Ο Θανάσης Χατζής περιγράφει την πρώτη (και τελευταία) σύνοδο του Εθνικού Συμβουλίου στις Κορυσχάδες, 14-27 Μαΐου 1944

Στις Κορυσχάδες.

Αντιπρόσωποι τού λαού απ’ όλη την Ελλάδα πήραν τα βουνά και πορεύονταν προς το άγνωστο μέχρι τότε χωριαδάκι τής Ευρυτανίας ΚΟΡΥΣΧΑΔΕΣ, που θα μείνει στην Ιστορία τής νεώτερης Ελλάδα σαν την Επίδαυρο της Εθνικής Επανάστασης του 1821. Μορφές αγωνιστικές, οι περισσότεροι μπαρουτοκαπνισμένοι, πολλοί με διάτρητα τα κορμιά τους από φασιστικές σφαίρες, άλλοι σακατεμένοι από τα βασανιστήρια στα μπουντρούμια, τις φυλακές, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τα ξερονήσια της εξορίας, άντρες και γυναίκες, οδοιπορούσαν νύκτα και μέρα, περνούσαν μέσα από κλοιούς και ενέδρες τις εχθρικές γραμμές, για να φτάσουν έγκαιρα στη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της νέας Ελεύθερης, Ανεξάρτητης και Λαοκρατικής Ελλάδας.

Ο «Ιερολοχίτης» της ΠΑΟΝ και το ΕΑΜ

Η ΠΑΟΝ (νεολαία της ΠΑΟ) έβγαζε μια εφημερίδα, τον Ιερολοχίτη. Στο φύλλο του Ιανουαρίου 1944  γράφουν, επί λέξει, ότι απ’ τις μαρτυρικές βουλγαροκρατούμενες περιοχές, έρχονται πληροφορίες πως εξακολουθεί η εξόντωση του Ελληνικού Στοιχείου. Πρέπει λοιπόν να συμπληρωθούν οι εκατόμβες που βάλθηκαν να υψώσουν τα αδέλφια του ΕΑΜ, τα ανθρωπόμορφα αυτά τέρατα της Βαλκανικής.

Ο Κανελλόπουλος για το ΕΑΜ (1981)

Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ομιλία στη Βουλή, 26.6.1981: «Το ΕΑΜ ήταν η πιο μεγάλη οργάνωση, η μόνη μαζική οργάνωση. Απορώ, πώς είπε (πριν δύο χρόνια) ο κ. Αβέρωφ, ότι το “ΕΑΜ δεν είχε εθνική δράση”. Ποιοι είχαν τις πιο πολλές απώλειες; Το ΕΑΜ είχε τις μεγαλύτερες. Αυτό το κριτήριο είναι αρκετό… Το ΕΑΜ δεν ήταν, βέβαια, μόνο αντιστασιακή οργάνωση. Μα ποια από τις άλλες οργανώσεις ήταν μόνο αντιστασιακή; Άλλοι συνδέανε την αντίσταση με την επιστροφή του Γεωργίου Β΄.

Ο Κανελλόπουλος για την Αντίσταση και το ΕΑΜ

Ο Κανελλόπουλος  επιτέθηκε στο ΚΚΕ γιατί ίδρυσε το ΕΑΜ με λαϊκό πολιτικό μέτωπο με ευρεία βάση. Αυτό το χαρακτήρισε λάθος μεταφορά της προπολεμικής τακτικής των μετώπων και της πολιτικής και κοινωνικής διαμάχης στις συνθήκες της κατεχόμενης χώρας. Γι΄ αυτό αρνήθηκε να προσχωρήσει στο ΕΑΜ.

Το Συνέδριο του Λιβάνου

(Από τον «Ερμή»)

«Με ποιους στόχους άρχισε το συνέδριο του Λιβάνου;»

«Στο επίπεδο των διακηρύξεων είχε ως στόχο την εθνική ενότητα. Η οποία εννοούνταν ως συμμετοχή όλων των πολιτικών δυνάμεων στην κυβέρνηση Παπανδρέου και την υπαγωγή των ένοπλων σωμάτων της αντίστασης υπό τις εντολές της κυβέρνησης. Στην πραγματικότητα ήταν αναμέτρηση δύο παρατάξεων, της δεξιάς και της αριστεράς, οι οποίες είχαν πλέον διαμορφωθεί και θα συγκρούονταν για την εξουσία μετά την επικείμενη αποχώρηση των Γερμανών. Οι ενδιάμεσοι δεν είχαν τη δύναμη να επηρεάσουν τα πράγματα, ούτε καν να παίξουν ρόλο μεσολαβητή»

«Αυτό είναι προφανές για τις πολιτικές δυνάμεις που συσπειρώθηκαν γύρω από τους Βρετανούς. Αλλά όχι για το ΕΑΜ. Αν το ΕΑΜ ήθελε την εξουσία για τον εαυτό του, δεν είχε κανένα λόγο να πάει στο Λίβανο»

Αποτίμηση των γεγονότων της Μέσης Ανατολής

(Από τον «Ερμή»)

«Το ναυτικό παρέμεινε αξιόμαχο, υπό τις διαταγές της εξόριστης κυβέρνησης, αλλά ήταν γεγονός η σχεδόν πλήρης διάλυση του στρατού ξηράς. Οι δυο ταξιαρχίες, οι οποίες υποτίθεται ότι θα έκαναν θριαμβευτική είσοδο στη Ρώμη, δεν υπήρχαν πια. Μετά την καταστολή των στάσεων του Απριλίου  ξεκίνησε η ανασύσταση ενός μονολιθικού μοναρχικού στρατού. Η επιλογή των αξιωματικών έγινε με βάση τη συμπεριφορά που τήρησαν στη στάση του Απριλίου, αλλά και τη γενικότερη στάση τους στη Μέση Ανατολή. Από το πλήθος των βασιλοφρόνων και των αποτάκτων που είχαν  ενσωματωθεί, θα έπρεπε να επιλέγουν όσοι ήταν απαραίτητοι. Πολλοί αξιωματικοί περίσσευαν. Στα τέλη Μαΐου 1944 είχαν επιλεγεί διακόσιοι τέσσερις αξιωματικοί και χίλιοι εξακόσιοι ογδόντα οπλίτες για το σχηματισμό της 3^ης ελληνικής ορεινής ταξιαρχίας, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Θρασύβουλο Τσακαλώτο. Προοδευτικά η δύναμη της ταξιαρχίας συμπληρώθηκε και έφτασε τους διακόσιους δεκατρείς αξιωματικούς,  εβδομήντα ανθυπασπιστές και τρεις χιλιάδες ογδόντα τέσσερις οπλίτες. Πριν τα μέσα Αυγούστου, η νέα ταξιαρχία είχε μεταφερθεί στην Ιταλία, όπου πήρε μέρος στην κατάληψη του Ρίμινι, με απώλειες εβδομήντα οχτώ νεκρούς και εκατόν ογδόντα οχτώ τραυματίες»

Μέση Ανατολή: Ο Απρίλιος του 1944

(Από τον «Ερμή»)

«Τι ήταν αυτό που πυροδότησε τις εξεγέρσεις του ’44;»

«Η εμφάνιση στο προσκήνιο της ΠΕΕΑ, της κυβέρνησης του βουνού. Ο αντικειμενικός στόχος της εξέγερσης του Απριλίου ήταν ο εξαναγκασμός της κυβέρνησης Τσουδερού να ανασχηματιστεί και να αναγνωρίσει την ΠΕΕΑ ως κύριο συνομιλητή και πραγματικό εκπρόσωπο της Ελλάδας. Αν όχι, τότε η κυβέρνηση θα διαλυόταν. Ουσιαστικά αυτή ήταν η πρώτη μεγάλη και αποφασιστική εμφύλια σύγκρουση αριστεράς και δεξιάς με αντικείμενο την κυβερνητική εξουσία. Όχι την εξουσία στα βουνά της κατεχόμενης Ελλάδας, αλλά την εξουσία της αναγνωρισμένης από τους συμμάχους ελληνικής κυβέρνησης, για εκείνη τη στιγμή και για μετά την απελευθέρωση»

«Πώς εξελίχθηκε η στάση;»

Μέση Ανατολή: Από τον Ιούλιο του ’43 ως τον Απρίλιο του ‘44

(Από τον «Ερμή»)

«Μετά την κρίση του Ιουλίου τα πράγματα ηρέμησαν για λίγο στη Μέση Ανατολή. Το επόμενο μεγάλο γεγονός  ήταν η επίσκεψη των αντιπροσώπων από τις αντιστασιακές οργανώσεις στο Κάιρο»

«Ποιοι ήταν οι αντιπρόσωποι;»

Η Κική και η Κοκώ στην Αθήνα του 1942

(Προδημοσίευση απ’ τον «Ερμή»)

«Η σημαντικότερη ένοπλη οργάνωση της Αθήνας τον πρώτο καιρό της Κατοχής, πριν τελειώσει το 1941, ήταν η ΠΕΑΝ, που είχε επικεφαλής τον απότακτο υποσμηναγό Κώστα Περρίκο. Αυτός σχετιζόταν πολιτικά με τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο και γύρω του σχηματίστηκε μια τρομερή ομάδα από ψυχωμένους νέους άντρες και μερικές γυναίκες»

«Όταν λέτε σχετιζόταν πολιτικά με τον Κανελλόπουλο;»