτες εντάσεις με το ΕΑΜ, προσέγγισε τους κατακτητές με στόχο την αντικομουνιστική συνεργασία. Όταν ξέσπασε σάλος γι’ αυτό, η οργάνωσή του πρώτα διέψευσε την εγκυρότητα των σχετικών πληροφοριών και έπειτα αποκήρυξε τον Παπαδόγκωνα».[1]
Το περιβόητο σύμφωνο του συνταγματάρχη Παπαδόγκωνα με τον Ιταλό συνταγματάρχη Ντόρια Ντομένικο υπογράφηκε στην Καλαμάτα στις 20 Ιουλίου 1943. Βάσει αυτού οι Ιταλοί δεσμεύονται για «την παροχή οιασδήποτε βοήθειας εις τον συνταγματάρχην Παπαδόγκωνα Διονύσιον, ήτις κατά την αντίληψίν του θα ήτο αναγκαία υπ’ αυτού».
Ο Παπαδόγκωνας αναλαμβάνει να «οργανώσει αποσπάσματα εθνικιστικά, υπό την διοίκησιν του συνταγματάρχου Γιαννακόπουλου Αθανασίου, με τον αποκλειστικόν σκοπόν να διαλύσει τας κομουνιστικάς οργανώσεις ΕΑΜ, ΕΛΑΣ κ.λπ. συνεργαζόμενος μετά πλήρους συναδελφοσύνης μετά των στρατευμάτων κατοχής».
Το αντίγραφο της προδοτικής συμφωνίας το υπεξαίρεσε από το ιταλικό γραφείο αντικατασκοπείας στη Μεσσηνία ο δικηγόρος Γάιος Μαράκας, γιος του διευθυντή της εφημερίδας Σημαία της Καλαμάτας.
Η αποκάλυψη της προδοσίας συγκλονίζει τον Γιαννακόπουλο δεν μπορεί να πιστέψει ότι τέθηκε εν αγνοία του στην υπηρεσία των κατακτητών. Αποκηρύσσει τον Παπαδόγκωνα και μετά από κάποιες παλινδρομήσεις εγκαταλείπει άδοξα το αντάρτικο και επιστρέφει στο σπίτι του. Ο Παπαδόγκωνας καταφεύγει στην Αθήνα, μα θα εμφανιστεί ξανά τον Απρίλιο του επόμενου χρόνου στο πλευρό των Γερμανών για να βάλει φωτιά στην Πελοπόννησο.
Τραγική είναι η τύχη του μπλεγμένου στις αγγλικές δολοπλοκίες ίλαρχου Βρεττάκου· όταν τραυματίζεται θανάσιμα σε συμπλοκή με τον ΕΛΑΣ, δεν καταριέται τους ελασίτες· αυτό που επαναλαμβάνει στο επιθανάτιο αγκομαχητό του είναι:
– Άτιμη Αγγλία… Άτιμοι Άγγλοι, όποιος σας δώσει πίστη χάνεται.
Φονικό
Όταν το 1944 τα Τάγματα Ασφαλείας πληθύνουν στην Πελοπόννησο, με διαταγή του στρατηγού των SS Σιμάνα δημιουργούνται δύο αρχηγεία: στη Βόρεια Πελοπόννησο, με αρχηγό τον συνταγματάρχη Κουρκουλάκο και μονάδες σε Πάτρα, Πύργο και Κόρινθο, και στη Νότια Πελοπόννησο, με αρχηγό τον συνταγματάρχη Παπαδόγκωνα και μονάδες σε Τρίπολη, Καλαμάτα, Γύθειο, Γαργαλιάνους, Μελιγαλά και Σπάρτη.
Η Πελοπόννησος παίρνει φωτιά.
«Η δράση όλων αυτών των προδοτικών συγκροτημάτων ήταν εγκληματική στην κυριολεξία: δολοφονίες, βασανισμοί, βιασμοί, λεηλασίες, πυρπολήσεις χωριών και κάθε λογής βαρβαρότητες και ατιμίες. Τρομοκρατούσαν τις πόλεις και τα χωριά που κατείχαν, έκαναν συλλήψεις εαμιτών, τους οποίους παρέδιδαν στους Γερμανούς ή τους εκτελούσαν με δική τους πρωτοβουλία, άρπαζαν ό,τι ήθελαν και περίμεναν με ανυπομονησία να γίνουν από τους Γερμανούς εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, για να συμμετάσχουν και να οργιάσουν σε βάρος των χωριών της υπαίθρου». (Μαχαίρας)
Ο Κανελλόπουλος αποτιμά το ποιόν των ταγματασφαλιτών και της ηγεσίας τους: «ο Παπαδόγκωνας εσκότωσεν, εκρέμασεν, εδήωσεν. […] ο Κουρκουλάκος και ο Παπαδόγκωνας είχον επιστρατεύσει μερικούς αλήτας. […] Η στάσις του Παπαδόγκωνα υπήρξεν σκληρά, βίαιος, εντόνως φιλογερμανική».
Ο πόλεμος προσλαμβάνει διαστάσεις που δεν μοιάζουν με καμιάς άλλης περιοχής· τέτοιας αγριότητας εμφύλια σύγκρουση δεν παρατηρήθηκε πουθενά αλλού.
Ο τόπος είναι σκληρός
Υπάρχουν ταξικές και προσωπικές διαφορές, πατριές εχθρικές, συμφέροντα που χωρίζουν. Η αντιπαλότητα μεταξύ δύο προσώπων ποτέ δεν μένει «προσωπική»· αφορά οικογένειες, σόγια και ορισμένες φορές περιοχές ολόκληρες. Τα μίση διατηρούνται άσβεστα και η αντεκδίκηση, η «βεντέτα», ιδίως στις νότιες περιοχές, είναι νόμος. Η αυτοδικία, πράξη εθιμικά επιβεβλημένη. Με το αντάρτικο δίνεται η ευκαιρία επίλυσης διαφορών που χρονίζουν· αρκεί να καταταγεί κάποιος στον ΕΛΑΣ για να πάει ο εχθρός του στα Τάγματα ή αντιστρόφους.
Τα μίση κοχλάζουν
Αυτό που γίνεται δεν έχει όμοιο του σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. Σκύβει ανύποπτος κάποιος ελασίτης να πιει νερό και η καλοσυνάτη νοικοκυρά τού παίρνει με το δρεπάνι το κεφάλι. Εαμίτες σύνδεσμοι τεμαχίζονται με τσεκούρια από χωρικούς· οι αντάρτες δέχονται πυροβολισμούς από τα παράθυρα των σπιτιών· τα καμπαναριά των εκκλησιών γίνονται φωλιές πολυβόλων. Όλοι σκοτώνουν και σκοτώνονται χωρίς διακρίσεις· ένα φονικό χωρίς όρια.
Ένα μανιάτικο μοιρολόι της αδερφής του ελασίτη Κυριακούλη Μπαξιβάνη (Μπούφου) πάνω από το νεκρό σώμα του δίνει τις διαστάσεις του ανθρωποκυνηγητού:
Άλλες τους κλαίτε φανερά
κι άλλες τους χλαίμε στα κρυφά,
σκιάζομαι να το μαρτυρού,
όμως εγώ θε να το που,
το ’χου για δόξα και τιμή
τα’ είχ’ αδερφό κομουνιστή…
Οι εκθέσεις της αγγλικής υπηρεσίας πληροφοριών αναφέρουν φρικιαστική δράση των Ταγμάτων· αρκεί μία από αυτές, στις 18.7.1944, για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της σφαγής:
«Στις 26 Φεβρουάριου του ’44 διεξήχθη από τους Γερμανούς στην Αχαΐα επιδρομή μεγάλης κλίμακας με την υποστήριξη των στρατευμάτων του Ράλλη. […] Την επιδρομή αυτή ακολούθησε τον Μάρτιο μια απόπειρα επαναφοράς της τάξης στη Λακωνία και στη Μεσσηνία, κατά την οποία τα Τάγματα συμπεριφέρθηκαν χωρίς οίκτο προς τον ντόπιο πληθυσμό. […]
»Στις 15 Μαρτίου του ’44 οι Γερμανοί ανακοίνωσαν στον πατρινό Τύπο ότι το Τάγμα Εθελοντών «Λεωνίδας” επρόκειτο να εκτελέσει 200 κομουνιστές υπό γερμανική επιτήρηση. Στις 25 Απριλίου του 1944 αναφέρθηκε ότι 110 Έλληνες είχαν τουφεκιστεί από τον ανώτατο διοικητή των Ταγμάτων Ασφαλείας και την Ελληνική Αστυνομία σε αντίποινα για το φόνο δύο Γερμανών αξιωματικών. Από τις 12 έως τις 20 Απριλίου μια νέα και πολύ καλά οργανωμένη επίθεση των Γερμανών και των Ταγμάτων Ασφαλείας κατά του ΕΛΑΣ άρχισε στην Αχαΐα και επεκτάθηκε στην Ηλεία. Και σε αυτή την περίπτωση τα Τάγματα, υπό τον συνταγματάρχη Κουρκουλάκο, φέρθηκαν με μεγάλη βαρβαρότητα.
[…] Την 1η Μαΐου και υπό γερμανική επιτήρηση, το Τάγμα της Καλαμάτας εκτέλεσε 40 Έλληνες, γυναικών συμπεριλαμβανομένων». (ΔΙΣ/ΓΕΣ)
Αυτά επισήμως.
Γιατί οι Άγγλοι είναι Άγγλοι· έχουν διασυνδέσεις με όλους και ιδίως με τα Τάγματα. «Όταν ένας νέος Βρετανός αξιωματικός σύνδεσμος προσγειώθηκε στην Ελλάδα τον Αύγουστο του 1944, το πρώτο πράγμα που του είπε ο άνθρωπος με τον οποίο συναντήθηκε ήταν ότι «τα καλύτερα φιλαράκια μας είναι στα Τάγματα”». (Mazower) […]
παρέλαση Ταγμάτων Ασφαλείας
Γερμανικοί
Από τις αρχές Σεπτεμβρίου του 1944 οι προετοιμασίες της γερμανικής αποχώρησης γίνονται αντιληπτές σε όλους. Στην Πελοπόννησο αποβιβάζονται διαρκώς γερμανικά τμήματα από τα νησιά και προωθούνται προς τα πάνω. Φεύγουν οι περισσότερες δυνάμεις από την Κρήτη και τη Ρόδο, αδειάζουν Λέσβος, Σάμος, Χίος και Λήμνος. Στα γραφεία των διοικήσεων σε όλη τη χώρα οι Γερμανοί καίνε και καταστρέφουν επιμελώς όλα τα ενοχοποιητικά έγγραφα. Στην Αθήνα τη νύχτα της 11ης Σεπτεμβρίου στο άντρο της γερμανικής Ασφάλειας, στην οδό Μέρλιν, εκτελούν όλους τους Έλληνες διερμηνείς τους. (Rampe) Αυτή η προνοητικότητα των Γερμανών αξιωματικοί που υπηρέτησαν στην Ελλάδα θα τους εξασφαλίσει την ατιμωρησία στις Δίκες της Νυρεμβέργης ελλείψει αποδεικτικών στοιχείων και μαρτύρων. Επίσης θα διαφυλαχτεί η ανωνυμία κάποιων υψηλά ιστάμενων Ελλήνων για τις σχέσεις τους με τις γερμανικές αρχές.
Το πρόβλημα της ασφαλούς απαγκίστρωσης των γερμανικών στρατευμάτων από τον ελληνικό χώρο θα κληθούν να το λύσουν οι εθελόδουλοι των Ταγμάτων Ασφαλείας.
Η δικαιολογία που πρόβαλαν όσοι είχαν εξοπλιστεί από τους Γερμανούς ήταν πως κατά την αποχώρησή τους θα έστρεφαν τα όπλα εναντίον τους* θα τους χτυπούσαν, θα τους συνέτριβαν. Πουθενά δεν καταγράφεται ούτε μια τουφέκια. Πουθενά δεν αντιδρούν όταν οι αποχωρούντες κατακτητές ανατινάζουν λιμάνια, γέφυρες, σιδηροδρομικές αρτηρίες, κτίρια και δημόσια έργα ζωτικής σημασίας. Αντιθέτως, τα Τάγματα παίζουν με επιτυχία τον ρόλο των αφοσιωμένων οπισθοφυλακών, καθώς εμπλέκονται σε μάχες με τον ΕΛΑΣ για να διευκολυνθεί η αναίμακτη αποχώρηση των κυρίων τους. «Οι συγκρούσεις απέβησαν εις βάρος των Ελλήνων και διευκόλυναν, κοιτά την κρίσιμη ώρα, την αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα». (Μαρκεζίνης)
Ο ΕΛΑΣ και αρχικά η ΣΣΑ προσπαθούν έστω και την ύστατη στιγμή να μεταπείσουν τους ταγματασφαλίτες να μη βοηθήσουν τους κατακτητές. Ο ταγματάρχης Τζον Μάλγκαν, ως επίσημος εκπρόσωπος της Συμμαχικής Αποστολής στην Ελλάδα, στις 26 Αυγούστου στέλνει γραπτό μήνυμα προς τους συνεργάτες του καταχτητή: «Σας δηλώνω εξ ονόματος της ΣΣΑ, η οποία συνεργάζεται με τους αντάρτες του ΕΛΑΣ, ότι καμιά προστασία δεν θα δοθεί σε εκείνους που εξακολουθούν να βοηθούν τους Γερμανούς. Η μόνη σωτηρία σας είναι να εγκαταλείψετε τους Γερμανούς τώρα και να καταθέσετε τα όπλα με τους εξής όρους: δυνάμεθα να σας υποσχεθούμε ότι θα ζήσετε, αλλά εκείνοι που θα εξακολουθήσουν να μαχονται κατά της Ελλάδος και τοον συμμάχοον της δεν έχουν καμιά ελπίδα σωτηρίας≫. (ΑΣΚΙ)
Για να αποτραπεί το εμφύλιο φονικό, την έκκληση επαναλαμβάνει και ο Σαράφης στις 3 Σεπτεμβρίου δεσμεύεται δημοσίως έναντι των Ταγμάτων ότι, εφόσον παραδοθούν χωρίς αντίσταση, «ο ΕΛΑΣ εγγυάται εις όλους ανεξαιρέτως ασφάλειαν ζωής, ελευθερίαν επανόδου εστίας». (ΑΣΚΙ) Πράγματι, όπου οι ένοπλοι των Ταγμάτων υπάκουσαν και παραδόθηκαν στον ΕΛΑΣ, είναι πασίγνωστο ότι δεν εθίγησαν στο παραμικρό όπως στο Αγρίνιο (1.000 ένοπλοι), στη Ναύπακτο (650 ένοπλοι) κ.α. Ο ΕΛΑΣ τήρησε απολύτως τις συμφωνίες- δεν σημειώθηκαν αυτοδικίες και τα μέλη των Ταγμάτων πέρασαν στη δικαιοδοσία της Εθνικής Κυβέρνησης.
«Μύτη δεν άνοιξε! Και ο υποδιοικητής των τσολιάδων του Αγρίνιου, ο ταγματάρχης Αριστείδης Αρσένης, είχε να το λέει χρόνια:
»- Αα, δεν μπορώ να πω! Οι ελασίτες κρατούσαν το λόγο τους. Αν δεν τον κρατούσαν, ούτε θα με βλέπατε ούτε θα με ακούγατε από τότε». (Φ. Γρηγοριάδης, Αντίστασις)
Διαφορετικές είναι οι εξελίξεις στην Πελοπόννησο
Ο Κανελλόπουλος εξηγεί τι ακριβώς έγινε: «Τα Τάγματα Ασφαλείας Καλαμών και Πύργου έκαμαν την αφροσύνη να προβάλουν αντίσταση στους αντάρτες του ΕΛΑΣ. […] Ο στρατός του ΕΛΑΣ είχε χαρακτηρισθεί τμήμα του συμμαχικού στρατού και ο Άρης Βελουχιώτης ως διοικητής της Μεραρχίας του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησον δεχόταν εντολές από τον αρχιστράτηγον Ουίλσον. Τα Τάγματα Ασφαλείας είχαν κηρυχθεί από τους Συμμάχους σχηματισμοί εχθρικοί». (Παπαστεριόπουλος)
Στην Πελοπόννησο οι Γερμανικοί είναι πολυπληθείς και συγκριτικά με τους ελασίτες άριστα εξοπλισμένοι οι αρχηγοί τους περιφρονούν τις ειρηνευτικές προτάσεις του ΕΛΑΣ και συνεχίζουν το προδοτικό έργο τους. Ένα τηλεγράφημα του φον Γκρέβενιτς στις 9 Σεπτεμβρίου περιγράφει επακριβώς τη στάση τους: «Για την ασφάλεια των γερμανικών κινήσεων απαγκίστρωσης από τις κομουνιστικές συμμορίες χρησιμοποιούνται ελληνικοί σύνδεσμοι, δηλαδή Τάγματα Ευζώνων στον Πύργο και το Ναύπλιο, στο οποίο παραμένει ακόμα Γερμανός αξιωματικός σύνδεσμος με το 68ο Σώμα Στρατού, με τμήματα στις παράκτιες πόλεις Γύθειο, Καλαμάτα και Κυπαρισσία και στις πόλεις στην ενδοχώρα Σπάρτη και Μελιγαλά. Ο αστυνομικός αρχηγός [εννοεί τον στρατηγό των SS Σιμάνα] είναι θετικά εντυπωσιασμένος από την πίστη τους και την αγωνιστική τους θέληση. […] Εκπληρώνουν τα καθήκοντά τους για την προστασία της γερμανικής Βέρμαχτ». (Sekendorf)
Αυτή η ελεεινή συμπεριφορά: των προδοτικών σχηματισμών στην Πελοπόννησο θα οδηγήσει σε ένα χωρίς προηγούμενο αιματοκύλισμα εκατοντάδες ταγματασφαλίτες, αντάρτες του ΕΛΑΣ, καθώς και χωρικοί που βρέθηκαν στο πεδίο των συγκρούσεων θα χάσουν τη ζωή τους σε άγριες, φονικές μάχες και αλόγιστες πράξεις αντεκδίκησης.
Η εξέλιξη ήταν αναμενόμενη
Αφού τα Τάγματα με τις πλάτες των Γερμανών είχαν αναγορευτεί σε δικαστές και δημίους, ήταν βέβαιο πως θα ερχόταν η σειρά τους μόλις η κατάσταση άλλαζε εις βάρος τους. Οι ταγματασφαλίτες δεν ήσαν οι ανώνυμοι Γερμανοί στρατιώτες που γύρισαν στην πατρίδα τους* ήσαν συγκεκριμένα πρόσωπα, συντοπίτες των χωρικών, που είχαν κάψει το σπίτι τους, είχαν σκοτώσει το παιδί τους, είχαν βιάσει την κόρη ή την αδερφή τους.
Σύμφωνα με το γερμανικό σχέδιο, οι ένοπλοι δωσίλογοι εξωθούνταν σε μια πορεία μη αναστρέψιμη. Όλο και περισσότερο αναλάμβαναν την εκτέλεση «αντιποίνων», ενώ, σύμφωνα ακόμη και με ουδέτερες πηγές, ξεπερνούσαν σε σκληρότητα συχνά και αυτούς τους κατακτητές. Οι γερμανικές αρχές διαπίστωναν με ευχαρίστηση, ότι το μίσος του πληθυσμού κατευθυνόταν κυρίως κατά των εκτελεστικών οργάνων[2].
Για λόγους δικαιοσύνης πρέπει να σημειωθεί ότι οι αντάρτες του ΕΛΑΣ μικρή μόνο σχέση έχουν με τις ανεξέλεγκτες εκτελέσεις τον περισσότερο καιρό βρίσκονταν στα βουνά και λίγοι είχαν ζήσει από πρώτο χέρι τις ωμότητες των ταγματασφαλιτών. Μάλιστα κάποιοι αξιωματικοί και καπετάνιοι ήρθαν σε σύγκρουση με το πλήθος, το οποίο απαιτούσε να εκτελεστούν επιτόπου οι δωσίλογοι που συλλαμβάνονταν. Τις αυτοδικίες τις διέπραξαν, συχνά με την υποκίνηση πολιτικών από τις τοπικές οργανώσεις, οι εφεδρικοί και οι παθόντες χωρικοί.
Αυτοί είχαν παραμείνει όλο αυτό το διάστημα στα σπίτια τους, είχαν υποστεί τις φρικαλεότητες, κράτησαν τον λογαριασμό ανοιχτό και τον ξεπλήρωσαν με τον τρόπο τους. Κυρίως οι κάτοικοι της Λακωνίας και της Μεσσηνίας, όπου έγιναν οι περισσότερες πράξεις αυτοδικίας, μισούσαν θανάσιμα τους δημίους τους. Και οι δημόσιες καταγγελίες της Εθνικής Κυβέρνησης εναντίον των Ταγμάτων τούς εξαγρίωναν ακόμη περισσότερο, αφού τους παρείχαν τη διαβεβαίωση ότι και ο νόμος είναι με το μέρος τους.
Αυτοί που επί χρόνια τελούν μνημόσυνα των σφαγιασθέντων από τον ΕΛΑΣ, για να συντηρήσουν το εμφύλιο μίσος, εξαπατούν συστηματικά τους οικείους των νεκρών. Οι ταγματασφαλίτες δεν έπεσαν θύματα του ΕΛΑΣ, που είχε και αυτός τεράστιες απώλειες στις συγκρούσεις. Την ευθύνη για το μακελειό στην Πελοπόννησο την έχουν οι Βρετανοί και ο πρωθυπουργός της αναίμακτης απελευθέρωσης Παπανδρέου.
Αρκούσε μια λέξη, μια εντολή για να αποτραπεί το κακό και στην Πελοπόννησο, μα δεν την είπαν.
Διονύσης Χαριτόπουλος, Άρης, ο αρχηγός των άτακτων, εκδόσεις Τόπος, αποσπάσματα από τις σελ. 546 – 582
[1] Ιστορία του Ελληνικού Έθνους
[2] Ιστορία του Ελληνικού Έθνους
http://ardin-rixi.gr/archives/8185
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Ηλίας Μπιτσάνης
Ημέρα μνήμης για τα ναζιστικά εγκλήματα σήμερα στην Καλαμάτα. Πέρασαν 75 ολόκληρα χρόνια από την ημέρα που η Μεσσηνία ντύθηκε στα μαύρα θρηνώντας τις εκτελέσεις των πατριωτών στο χώρο του στρατοπέδου. Ο “ματωμένος Φλεβάρης” των εκατοντάδων εκτελέσεων Μεσσήνιων πατριωτών, μόλις άρχιζε.
Παρά την άγρια τρομοκρατία και τις συλλήψεις εκατοντάδων πατριωτών από τους ταγματασφαλίτες του Βρεττάκου που επέδραμαν από τη Σπάρτη στην Καλαμάτα, το ΕΑΜ κυριαρχούσε πολιτικά στην πόλη και ο ΕΛΑΣ χτυπούσε όλο και πιο συχνά τους κατακτητές.
Οι Γερμανοί μαζί με τους ντόπιους δοσίλογους ετοίμαζαν μεθοδικά το χτύπημα της αντίστασης. Ο φασίστας Νομάρχης Περρωτής, μετά από μακρά απουσία στην Αθήνα όπου ετοίμασε την οργάνωση των Ταγμάτων Ασφαλείας στη Μεσσηνία, επέστρεψε στην πόλη στα τέλη Ιανουαρίου. Πριν ακόμη οργανωθούν τα Τάγματα συνεργατών του κατακτητή (κάτι που έγινε επισήμως στις 18 Φλεβάρη), είχε συγκροτήσει τη δική του ομάδα ένοπλων αλητών που συνεργάζονταν πρόθυμα με τον κατακτητή και γλεντοκοπούσαν “δημοσία δαπάνη” την ώρα που θέριζε η πείνα.
Μέρος του σχεδίου για το χτύπημα της αντίστασης ήταν και οι συλλήψεις ώστε να τρομοκρατηθεί ο πληθυσμός και να υπάρχει “ανθρώπινο απόθεμα” για εκτελέσεις στο πλαίσιο αντιποίνων. Και υλοποιήθηκε στις 4 Φλεβάρη: Γερμανοί και ντόπιοι δοσίλογοι έκαναν επιδρομή σε “κομμουνιστικά στέκια” κατά την επίσημη Γερμανική αναφορά. Δηλαδή σε όλη την περιοχή από την 23ης Μαρτίου και προς το βορρά, την οποία απέκλεισαν από παντού. Στον κλοιό των ενόπλων εγκλωβίστηκαν εκατοντάδες άνθρωποι που βρίσκονταν στην περιοχή η οποία ήταν τόπος συναλλαγών χωρικών και ντόπιων. Οπως υπέθεταν, ανάμεσα σε αυτούς θα βρίσκονταν και αντιστασιακοί, σύνδεσμοι του ΕΛΑΣ με την πολιτικοί οργάνωση του ΕΑΜ και αντιστρόφως, ανακατεμένοι μέσα στον κόσμο. Επικράτησε πανικός, οι δοσίλογοι με τους Γερμανούς οδήγησαν εκατοντάδες πατριώτες προσωρινά στη Λαχαναγορά και στη συνέχεια στο Στρατόπεδο. Επέλεξαν ποιούς θα κρατήσουν και ποιούς θα αφήσουν ελεύθερους. Πολιτικοί και προσωπικοί λόγοι, εκβιασμοί για απόσπαση χρημάτων, οι αλήτες του Περρωτή με πρώτο αυτόν έπαιζαν με τη ζωή των συλληφθέντων. Κάποιους άφησαν ελεύθερους, κράτησαν πολλούς σαν όμηρους.
Και ήρθαν δυό χτυπήματα του ΕΛΑΣ σε Γερμανικές φάλαγγες στον Αγιο Φλώρο (5 Φλεβάρη) και την Καζάρμα (8 Φλεβάρη). Οι καταχτητές εκτέλεσαν ντόπιους και έκαψαν χωριά. Αλλά ταυτόχρονα διέταξαν εκτελέσεις των συλληφθέντων ως αντίποινα. Σύμφωνα με Γερμανική αναφορά διατάχθηκε η εκτέλεση 149 πατριωτών, στο κενοτάφιο είναι γραμμένα 148 ονόματα. Η εντολή εκτελέστηκε τη νύχτα στις 8 Φλεβάρη. Οι κατακτητές έβαλαν μπροστά τις μηχανές των αυτοκινήτων για να μην ακούγονται οι πυροβολισμοί και άρχισαν τις εκτελέσεις, Αλλοι νεκροί και άλλοι μισοζώντανοι στοιβάχτηκαν στα καμιόνια και πήραν το δρόμο προς τα παλιά σφαγεία μέσα από τη Φαρών, οι δρόμοι γέμισαν αίμα, τα ίχνη χάθηκαν, κανένας δεν ήξερε τι απέγιναν, πολλοί έλπιζαν ότι μπορεί να τους είχαν πάρει όμηρους. Μετά από λίγες μέρες επιβεβαιώθηκαν οι χειρότεροι φόβοι. Ο παπάς του Αγιονικόλα κάλεσε τους συγγενείς 149 πατριωτών να παραλάβουν τα προσωπικά τους αντικείμενα. Ο ακριβής αριθμός των εκτελεσμένων δεν έγινε ποτέ γνωστός, μπορεί να είναι και μεγαλύτερος, ίσως κάποιοι φοβήθηκαν να πάνε στο ληξιαρχείο να δηλώσουν τους νεκρούς τους.
Και αυτό γιατί όταν ανακαλύφθηκε τυχαία στο τέλος Μαΐου 1945 ο ομαδικός τάφος στα παλιά σφαγεία, είχε ξεκινήσει ήδη η περίοδος της “λευκής τρομοκρατίας”. Από την Καλαμάτα και άλλες περιοχές της Μεσσηνίας πολλοί έτρεξαν να βρουν τους δικούς τους,. Αμέτρητα πτώματα σε προχωρημένη σήψη, ανακατεμένα σώματα και μέλη, φρικιαστικό θέαμα, η αναγνώριση αδύνατη, αλλόφρονες οι συγγενείς των θυμάτων έψαχναν να βρουν ένα σημάδι που θα πιστοποιούσε το νεκρό τους. Απομακρύνθηκαν από εκείνο το σημείο με διαταγή των αρχών και με αιτιολογία την προστασία της δημόσιας υγείας. Τα πτώματα θάφτηκαν και πάλι με την υπόσχεση ότι θα κατασκευαστεί πρόχειρη λιθοδομή, θα τοποθετηθεί αναμνηστική πλάκα και σε 2-3 χρόνια θα γίνει ανακομιδή των λειψάνων στο νεκροταφείο. Πέρασαν 8 χρόνια μέχρι να γίνει η ανακομιδή το Μάη του 1953. Εκεί, κάτω από την πλάκα του κενοταφίου στο νεκροταφείου της Καλαμάτας, κρύβεται η κτηνωδία Γερμανών και ντόπιων φασιστών…
Πηγές πληροφοριών:
1. Νίκος Ι. Ζερβής “Καλαμάτα, κατοχή-αντίσταση-απελευθέρωση” τόμος Ε΄
2. Εφημερίδες “Θάρρος”, “Σημαία”, «Ελεύθερη Μεσσηνία» και “Ριζοσπάστης”
3. Προφορικές μαρτυρίες
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Για τους 153 νεκρούς της Καλαμάτας
https://anarchypress.wordpress.com/2019/02/10/8-%cf%86%ce%b5%ce%b2%cf%81%ce%bf%cf%85%ce%b1%cf%81%ce%af%ce%bf%cf%85-1944-%ce%b7-%ce%bc%ce%b5%ce%b3%ce%b1%ce%bb%cf%8d%cf%84%ce%b5%cf%81%ce%b7-%cf%83%cf%86%ce%b1%ce%b3%ce%ae-%ce%b1%ce%bc%ce%ac%cf%87/
Μου αρέσει!Μου αρέσει!