Ήταν «στυγνός δικτάτορας» ο Ελευθέριος Βενιζέλος;

Ο τίτλος είναι των «σημειώσεων». Το κείμενο (και ο χαρακτηρισμός) είναι του Χρήστου Γιανναρά (Καθημερινή, 12.2.2017) Το επισήμανα μέσω μιας αντίρρησης (Ν. Παπαδάκης) που ακολουθεί.

Είναι τόση η αγωνία για το σήμερα, η αβεβαιότητα για το αύριο, η ανελπιστία και η σύγχυση για τις προοπτικές, ώστε η ενασχόληση με το παρελθόν μοιάζει περιττή πολυτέλεια, σχεδόν ντιλεταντισμός.

Tαυτόχρονα, η διαχείριση της μνήμης, η Iστορία, μοιάζει να είναι πια συνάρτηση των ιδεολογικών επιλογών του ατόμου, άρα υλικό ταυτόσημο με τις ατομικές «πεποιθήσεις», επομένως «δικαίωμα» ατομικό, κατασφαλισμένο «κατά πάντων», ακοινώνητο.

Νοεμβριανά 1916: οι απαρχές του Εθνικού Διχασμού

Τον Νοέμβριο του 1916 η Ελλάδα είναι ξανά μια εθνικά  διχασμένη χώρα. Υπάρχουν δυο αντίπαλες  κυβερνήσεις, μία στη Θεσσαλονίκη με  τον Ελευθέριο Βενιζέλο και μία στην Αθήνα κάτω από την επήρεια  του βασιλιά Κωνσταντίνου. Η πολιτική διένεξη αφορά είσοδο ή μη της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα κύρια γεγονότα της διένεξης αφορούν διαδοχικά την παραίτηση του Βενιζέλου, τη δημιουργία ξεχωριστού κράτους με πρωτοβουλία του στην Βόρεια Ελλάδα με πρωτεύουσα τη Θεσσαλονίκη και την εκδίωξη του Κωνσταντίνου από την Ελλάδα μετά από στρατιωτική παρέμβαση των δυνάμεων της Αντάντ.

Ο μοιραίος Αύγουστος του 1921

Απόστολος Διαμαντής

Η εκστρατεία του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία κρίθηκε στρατιωτικά τον Αύγουστο του 1921. Στις 8 Αυγούστου ο ελληνικός στρατός είχε διαβεί τον Σαγγάριο. Ο εχθρός ήταν ακριβώς απέναντι, μετωπικά. Η γενική επίθεση αποφασίστηκε για την επομένη, 11 Αυγούστου.

Η πρώτη μέρα κύλησε θετικά για τον ελληνικό στρατό, αλλά έγινε εσφαλμένη εκτίμηση, κυρίως λόγω εσφαλμένης χαρτογράφησης, πως ο τουρκικός στρατός απομακρύνονταν από τον Σαγγάριο και υποχωρούσε προς Άγκυρα, διότι διέβλεπε κίνδυνο υπερκέρασης. Επομένως, σύμφωνα με αυτήν την εκτίμηση, έπρεπε η Στρατιά να ακολουθήσει την ίδια κατεύθυνση, συνεχίζοντας με ασφαλή πορεία την προέλαση και την γρήγορη διάλυση του τουρκικού στρατού.

Το αντιδικτατορικό κίνημα στα Χανιά το 1938

Σπύρος Κουζινόπουλος

Ένα λίγο-πολύ άγνωστο γεγονός στην ελληνική πολιτική ιστορία, αποτελεί το αντιδικτατορικό κίνημα του ανυπότακτου Κρητικού λαού κατά της δικτατορίας Μεταξά που εκδηλώθηκε στα Χανιά στις 29 Ιουλίου 1938. Ένα κίνημα σχεδόν αυθόρμητο, που θα μπορούσε να πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις και να εξαπλωθεί σε ολόκληρη τη χώρα, εάν υπήρχε σωστή προετοιμασία και απουσίαζε η… αφέλεια κάποιων από τους οργανωτές του.

Η δικτατορία του Μεταξά επιβλήθηκε, στις 4 Αυγούστου 1936 με την ανοχή του αστικού πολιτικού κόσμου και την εύνοια του Παλατιού. Το μίσος του δικτάτορα για τη δημοκρατία ήταν γνωστό από νωρίς. «Θεωρώ τον κοινοβουλευτισμόν εκπεσόντα και θα αγωνισθώ προς έξοδον εξ αυτού» δήλωνε το 1934. Παρόλα αυτά, παρότι ήταν δηλωμένος θαυμαστής των φασιστικών καθεστώτων Χίτλερ και Μουσολίνι που κυριαρχούσαν τότε στην Ευρώπη, ο πολιτικός κόσμος δεν έπραξε τίποτα για να του φράξει έγκαιρα το δρόμο.

Όταν ο Μεταξάς πρότεινε στο ΚΚΕ (ΣΕΚΕ) να συγκυβερνήσουν

Η άγνωστη πρόταση, του μετέπειτα διώκτη τους, Ι. Μεταξά στους Κομμουνιστές να συγκυβερνήσουν μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Την ίδια ώρα οι Μανιάτες κρατούμενοι έσωσαν από το απόσπασμα τους φυλακισμένους ηγέτες του ΚΚΕ (Pics)

Πηγή: Μηχανή του Χρόνου: Η άγνωστη πρόταση Μεταξά στους κομμουνιστές να συγκυβερνήσουν – Μηχανή του Χρόνου – NEWS247

Η Εκκλησία και οι αφορισμοί του Βενιζέλου

Το Σεπτέμβριο του 1916 ο Βενιζέλος μεταβαίνει στα Χανιά,  και σχηματίζει προσωρινή κυβέρνηση με βασικά μέλη το ναύαρχο Κουντουριώτη και τον στρατηγό Δαγκλή. Η  κυβέρνηση αυτή μεταβαίνει από εκεί  στη Θεσσαλονίκη και κηρύττει τον πόλεμο στην «κυβέρνηση των Αθηνών» διακηρύσσοντας όμως πως   «δεν στρεφόμαστε εναντίον του Βασιλιά, αλλά εναντίον των Βουλγάρων».

Όταν η Βουλγαρία τον Σεπτέμβριο 1915 κήρυξε επιστράτευση και προσχώρησε στις Κεντρικές Δυνάμεις επιστράτευση έκανε και η Ελλάδα.

Όμως προέκυψε διχογνωμία μεταξύ Κωνσταντίνου – Βενιζέλου όσον αφορούσε στις υποχρεώσεις της χώρας μας απέναντι στη Σερβία εκ της συνθήκης που είχαν υπογράψει οι δύο χώρες το 1913, με την οποία η Ελλάδα είχε υποσχεθεί να προστρέξει σε βοήθεια της Σερβίας σε περίπτωση που δεχόταν επίθεση, με τελικό αποτέλεσμα την παραίτηση του Βενιζέλου.

Απείρανθος Νάξου: Ο μικρός Εμφύλιος του 1916-17

(Παραλείπεται η εισαγωγή – μπορείτε να τη δείτε στην πηγή. Ο τίτλος στην παρούσα ανάρτηση είναι των «Σημειώσεων»)

Λουκία Βαρθαλίτου, ιστορικός

Στις 2 Δεκεμβρίου 1916 φθάνει στο λιμάνι της Νάξου το ατμόπλοιο «Έλδα» με δύναμη 80 ανδρών περίπου, υπό τον ανθυπολοχαγό Νικόλαο Ρουσσάκη και τον πολιτικό αντιπρόσωπο της κυβέρνησης

η Νάξος το 1910

της Θεσσαλονίκης Τσιριμωνάκη. Το «Έλδα» συνοδευόταν από αγγλικό ανιχνευτικό αλιευτικό. Η στρατιωτική δύναμη έγινε δεκτή από τους κατοίκους της Νάξου χωρίς καμιά αντίσταση ή επιθετική διάθεση. Μετά και από τη «διαβεβαίωση» του δημάρχου της πόλης καθώς και του αστυνομικού διευθυντή Αριστείδη Καλούτση, ο στρατός και δύναμη χωροφυλακής στρατοπέδευσαν στο δημοτικό σχολείο της πόλης. Κλήθηκαν τότε οι πρόεδροι όλων των Κοινοτήτων για να δηλώσουν ότι αναγνωρίζουν ως νόμιμη την κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης. Οι πρόεδροι της Μονής και τ’ Απεραθιού αρνήθηκαν. Το απόσπασμα βάδισε εναντίον της Μονής όπου η πρώτη ενέργεια ήταν να αφαιρεθεί από τους κατοίκους κάθε τι που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για αντίσταση.