Γράφει ο Ακαδημαϊκός Κ. Δεσποτόπουλος:
Ο βαθμός της δοκιμασίας και η έκταση των θυσιών του χειμερινού πολέμου 1940 – 1941 είναι δύσκολο να γίνουν αντιληπτά σήμερα. Ομως, η δοκιμασία και οι θυσίες δικαιώθηκαν. Η ελληνική νικηφόρα τότε αντίσταση αποτέλεσε απαρχή για την αντιρρύθμιση της πορείας της Ιστορίας, θριαμβικής έως τότε για τον Αξονα Ρώμης – Βερολίνου.
Ο Μεταξάς, όμως, ήταν σώφρων πολιτικός, όπως και στρατιωτικός. Ανεπηρέαστος από τις επιτυχίες του ελληνικού στρατού, δεν επιθυμούσε τη συνέχιση του πολέμου και δεν ανεχόταν η Ελλάς να είναι «τμήμα θυσίας» του γαλλο-γερμανικού στρατοπέδου. Δοκίμασε, λοιπόν, με αποστολή μυστική εμπίστου προσώπου να επιτύχει σύναψη ανακωχής με κεκτημένα τη δόξα του ελληνικού στρατού και τα κατεχόμενα εδάφη της Βορείου Ηπείρου.
Αξίζει να παραθέσω τώρα ό,τι άκουσα ο ίδιος προ ετών σε τηλεοπτική εκπομπή: αφηγητής για προσωπική δράση του ήταν ο Γιώργος Πεσμαζόγλου, πρώην υπουργός με άψογο παρελθόν. Είπε, λοιπόν, ο αξιόπιστος αυτός πρώην υπουργός, ότι ο Μεταξάς του ανέθεσε να μεταβεί στην Ελβετία και να προβεί εκεί στις δέουσες ενέργειες για σύναψη ανακωχής, επωφελέστατης για την Ελλάδα. Επήλθε όμως τότε ο θάνατος, πολύ άκαιρα, του Μεταξά. Ο Πεσμαζόγλου έχασε τη σπουδαία μυστική εντολή του. Η εμπλοκή της Ελλάδος στον πόλεμο συνεχίσθηκε.
Αν είχε τελεσφορήσει τυχόν η φιλειρηνική αυτή προσπάθεια του Μεταξά, με την αποστολή του Πεσμαζόγλου, η Ελλάς δεν θα είχε υποστεί καθόλου την Κατοχή και τα φοβερά δεινά της, ούτε και όσα δεινά επακολούθησαν την Κατοχή και την απελευθέρωση. Εξάλλου, όμως, διαφορετική θα ήταν ίσως η έκβαση του πανευρωπαϊκού πολέμου, καθώς οι Γερμανοί χωρίς τη βαλκανική επιχείρηση του 1941, επιβεβλημένη από τη συνέχιση του ελληνοϊταλικού πολέμου, θα είχαν έγκαιρα με πανστρατιά επιχειρήσει την εισβολή στη Ρωσία.
Ο Μεταξάς στον τελευταίο μήνα της ζωής του επιχείρησε να δράσει κατά σωφροσύνη με κριτήριο αποκλειστικά το συμφέρον της Ελλάδος, χωρίς ενδιαφέρον για την έκβαση του πανευρωπαϊκού πολέμου. Αυτή θα είναι η ετυμηγορία της Ιστορίας για τον ύστερο Μεταξά με αποσιώπησή της πριν από το 1940 πολιτικής του.
Αν η μαρτυρία του Πεσμαζόγλου, όπως την αφηγείται ο Δεσποτόπουλος, είναι σωστή, τότε μπορούμε να αναρωτηθούμε αν ο θάνατος του Μεταξά, από παραμυγδαλικό απόστημα, στις 29 Ιανουαρίου 1941, είχε κάποια σχέση μ’ αυτήν.
Στις 29 Ιανουαρίου 1941 οι δώδεκα θεράποντες γιατροί, στο ανακοινωθέν που εξέδωσαν, έγραφαν:
«Ο Πρόεδρος της ελληνικής κυβερνήσεως ενεφάνισε προ δέκα ημερών βαρείαν φλεγμονήν του φάρυγγος, ήτις κατέληξεν εις απόστημα παραμυγδαλικόν. Παρά την έγκαιρον διάνοιξίν του, ως και την μετεγχειρητικήν κατάλληλον θεραπείαν, παρουσίασεν εν συνεχεία διάφορα τοξιναιμικά φαινόμενα και επιπλοκάς και απέθανε σήμερον».
Τι είχε προηγηθεί, τον Ιανουάριο του 1941;
Τον Ιανουάριο του 1941 οι Άγγλοι έκαναν πρόταση στον Μεταξά προκειμένου να φέρουν δυνάμεις στο μέτωπο της Ηπείρου. Ο Μεταξάς ζήτησε από τους Άγγλους 10 μεραρχίες μαζί με την ανάλογη αεροπορία. Οι Άγγλοι ανταπάντησαν ότι μπορούν να προσφέρουν 2 μεραρχίες με μικρή μόνο αεροπορική δύναμη. Τότε ο Μεταξάς απάντησε «Καλύτερα να μη μας στείλετε τίποτα. Το μόνο που θα καταφέρετε να κάνετε σε αυτή την περίπτωση είναι να προκαλέσετε επίθεση των Γερμανών.»
Υπήρχε λοιπόν μια σαφής δυσκολία στις σχέσεις Ελλάδας και Βρετανίας, σε μια πολύ κρίσιμη πολεμική περίοδο. Η οποία, φυσικά, δεν θα σήμαινε πολλά… εκτός αν ισχύει η αφήγηση του Πεσμαζόγλου. Αν όντως ο Μεταξάς επιζητούσε ανακωχή με τους Ιταλούς, με τη μεσολάβηση των Γερμανών, για να αποτρέψει τη Γερμανική εμπλοκή, χωρίς την επίσημη ενημέρωση και έγκριση των Βρετανών, θα μπορούσε να δημιουργήσει μια εντελώς διαφορετική κατάσταση στην εξέλιξη του πολέμου.
*
Ολόκληρο το άρθρο τού ακαδημαϊκού Δεσποτόπουλου, καθώς και η απάντηση σ’ αυτό της εγγονής τού Μεταξά Ιωάννας Φωκά-Μεταξά, εδώ:
http://ioannismetaxas.gr/O%20ELLINOITALIKOS%20POLEMOS%20kai%20o%2
Γράφει η Φωκά – Μεταξά:
Το άρθρο του Ακαδημαικού και φιλοσόφου κυρίου Κ. Ι. Δεσποτόπουλου, στην Καθημερινή, την 28η Οκτωβρίου 2010, με τίτλο «Ο ελληνοϊταλικός Πόλεμος και ο Ιωάννης Μεταξάς», δημιούργησε εύλογες απορίες στο κοινό, ως προς τη στάση που τήρησε τελικά ο Ιωάννης Μεταξάς στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο. Η αποστολή του Γεωργίου Πεσμαζόγλου, «για να πετύχει σύναψη ανακωχής με κεκτημένα τη δόξα του ελληνικού στρατού και τα κατεχόμενα εδάφη της βορείου Ηπείρου» όπως αναφέρει ο κος Δεσποτόπουλος, βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση, με την πραγματικότητα και τις σημειώσεις του Ιωάννη Μεταξά στο Ημερολόγιο του, όπως και με τα απομνημονεύματα του Γεωργίου Πεσμαζόγλου.
«ΙΩΑΝΝΗ ΜΕΤΑΞΑ, Το Προσωπικό του Ημερολόγιο» τομ. 4ος σελ.545-555. ΙΚΑΡΟΣ 1960 – ΓΚΟΒΟΣΤΗΣ 2010. 20 Δεκεμβρίου, Παρασκευή- 54η ημέρα. (πολέμου1940) Ευτυχώς η επίσκεψις του Γερμανού (Πρεσβευτή) δεν είχε κακά αποτελέσματα. Στην αρχή – χθές- ενόμισα ότι θα επήρχετο ρήξις. Και ότι οι Γερμανοί θα μας επίεζαν με απειλάς. Ευτυχώς τίποτε από αυτά. Ήμουν έτοιμος για όλα….
30 Δεκεμβρίου, Δευτέρα – 64η ημέρα … «Τηλεγράφημα τελευταίον Ραγκαβή (ο Έλληνας Πρεσβευτής στο Βερολίνο .) Μας συμβουλεύει προσπέσωμεν εις Χίτλερ και ζητήσωμεν ειρήνην προ ς Ιταλίαν, δηλαδή να’ ατιμασθώμεν. Άλλως, λέγει, θα μας επιτεθή η Γερμανία. Είναι μωρός και κακοήθης». 4 Ιανουαρίου, Σάββατον- 69η ημέρα Τηλεγράφημα Λέγγερη Βερολίνον. (Συνταγματάρχης, Στρατιωτικός Ακόλουθος Πρεσβείας Βερολίνου) Συγκέντρωσις γερμανικού στρατού περιφέρειαν Αραδ-Σζεγκεδίν- Τούρνο Σεβερίνου. Αρχισε 12 μεραρχίες. Κατά Γιουγκοσλαυίας ; Δια να αφήσει διάβασιν προς Θεσσαλονίκην ; Ωστε εναντίον μας ; Τι άλλο δύναται να είναι; Και τότε εξηγούνται προειδοποιήσεις Γερμανών δια Ραγκαβή, τελευταίαι χθεσιναί δια Ανγκερερ προς Διάδοχον- και δια πατρός της προς Φρειδερίκην, να υποταχθώμεν εις Χίτλερ! – Καλλίτερα να πεθάνωμεν.«Γ. ΠΕΣΜΑΖΟΓΛΟΥ, Το Χρονικόν της ζωής μου (1889-1979)», Αθήνα 1999, σελ. (210-221). Την πλήρη περιγραφή της αποστολής την οποία του είχε εμπιστευθεί ο Ιωάννης Μεταξάς, βρίσκουμε στα απομνημονεύματά του Γ. Πεσμαζόγλου. «Την πρωίαν της 2 8ης Δεκεμβρίου 1940 με εζήτησεν εσπευσμένως ο Πρωθυπουργός. Συνηντήθημεν εις το ξενοδοχείον «Μεγάλη Βρεταννία» όπου είχαν μεταφερθεί τα γραφεία της Κυβερνήσεως. Μου είπεν ότι είχεν αποφασίσει να μου αναθέσει αποστολήν η οποία θα συνίστατο εις το να του φέρω ωρισμένας πληροφορίας δια τους σκοπούς της Γιουγκοσλαυίας, επειδή συνεδεόμην στενώς με το ν Αντιβασιλέα της Πρίγκηπα Παύλον. Ήθελεν επίσης να καθυσηχάση τους Γερμανούς επί των προθέσεών μας. .
Αφού μου εξήγησε την πολιτικήν την οποίαν ήταν αποφασισμένος να τηρήση έναντι της Αγγλίας και της Γερμανίας, μου έδωσε τας οδηγίας τα οποίας παραθέτω εδώ εκ σημειώματος το οποίον συνέταξα αμέσως μετά την συνομιλίαν μας.
Τα συμφέροντά μας, κατόπιν μάλιστα της συμμαχίας Αγγλίας- Γαλλίας – Τουρκίας μας επέβαλλον να ταχθώμεν με το μέρος της Αγγλίας, με την οποίαν θα ετάσσετο οριστικώς και η Αμερική. Τούτο δε, όχι μόνο λόγω της γεωγραφικής μας θέσεως, αλλά και διότι ήτα βέβαιον ότι το πέρας του πολέμου θα απέβαινεν υπέρ της Αγγλίας»…
«… Διά τούτο ο Μεταξάς δεν ήθελε να δεχθεί την μεσολάβηση των Γερμανών προτού φτάσουν αι δυνάμεις μας εις την θάλασσαν, οπόθεν θα ηδυνάμεθα να κατοπτεύσωμεν εγκαίρως τας κινήσεις των Ιταλών….»…Κατά συνέπειαν η Ελλάς όφειλε να προασπίση την ανεξαρτησίαν της και την τιμήν της, αποκρούουσα οιανδήποτε εισβολήν ή εμφανή παραβίασιν της ουδετερότητος της, εν ουδεμία όμως περιπτώσει έπρεπε να προκαλέση την Γερμανίαν…. Αναχωρήσας εκ Βελιγραδίου μετ’ ολίγας ημέρας μετέβην εις Βέρνην. Κατά τας ομιλίας τας οποίας είχον εν τη Ελβετική πρωτευούση, εσχημάτισα την γνώμην ότι, εις το εξωτερικόν γενική ήτο η εντύπωσις ότι τελικώς θα κατίσχυε εις τον πόλεμον η Μεγάλη Βρεταννία…Ακόμη ότι ταχέως θα ευρισκόμεθα προ γερμανορωσσικής ρήξεως …Όσον αφεώρα εις τα Βαλκάνια, οι Γερμανοί θα επεθύμουν να εξασφαλίσουν την ουδετερότητά των. …Δια την ‘Ελλάδα, εάν καθίστατο δυνατή η διατήρησις της ειρήνης εις τα Βαλκάνια, θα ήσαν διατεθειμένοι να εξακολουθήσουν θεωρούντες την ελληνοιταλικήν σύρραξιν ως καθαρώς εντοπισμένον μεταξύ των δύο χωρών πολεμικόν γεγονός και θα προσεπάθουν να εύρουν την κατάλληλον ευκαιρίαν μεσολαβήσεως…Δεν κατώρθωσα να εξακριβώσω την στάσιν την οποίαν θα ετήρει η Γερμανία εάν η Ελλάς δεν εδέχετο την μεσολάβησιν της, διότι είχον λάβει ρητάς οδηγίας να αποφύγω οιανδήποτε συζήτησιν επί του θέματος. Ουδεμίαν, εν τούτοις αμφιβολία υπήρχεν ότι εν περιπτώσει αποβάσεως αγγλικών στρατευμάτων εις την ηπειρωτικήν ‘Ελλάδα, οι «Γερμανοί θα επεζήτουν να εκκαθαρίσουν αμέσως την κατάστασιν εις τα βαλκάνια….Εκ Βέρνης μετέβην εις Γενεύην, όπου επληροφορήθην ότι ο Μεταξάς απέθανε».
Εκ των ανωτέρω συμπεραίνουμε ότι οι πληροφορίες του ακαδημαϊκού κυρίου Δεσποτόπουλου δεν είναι ακριβείς, διαστρέφουν δε το όλο σκεπτικό που ανέλυσε ο Ιωάννης Μεταξάς στην Ανακοινώση προς τους Ιδιοκτήτας και Αρχισυντάκτας του αθηναικού τύπου εις το Γενικόν Στρατηγείον, την 30η Οκτωβρίου, στο οποίο φανερώνει όλη την διπλωματική και πολιτική σκέψη του, και την στρατηγική, που εφήρμοσε χωρίς δισταγμό και παλινδρομήσεις, καθ’ όλη την διάρκεια του πολέμου.
Πράγματι υπήρξε σώφρων ο Ι. Μεταξάς, με τις επιλογές του και όχι μόνο τον τελευταίο μήνα της ζωής του. Το συμφέρο ν της Ελλάδος ήταν πάντα στο βίο του ο γνώμονας των αποφάσεών του, ως επιτελικός, πολιτικός ή κυβερνήτης. Στη περίπτωση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το συμφέρον της Ελλάδας ήταν άρρηκτα δεμένο με τους Συμμάχους και φυσικά με την εξέλιξη του Ευρωπαϊκού Πολέμου.
Η διορατικότητά του Μεταξά και η στρατηγική του πείρα τον οδήγησαν σε σωστές αποφάσεις. Όπως εμφανίζεται σε ένα φύλλο της Καθημερινής την εποχή του πολέμου πάνω στην φωτογραφίαν του, έλεγε: «Θα νικήσωμεν αλλά για την Ελλάδα υπέρ την Νίκη η Δόξα».
Η προσάρτηση των Δωδεκανήσων την 28η Οκτωβρίου 1947, βάσει του Νόμου 518/ 3-9 Ιανουαρίου 1948, είναι το αποτέλεσμα της Νίκης της Δόξας και το αντίδωρο του αίματος των Ελλήνων Ηρώων.
Ιωάννα Φωκά – Μεταξά
Υπάρχουν όμως αντιρρήσεις (σχόλιο ΣΑΘ στην καλύβα):
Αυτά που γράφει ο Δεσποτόπουλος, δεν φαίνεται να απέχουν και πολύ από την ιστορική πραγματικότητα.
Είναι γνωστό ότι έναν περίπου μήνα μετά την ιταλική εισβολή, ο Χίτλερ διείδε ότι η ιταλική επιχείρηση θα απετύγχανε.
Γι’ αυτό και αναζήτησε στη συνέχεια τρόπους να επιτευχθεί ανακωχή στο αλβανικό μέτωπο με γερμανική μεσολάβηση, και να αποφευχθεί γερμανική στρατιωτική εμπλοκή στα Βαλκάνια.
Βολιδοσκοπήθηκε σχετικώς η Αθήνα. Ο Μεταξάς εξέταζε το ενδεχόμενο να δεχθεί την ανακωχή αυτήν, υπό την προϋπόθεση ότι η γραμμή ανακωχής στο μέτωπο θα έμενε σταθερή υπό γερμανική εγγύηση, ως το τέλος τού πολέμου.
Στις αρχές Δεκεμβρίου 1940, ο αρχηγός τών γερμανικών μυστικών υπηρεσιών ναύαρχος Φον Κανάρις, ευρισκόμενος στη Μαδρίτη, ζήτησε από τον εκεί πρεσβευτή τής Ουγγαρίας Αντόρκα, (στρατηγό και πρώην αρχηγό τών ουγγρικών μυστικών υπηρεσιών), να μεσολαβήσει στην ελληνική πλευρά για τη σύναψη ανακωχής.
Πράγματι ο Αντόρκα ήρθε σε επαφή με τον Έλληνα πρεσβευτή στη Μαδρίτη ναύαρχο Αργυρόπουλο. Το ποια από τα (ήδη κατεχόμενα από τον ελληνικό στρατό) εδάφη τής Βορείου Ηπείρου θα έμεναν τελικώς στην Ελλάδα, θα αφηνόταν να καθορισθεί μετά το τέλος του πολέμου.
Ο Αργυρόπουλος ειδοποίησε σχετικώς την Αθήνα, αλλά συγκεκριμένη απάντηση φαίνεται ότι δεν πήρε.
Για το ίδιο ζήτημα φαίνεται ότι έγιναν επαφές και μεταξύ τού υπουργού ασφαλείας του Μεταξά Μανιαδάκη, και του μορφωτικού ακολούθου τής γερμανικής πρεσβείας στην Αθήνα Μπαίρινγκερ, (ο οποίος μάλιστα φέρεται να ενεργούσε κατ’ εντολήν του Ρίμπεντροπ).Κατά την ταπεινή μου γνώμη, η αποστολή Πεσμαζόγλου εντάσσεται πιθανότατα στην αγωνιώδη προσπάθεια του Μεταξά να χειριστεί με τον συμφορότερο για την Ελλάδα τρόπο την ως άνω γερμανική πρόταση για ανακωχή.
Δες ενδεικτικώς: Δ. Κούκουνας, «Ιστορία της Κατοχής», Λιβάνης 2013, σελ. 102-107.
Και:
Τη γερμανική προσπάθεια, (με ανεπίσημη μεν αλλά εργώδη και ουσιαστική εμπλοκή και του ίδιου του Μεταξά), για την επίτευξη ανακωχής στο αλβανικό μέτωπο (με γερμανική εννοείται μεσολάβηση), την δέχονται (συμπερασματικά) πλειάδα ολόκληρη ιστορικών συγγραφέων.
Αναφέρω ενδεικτικά τους όχι τυχαίους Ι. Κολιόπουλο, Θ. Παπακωνσταντίνου, Δ. Κούκουνα, Α. Βελλιάδη, Martin L. Van Creveld και πλήθος άλλων.Ο πρώτος μάλιστα από αυτούς, γράφει ότι υπάρχουν ενδείξεις πως ο Μεταξάς σε κάποιο στάδιο επεζήτησε ο ίδιος τη γερμανική μεσολάβηση.
Γράφει ακόμα ότι σύμφωνα με μια πληροφορία της οποίας η βασιμότητα δεν μπορεί να ελεγχθεί, ο Πεσμαζόγλου στάλθηκε στο Βερολίνο (και όχι στην Ελβετία που λέει ο Δεσποτόπουλος), για να βολιδοσκοπήσει αν η Γερμανία ήταν διατεθειμένη να μεσολαβήσει για τον τερματισμό του πολέμου με την Ιταλία.Όπως πολύ καλά ξέρετε, τεκμήρια δεν είναι μόνο τα έγγραφα.
Άποψή μου είναι ότι δεν υπήρξε απλώς «ΚΑΤΙ» που λέτε εσείς, αλλά ΚΑΤΙ σημαντικά παραπάνω.
*
Μιλώντας με το δεδομένο της «ύστερης γνώσης», ο Μεταξάς ήξερε τι ακριβώς θα σήμαινε μια διπλή (Ιταλική – Γερμανική) κατοχή στην Ελλάδα + οι Βούλγαροι. Ίσως ήταν από τους ελάχιστους παράγοντες της εποχής που είχε επίγνωση της πραγματικότητας. Ενδεχομένως θεωρούσε ότι έπρεπε να κάνει κάθε προσπάθεια για να αποτρέψει μια τέτοια εξέλιξη.
Από την άλλη, μετά την εκπληκτική ομολογία (του ιδίου) ότι ακολουθούσε πλέον την «πολιτική Βενιζέλου», δηλαδή την ταύτιση των ελληνικών συμφερόντων με τα Βρετανικά, είναι πράγματι πολύ δύσκολο να φανταστούμε το πλαίσιο μιας υποτιθέμενης κίνησης για ανακωχή, με μεσολάβηση των Γερμανών και ενώ οι Άγγλοι ήθελαν να αποστείλουν εκστρατευτικό σώμα στην Ελλάδα.
Ακόμα κι αν υπογραφόταν τότε μια ανακωχή με την Ιταλία θα την τίναζαν στον αέρα οι εξελίξεις του πολέμου, ο οποίος επεκτεινόταν γοργά στην Αφρική – και σε όλη τη Μεσόγειο. Επιπλέον, θεωρώ απολύτως αδύνατον να δεχόταν ο Μουσολίνι μια τέτοια ανακωχή. Ο ολοκληρωτικός Β’ΠΠ είχε τη δική του, αμείλικτη λογική. Από την οποία κατάφεραν να ξεφύγουν ελάχιστες περιφερειακές γεωγραφικά χώρες (Ισπανία, Πορτογαλία, Τουρκία) και… η Ελβετία.
Τέλος, οι «διευκολύνσεις» στους Άγγλους ήταν μια από τις βασικές Ιταλικές αιτιάσεις που περιέχονταν στο τελεσίγραφο της 28ης Οκτωβρίου. Ήταν ακριβώς η έμπρακτη μεταστροφή του Μεταξά «εις την πολιτικήν Βενιζέλου»: μια από τις ειρωνείες της Ιστορίας, αφού αυτή την πολιτική την υπεράσπιζε και την εγγυόταν ο μεγάλος αντίπαλος του βενιζελισμού, το Παλάτι!
Σημειώσεις για τον Εμφύλιο 
Επί τη ευκαιρία.
Ανακοίνωση Ι. Μεταξά προς τον Αθηναϊκό Τύπο, 30 Οκτωβρίου 1940
https://el.wikisource.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CE%AF%CE%BD%CF%89%CF%83%CE%B7_%CE%99._%CE%9C%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%BE%CE%AC_%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%82_%CF%84%CE%BF%CE%BD_%CE%91%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CF%8C_%CE%A4%CF%8D%CF%80%CE%BF,_30_%CE%9F%CE%BA%CF%84%CF%89%CE%B2%CF%81%CE%AF%CE%BF%CF%85_1940
Προξενεί εντύπωση η απερίφραστη εκτίμηση του Μεταξά (στις 30 Οκτωβρίου 1940!) ότι η Γερμανία τελικά θα συντριβεί από τον «Αγγλοσαξωνικό κόσμο» – ενώ δεν παραλείπει να προβλέψει ακόμα και την (πολύ μελλοντική, τότε) εμπλοκή της «Ανατολής».
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Ανακοίνωσις του Πρωθυπουργού Ι. Μεταξά προς τους ιδιοκτήτας και αρχισυντάκτας του Αθηναϊκού Τύπου
εις το Γενικόν Στρατηγείον (ξενοδοχείον «Μεγάλη Βρεταννία) εις τας 30 Οκτωβρίου 1940
Κύριοι,
Έχω λογοκρισίαν και ημπορώ να σας υποχρεώσω να γράφετε μόνον ό,τι θέλω. Aυτήν την ώραν όμως δεν θέλω μόνον την πέννα σας. Θέλω και την ψυχήν σας. Γι’ αυτό σας εκάλεσα σήμερα για να σας μιλήσω με χαρτιά ανοιχτά. Θα σας ειπώ τα πάντα. Θα σας ειπώ ακόμη και τα μεγάλα μου πολιτικά μυστικά. Θέλω vα ξέρετε και σεις όλα τα σχετικά με την εθνικήν μας περιπέτεια ώστε να γράφετε, όχι συμμορφούμενοι προς τας οδηγίας μου, αλλά εμπνεόμενοι εις την προσωπική σας πίστιν από την γνώσιν των πραγμάτων.
Σας απαγορεύω να ανακοινώσητε σχετικά το παραμικρόν σ’ οποιονδήποτε. Απολύτως και γιά οιονδήποτε λόγον. Κάθε παράβασις αυτής της εντολής μου θα έχη δια τον υπεύθυνον -και να είσθε βέβαιοι ότι θα ευρεθή ο υπεύθυνος- τας συνεπείας τας οποίας πρέπει να έχη σε πόλεμο ζωής ή θανάτου του Έθνους η προδοσία ενός μεγάλου μυστικού, έστω και αυτό αν έγινε από αφέλεια, χωρίς την παραμικρή κακή πρόθεσι. Φυσικά έχω τον λόγον σας… Mη νομίσητε ότι η απόφασις του ΟΧΙ πάρθηκε έτσι, σε μια στιγμή. Μην φαντασθήτε ότι εμπήκαμε στον πόλεμο αιφνιδιαστικά. Ή ότι δεν έγινε παν ό,τι επετρέπετο και μπορούσε να γίνει δια να τον αποφύγωμε. Από την εποχήν της καταλήψεως της Αλβανίας το Πάσχα πέρυσι το πράγμα άρχισε να φαίνεται. Από τον περασμένο Μάιο είπα καθαρά στον κ. Γκράτσι ότι αν προσεβαλλόμεθα εις τα εθνικά κυριαρχικά μας δικαιώματα, θα ανθιστάμεθα αντί πάσης θυσίας και δι’ όλων των μέσων. Συγχρόνως όμως μου ήρχοντο από την Ρώμην, από την Βουδαπέστην, από τα Τίρανα, από παντού πληροφορίαι αντίθετοι .
Εις τας 15 Αυγούστου έγινεν ο τορπιλλισμός της ΕΛΛΗΣ. Γνωρίζετε ότι από την πρώτην στιγμήν διεπιστώθη ότι το έγκλημα ήτο Ιταλικόν. Εν τούτοις δεν επετρέψαμεν να γνωσθή ότι είχομεν και τας υλικάς πλέον αποδείξεις περί της εθνικότητος του εγκληματίου . Συγχρόνως όμως διέταξα τα αντιτορπιλικά τα οποία συνώδευον τα πλοία που μετέφερον τους προσκηνητάς από την Τήνον μετά το έγκλημα, άν προσβληθούν από αεροπλάνα ή οπωσδήποτε άλλως να κάμουν αμέσως χρήσιν των όπλων των. Θα σας αποκαλύψω τώρα, ότι τότε διέταξα να βολιδοσκοπηθή καταλλήλως το Βερολίνον. Μου διεμηνύθη εκ μέρους τον Χίτλερ, η σύστασις να αποφύγω οιονδήποτε μέτρον δυνάμενον να θεωρηθή από την Ιταλίαν πρόκλησις. Έκαμα το πάν δια να μη μπορούν οι Ιταλοί να εμφανισθούν ως δυνάμενοι να έχουν όχι αφορμάς ευλόγους, αλλ’ ούτε ευλογοφανές παράπονον εκ μέρους μας, αν και από την πρώτην στιγμήν αντελήφθην τι πράγματι εσήμαινεν η όλως αόριστος σύστασις του Βερολίνου. Σεις καλύτερον παντος άλλου γνωρίζετε ότι έκαμα το πάν δια να μη δώσωμεν αφορμήν εμφανίσεως της Ιταλίας ως δυναμένης να έχη ευλογοφανείς καν αφορμάς αιτιάσεων. Λόγω του επαγγέλματός σας έχετε παρακολουθήσει εις όλες τις λεπτομέρειες την ιστορίαν των ατελειώτων ιταλικών προκλήσεων δημοσιογραφικών και άλλων, αλλά και την χριστιανικήν υπομονήν την οποίαν ετηρίσαμεν, προσποιούμενοι ότι δεν τις καταλαβαίνουμε, περιοριζόμενοι μόνον σε δημοσιογραφικάς ανασκευάς των ιταλικών εναντίον μας κατηγοριών .
Ομολογώ ότι εμπρός εις την φοβεράν ευθύνην της αναμίξεως της Ελλάδος εις τέτοιον μάλιστα πόλεμον, έκρινα πώς καθήκον μου ήτο να δω εάν θα ήτο δυνατόν να προφυλάξω τοv τόπον από αυτόν έστω και δια παντός τρόπου, ο οποίος όμως θα συμβιβάζετο με τα γενικώτερα συμφέροντα του Έθνους. Εις σχετικάς βολιδοσκοπήσεις προς την κατευθυνσιν τον Άξονος μου έδόθη να εννοήσω σαφώς ότι μόνη λύσις θα μπορουσε να είναι μία εκουσία προσχώρησιν της Ελλάδος εις την «Νέαν Τάξιν» . Προσχώρησις που θα εγένετο όλως ευχαρίστως δεκτή από τον Χίτλερ «ως εραστήν του Ελληνικού πνεύματος».
Συγχρόνως όμως μου εδόθη να εννοήσω ότι η ένταξις εις την Νέαν Τάξιν προϋποθέτει προκαταρκτικήν άρσιν όλων των παλαιών διαφορών με τους γείτονάς μας, και ναι μεν αυτό θα συνεπήγετο φυσικά θυσίας τινάς δια την Ελλάδα, αλλά αι θυσίαι θα έπρεπε να θεωρηθούν απολύτως «ασήμαντοι» εμπρός εις τα «οικονομικά και άλλα πλεονεκτήματα» τα οποία θα είχεν δια την Ελλάδα ή Νέα Τάξις εις την Ευρώπην και εις την Βαλκανικήν. Φυσικά με πάσαν περίσκεψιν και ανεπισήμως επεδίωξα δι’ όλων των μέσων να κατατοπισθώ συγκεκριμένως ποίαι θα ήσαν αι θυσίαι αυταί, με τας οποίας η Ελλάς θα έπρεπε να πληρώση την ατίμωσιν της εξ ιδίας θελήσεως προσφοράς της να υπαχθή υπό την Νέαν Τάξιν.
Με καταφανή προσπάθειαν αποφυγής σαφούς καθορισμού μου εδόθη να καταλάβω ότι η προς τους Έλληνας στοργή του Χίτλερ ήτο οι εγγυήσεις oτι αι θυσίαι αυταί θα περιορίζοντο «εις το ελάχιστον δυνατόν». Όταν επέμεινα να κατατοπισθώ, πόσον επί τέλους θα μπορουσε να είναι αύτο το έλάχιστον τελικώς, μάς εδόθη να καταλάβωμεν ότι τούτο συνίστατο εις μερικάς ικανοποιήσεις προς την Ιταλίαν δυτικώς μέχρι Πρεβέζης, ίσως και προς την Βουλγαρίαν ανατολικώς μέχρι Δεδεαγάτς . Δηλαδή θα έπρεπε δια να αποφύγωμεν τov πόλεμον, να γίνωμεν εθελονταί δούλοι και να πληρώσωμεν αυτήν την τιμήν… με το άπλωμα του δεξιού χεριού της Ελλάδος προς ακρωτηριασμόν από την Ιταλίαν και του αριστερού προς ακρωτηριασμόν από την Βουλγαρίαν. Φυσικά δεν ήτo δύσκολον να προβλέψη κανείς ότι εις μίαν τοιαύτην περίπτωσιν οι Άγγλοι θα έκοβαν και αυτοί τα πόδια της Ελλάδος. Και με το δίκαιόν των.
Κυρίαρχοι πάντοτε της θαλάσσης δεν θα παρέλειπον, υπερασπίζοντες πλέον τον εαυτόν των, έπειτα από μίαν τοιαύτην αυτοδούλωσιν της Ελλάδος εις τους εχθρούς των να καταλάβουν την Κρήτην και τας άλλας νήσους μας τουλάχιστον. Το συμπέρασμα αυτό δεν προέκυψεν μόνον από την πλέον απλήν λογικήν, άλλά και από ασφαλείς και βεβαίας πληροφορίας εξ Αιγύπτου, καθ’ ας ειχεν ήδη προμελετηθή και αντιμετωπισθή ή ενέργεια που θα έπρεπε να γίνη ως φυσικόν επακόλουθον πάσης τυχόv εκουσίας ή ακουσίας συνεργασίας της Ελλάδος με τον Άξονα, εις τας ελληνικάς νήσους και προς παρεμπόδισιν εν περιπτώσει της δυνατότητος δια τόν Άξονα να τας χρησιμοποιήση.
Δεν δύναμαι αφ’ ετέρου να μη παραδεχθώ ότι εις μίαν τοιαύτην περίπτωσιν το δίκαιον δεν θα ευρίσκετο με το μέρος της Κυβερνήσεως των Αθηνών και να μην αναγνωρίσω, ότι όταν ένας λαός, όπως ο αγγλικός, αμύνεται δια την ζωήν του, θα ήτο πλήρως δικαιολογημένος να κάνη τα ανωτέρω. Αλλά τότε ο Ελληνικός λαός δικαίως θα ετάσσετο εναντίον της κυβερνήσεως η οποία δια vα τον προφυλάξη από τον πόλεμον θα τον κατεδίκαζε εις εθελουσίαν υποδούλωσιν μετ’ εθνικού ακρωτηριασμού. Αυτή η δήθεν προφύλαξις θα ήτο δια την τύχην της εις το μέλλον Ελληνικής φυλής, πλέον ολεθρία και από τας χειροτέρας έστω συνεπείας οποιουδήποτε πολέμου. Το δίκαιον λοιπόν, δεν θα ήτο με το μέρος της Κυβερνήσεως των Αθηνών, εάν η τελευταία ενήργει κατά τας υποδείξεις του Βερολίνου που ανέφερα. Το δίκαιον θα ήτο με το μέρος του Ελληνικού Λαού, ο οποίος θα κατεδίκαζεν αυτήν, και των Άγγλων οι οποίοι υπερασπίζοντες την ύπαρξίν των επίσης δικαίως θα ελάμβανον τα μέτρα που εφέροντο έχοντες μελετήσει, εισακούοντες άλλωστε τας δικαίας αιτιάσεις των Ελλήνων, οίαι θα προέκυπτον εν καιρώ εάν εδίδετο ή εύλογος αυτή αφορμή.
Θα εδημιουργούντο έτσι όχι δύο, όπως το 1916, άλλά τρείς αυτήν την φοράν Ελλάδες.
Η πρώτη θα ήτο η επίσημος των Αθηνών η οποία είχεν φθάσει εις την πόρωσιν και το κατάντημα δια να αποφύγη τον πόλεμον να δεχθή να γίνη εθελοντής δούλος, πληρώνουσα μάλιστα την τιμήν αυτήν και με την συγκατάθεσίν της να αυτοακρωτηριασθή τραγικώτατα, παραδίδουσα εις την δουλείαν πληθυσμούς αμιγώς Ελληνικούς και μάλιστα δύναμαι να είπω τους Ελληνικωτέρους των Ελληνικών τοιούτους. Δευτέρα θα ήτο η πραγματική Ελλάς. Δηλαδή η παμψηφία της κοινής γνώμης του Έθνους, το οποίον ποτέ δεν θα απεδέχετο την εκουσίαν του υποδούλωσιν πληρωνομένην μάλιστα με εθνικόν ακρωτηριασμόν αφόρητον και ισοδυναμούσαν με οριστικήν ατίμωσιν και μελλοντικήν βεβαίαν εκμηδένισιν του Ελληνισμού ως εννοίας και οντότητος, εκμηδένισιν πρώτον ηθικήν και δεύτερον εν συνεχεία της ηθικής και υλικήν.
Tο Έθνος ουδέποτε θα συνεχώρει εις τόν Βασιλέα και την Εθνικήν Κυβέρνησιν της 4ης Αυγούστου, τοιαύτην πολιτικήν. Τρίτη τέλος θα προέκυπτε μία ακόμη Ελλάς, η Ελλάς την οποίαν δεν θα παρέλειπον να δημιουργήσουν, φυσικά με την επίκλησιν του δημοκρατισμού, οι δημοκρατικοί Έλληνες υπό την κάλυψιν του βρετανικού Στόλου εις τα νήσους, Κρήτην και εις τας άλλας. Η τρίτη αυτή Ελλάς, η «Δημοκρατική» θα είχε με το μέρος της όχι μόνον την πρόθυμον υποστήριξιν της Αγγλίας εις την οποίαν θα έδιδε το δικαίωμα να καλύψη τας νήσους μας, καλυπτομένη και η ιδία εις την Βόρειον Αφρικήν, αλλά θα είχε με το μέρος της και το Εθνικόν δίκαιον. Η ηθική της δύναμις λοιπόν θα απερρόφα μοιραίως την επίσημον Ελλάδα, διότι θα διέθετεν η τρίτη αυτή Ελλάς, την ανεπιφύλακτον έγκρισιν και ενίσχυσιν της ανεπισήμου, της «δευτέρας» Ελλάδος, της Εθνικής δημοσίας γνώμης εν τη παμψηφία της.
Έζησα κύριοι την περίοδον του Εθνικού Διχασμού που εδημιουργήθη το 1916 όταν από την κατάστασιν εκείνην προέκυψαν δύο Ελλάδες, η των Αθηνών και της Θεσσαλονίκης. Τον κίνδυνον από μίαν νέαν διαίρεσιν της Ελλάδος προκύπτουσαν συνεπεία του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου, όπως η διαίρεσις του 1916 πρέκυψε συνεπεία του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, μίαν νέαν διαίρεσιν μάλιστα πολύ τραγικωτέραν, διότι όπως την εσκιαγράφησα δεν θα είναι καν διχασμός, αλλά τριχοτομισμός. Toν κίνδυνον αυτόν τον θεωρώ κύριοι, δια το Έθνος και το μέλλον του ασυγκρίτως χειρότερον από τον πόλεμον, έστω και αυτόν τον πόλεμον, από τον οποίον είναι δυνατόν και δουλωμένη ακόμη να βγη προσωρινώς η Ελλάς. Λέγω προσωρινώς, διότι πιστεύω ακράδαντα ότι τελικώς η νίκη θα είναι με το μέρος μας.
Γιατί οι Γερμανοί δεν θα νικήσουν. Δεν μπορεί να νικήσουν.
Υπάρχουν πολλά εμπόδια.
Η Ελλάς είναι αποφασισμένη να μη προκαλέση, μεν, με κανένα τρόπο κανένα, αλλά και με κανένα τρόπο να μη υποκύψη. Προ παντός είναι αποφασισμένη να υπερασπίση τα εδάφη της, έστω και αν πρόκειται να πέση. Ήδη δε, η απόφασίς της αυτή και η πολιτική της αυτή, χάρις εις την οποίαν απρόκλητα προσεβλήθη, χάρισαν στον τόπο και στον λαό μας το πλέον ανεκτίμητον των αγαθών και το μεγαλύτερον στοιχείον της δυνάμεως του: Αυτή η πολιτική έδωσεν εις τον λαόν την απόλυτη ψυχική, και πανεθνική ένωσί του .
Σήμερα όμως επί πλέον υπάρχουν και μερικοί άλλοι παράγοντες που προδικάζουν την τελική μας νίκη. Η Τουρκία δεν είναι όπως το 1916 σύμμαχος των Γερμανών. Είναι σύμμαχος των Άγγλων. Η Βουλγαρία βέβαια ενεδρεύει και τώρα όπως και τότε, αλλ’ εν πάση περιπτώσει αυτήν την εποχήν τουλάχιστον προς το παρόν δεν τολμά. Ο καιρός όμως δεν δουλεύει για τον Άξονα. Δουλεύει για τους αντιπάλους του. Τέλος δια την Γερμανίαν η νίκη θα ήτο εν πάση περιπτώσει δυνατή μόνο με κοσμοκρατορίαν.
Αλλ’ η κοσμοκρατορία δια την Γερμανίαν κατέστη οριστικά αδύνατος στην Δουνκέρκη. Ο πόλεμος δια τον Άξονα έχει χαθή, από την στιγμήν που η Αγγλία διεκήρυξε: «Θα πολεμήσωμεν έστω και μόνον εις το νησί μας και πέραν των θαλασσών, θα πολεμήσωμεν μέχρι της νίκης» . Αλλά επί πλέον και ημείς οι Έλληνες πρέπει να γνωρίζωμεν ότι δεν πολεμούμεν μόνον δια την νίκην, αλλά και δια την δόξαν .
Δεν ξέρω αν κανείς αντιβενιζελικός από σας είναι πάντοτε αδιάλλακτος.
«Είμαι εγώ, κύριε Πρόεδρε», απήντησεν ο παριστάμενος παλαίμαχος και αδιάλλακτος αρθρογράφος του αντιβενιζελικού τύπου κ. Κρανιωτάκης.
Λοιπόν ακούστε δια να συνεννοηθούμε. Εγώ, κύριοι, όπως επαρκώς σας εξήγησα, ετήρησα μέχρι σήμερον την πολιτικήν του αειμνήστου Βασιλέως Κωνσταντίνου, δηλαδή την πολιτικήν της αυστηράς ουδετερότητος. Έκαμα το παν δια να κρατήσω την Ελλάδα μακράν της συγκρούσεως των μεγάλων κολοσσών. Ήδη μετά την άδικον επίθεσιν της Ιταλίας, η πολιτική την οποίαν ακολουθώ είναι η πολιτική του αειμνήστου Βενιζέλου. Διότι είναι η πολιτική του συνταυτισμού της Ελλάδος με την τύχην της δυνάμεως, δια την οποίαν η θάλασσα είναι ανέκαθεν όπως και δια την Ελλάδα, όχι το εμπόδιον που χωρίζει αλλά η υγρά λεωφόρος που συνδέει. Βέβαια εις την ιστορίαν μας την νεωτέραν δεν είχομεν μόνον ευγνωμοσύνης λόγους και αφορμάς δια την Αγγλίαν, της οποίας άλλως τε η μεταπολεμική, πολιτική των τελευταίων ιδίως ετών, είναι πολιτική μεγίστων και ιστορικών αγγλικών ευθυνών. Αλλά τας ευθύνας της αυτάς η Αγγλία τας αποδίδει σήμερον με την υπερήφανον αποφαστικότητα λαού μεγάλου, σώζοντος την ελευθερίαν του κόσμου και του πολιτισμού. Δια την Ελλάδα η Αγγλία είναι η φυσική φίλη και επανειλημμένως εδείχθη προστάτρια, ενίοτε δε η μόνη προστάτρια. Η νίκη θα είναι και δεν μπορεί παρά να είναι δική της. Θα είναι νίκη του Αγγλοσαξωνικού κόσμου, απέναντι του οποίου η Γερμανία, η οποία αφού έως τώρα δεν ηδυνήθη να επιτύχη οριστικόν αποτέλεσμα, είναι καταδικασμένη να συντριβή. Διότι από τώρα και πέρα ο ορίζων δεν πρέπει να θεωρήται δια τον Άξονα ανέφελος ούτε προς Ανατολάς και η Ανατολή είναι πάντοτε μυστηριώδης. Πάντοτε ήτο, αλλά σήμερον υπέρ ποτέ είναι γεμάτη απρόοπτα και μυστήριο. Τελικώς λοιπόν θα νικήσωμεν. Και θέλω φεύγοντες από την αίθουσαν αυτήν να πάρετε μαζί σας όλην την δική μου απόλυτη βεβαιότητα, ότι θα νικήσωμεν. Εν τούτοις πρέπει να σας επαναλάβω ό,τι επισημότερον διεκήρυξα από την πρώτην στιγμήν. Η Ελλάς δεν πολεμά δια την νίκην. Πολεμά δια την Δόξαν. Και δια την τιμήν της. Έχει υποχρέωσιν προς τον εαυτόν της να μείνη αξία της ιστορίας της.
Η Ιταλία είναι μεγάλη δύναμις, όταν δε προχθές έγινεν η πρώτη αεροπορική επιδρομή, ομολογώ ότι με έκπληξιν ήκουσα εις σχετικήν ερώτησίν μου την απάντησιν, ότι τα επιδραμόντα αεροπλάνα ήσαν μόνον ιταλικά. Αυτό φθάνει να σας δώση να καταλάβετε με ποιες ιδέες μπήκα στον πόλεμο. Αλλά υπάρχουν στιγμές κατά τις οποίες ένας λαός οφείλει, αν θέλη να μείνη μεγάλος, να είναι ικανός να πολεμήση, έστω και χωρίς καμμίαν ελπίδα νίκης. Μόνον διότι πρέπει. Γνωρίζω ότι ο ελληνικός λαός θα ήτο αδύνατον να δεχθή άλλο τι αυτήν την στιγμήν. Διότι είναι ελεύθερος και απερίσπαστος εις την φυσικήν ευθυκρισίαν και υπερηφάνειαν, εφ’ όσον δεν εδόθη ευκαιρία να θολωθή η κρίσις του δι’ αγοραίων θορύβων και παραπλανητικών εκστρατειών. Εκάμαμεν ότι ήτο δυνατόν δια να μη έχωμεν το παραμικρόν άδικον. Και θα εξακολουθήσωμεν την ιδίαν τακτικήν μέχρι τέλους. Σας έχω στο τραπέζι μερικά έγγραφα. Είναι όλαι αι αποδείξεις της ιταλικής ενέδρας εκ προμελέτης. Όταν τελειώσω μπορείτε να τα δείτε. Περιττόν να πάρετε σημειώσεις. Συντομώτατα θα δημοσιευθούν εις την Λευκήν Βίβλον, η οποία διέταξα να εκδοθή το ταχύτερον. Δεν σας κρύβω κύριοι, ότι η κατάστασις είναι εξαιρετικά δύσκολη. Μας περιμένουν μάλιστα δοκιμασίαι μεγάλαι. Δια να μη δώσω ευκαιρίαν προς την επιζητουμένην δια παντός τρόπου αφορμήν κατασυκοφαντήσεώς μας, ευρέθην υποχρεωμένος να πάρω μίαν απόφασιν εξόχως σοβαράν. Να μην κάμω την επιστράτευσιν, όταν από καιρού την εζήτησε και εξηκολούθησεν επανειλημμένως να μού την ζητά το Επιτελείον… Ο ιταλικός όγκος λοιπόν ευρήκεν απέναντι του δυνάμεις πάρα πολύ ασθενείς, τουλάχιστον δια την κρούσιν των πρώτων ημερών. Ο ρόλος σας είναι σήμερον μεγάλος και επισημότατος.
Μη χάνετε το θάρρος σας, οτιδήποτε και αν γίνη. Διότι άλλως αδύνατον να φανήτε άξιοι του λαού σας και του καθήκοντος σας, το οποίον είναι να συντηρήσητε την ιερή φλόγα του ελληνικού λαού, να βοηθήσητε τον μαχόμενον Στρατόν, να υπάρξητε συνεργάται της Κυβερνήσεως, ότι και αν αισθάνεσθε δι’ αυτήν. Πρέπει να πιστεύσητε σεις δια να μπορέσετε να μεταδώσητε την πίστιν εις το κοινόν σας, μολονότι αυτήν την φοράν έχομεν όλοι μας να πάρωμεν από τον Ελληνικόν λαόν, και από το απερίγραπτον θάρρος του και όχι να του δώσωμεν.
Θέλω ακόμη να σας ειπώ κάτι. Ξέρω με βεβαιότητα ότι από την φοβεράν αυτήν δοκιμασίαν η Ελλάς θα υποφέρη. Ξέρω όμως επίσης με βεβαιότητα ότι τελικώς θα εξέλθη όχι μόνον ένδοξος αλλά και μεγαλύτερη. Θα προσέξατε το τηλεγράφημα του κ. Τσώρτσιλ το οποίον εδημοσιεύθη σήμερον εις τας εφημερίδας, ανακοινωθέν από του Υπουργείου Εξωτερικών . Λοιπόν επειθυμώ να σας τονίσω τούτο: εκείνοι οι οποίοι εις το τηλεγράφημα αυτό δεν βλέπουν γραπτήν την επιβεβαίωσιν αγράφου συμφωνίας δια τα Δωδεκάνησα, δεν ξέρουν να διαβάζουν μέσα από τις γραμμές. Και κάτι άλλο. Τα Δωδεκάνησα προδικάζουν…
(Το κείμενο διακόπτεται σ’ αυτό το σημείο)
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Από:
Φοίβος Οικονομίδης, Η Επανάσταση στην Ελλάδα, εκδ. Λιβάνη.
Ξαφνικά, στις 5 Απριλίου (σημ: 1945) η φιλοβασιλική εφημερίδα «Ελληνικόν Αίμα» δημοσίευσε παλαιότερη επιστολή του Πλαστήρα προς τον Έλληνα πρεσβευτή στο Βισύ. Ο Πλαστήρας υποστήριζε ότι «υπήρχε έδαφος διευθετήσεως της ιταλοελληνικής συρράξεως τη μεσολαβήσει της Γερμανίας» και άφηνε να εννοηθεί ότι η άνιση σύγκρουση της Ελλάδας κατά των Ιταλών και των Γερμανών έγινε προς χάριν της Βρετανίας (σελ. 187)
*
Ο Πλαστήρας υποστήριξε ότι τα γερμανικά ΕΣ-ΕΣ στο Παρίσι, στα τέλη του 1940, του είχαν στείλει γραπτά ερωτήματα στη Νίκαια για να μεσολαβήσει υπέρ μιας ανακωχής στον ελληνοϊταλικό πόλεμο και τον ρωτούσαν αν οι Έλληνες θα αντιστεκόντουσαν στους Γερμανούς (σελ. 188)
*
Ο Λίπερ επέμεινε ότι κανένας πολιτικός ή στρατιωτικός που είχε επιδιώξει, το 1941, μια συνθήκη ειρήνης «πίσω από τις πλάτες των Βρετανών» δεν θα μπορούσε να είναι πρωθυπουργός της Ελλάδας (σελ. 189).
*
Ο Λίπερ μιλούσε για τον Πλαστήρα, στα 1945. Όχι για τον Μεταξά, στα 1941.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Δουλειά των Εγγλέζων ο θάνατος του Μεταξά.
Το άφησε να εννοηθεί κι ο Μανιαδάκης σε μια συνέντευξή του.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
Η Γερμανική «διαμεσολάβηση» στον ελληνο-ιταλικό πόλεμο
δειτε και τα σχολια
δεν χρειαζοταν να στειλει κανενα απεσταλμενο, η γερμανικη πρεσβεια στην Αθηνα λειτουργουσε κανονικα μεχρι την εναρξη της εισβολης οπως αντιστοιχα και η ελληνικη στο βερολινο
για την πρωτοβουλια Καναρη και βολιδοσκοπηση του ελληνα πρεσβη στην Μαδριτη μεσω του ουγγρου ομολογου του:
«Ο Μεταξάς , απησχολημένος με πολύ σοβαρώτερα και γνωρίζων καλώς περί τίνος επρόκειτο δεν έχασε χρόνον δια να απαντήση εις τας μωρολογίας του Ούγγρου ή του Έλληνος πρεσβευτού Μαδρίτης ή αμφοτέρων. Αν απήντησεν ως απήντησεν εντόνως εις τον Έλληνα πρεσβευτήν Βερολίνου , ήτο δια να προλάβη μεγαλυτέρας ζημίας τας οποίας θα ηδύνατο ούτος να προκαλέση, λαμβανομένων υπ όψει των απόψεών του , ευρισκόμενος εγγύτερον των Γερμανών από τον συνάδελφόν του της Μαδρίτης. Θα ηδύνατο να προσαφθή εις τον Μεταξάν ότι δεν αντικατέστησε τους πρεσβευτάς .Αλλά δεν ήτο δυνατόν , εις τας λεπτάς εκείνας στιγμάς, να γίνη τουτο ακινδύνως, όπως δεν ήτο δυνατόν , αντιστρόφως , να θιγούν άλλοι ανώτατοι διπλωματικοί λειτουργοί , των οποίων η στάσις δεν ήτο πάντοτε η πρέπουσα , χωρίς κίνδυνον να παρεξηγηθώμεν από τους συμμάχους μας. »
Παπαδάκης (Διπλωματική Ιστορία του Ελληνικού πολέμου 1940-1945) (σελ 131)
μπορειτε να βρειτε το βιβλιο στην ανεμη
τυχαια επεσα σε αρθρο «εθνικιστη» σχετικο με το θεμα, ο οποιος παραπεμπει σε αναφορα στο βιβλιο του Αναστασιου Ζολωτα «Γερμανικαί προτάσεις ειρήνης, διαρκούντος του ελληνοϊταλικού πολέμου» στην βιογραφια του Βιλχελμ Καναρις αρχηγου της Υπηρεσίας Αντικατασκοπείας του γερμανικού Γενικού Επιτελείου, δεν εχω το βιβλιο του Ζολωτα αλλα βρηκα την βιογραφια, συγγραφεας γερμανος δημοσιογραφος
για το βιβλιο του Ζολωτα απο το σαιτ του βιβλιοπωλειου πολιτεια:
Το βιβλιο αυτο ειναι το μοναδικο(απ’οσο γνωριζω) οπου γινεται μια συστηματικη προσπαθεια παραθεσης ολων των στοιχειων που διαθετουμε για ενα ενδιαφερον οσο και κρισιμο ζητημα του ελληνοιταλικου πολεμου! Προκειται για τις μεσολαβητικες προσπαθειες της Γερμανιας ωστε να τερματιστει ο ελληνοιταλικος πολεμος και να επανελθει η Ελλας στην ουδετεροτητα, χωρις να χρειαστει να γινει εισβολη απο την μερια της Γερμανιας, στην Ελλαδα. Λογω του οτι οι προσπαθειες αυτες εγιναν κυριως μεσω ημιεπισημων κυκλων και οχι δια της ευθειας διπλωματικης οδου, οι πληροφοριες που εχουμε, ειναι συχνα αποσπαματικες η και αντιφατικες (παρολα αυτα, ειναι σαφες οτι οι προτασεις αυτες οντως εγιναν, διοτι οι πληροφοριες προερχονται απο αξιοπιστες οσο και ανεξαρτητες μεταξυ τους, πηγες). Λογω επισης, της αντιφατικοτητας των πληροφοριων, υπαρχει πολιτικη εκμεταλευση του ολου ζητηματος στην ιστοριογραφια(πχ φιλοναζι, αλλα αντιμεταξικοι να κατηγορουν τον Μεταξα και την «αγγλοδουλη» ηγεσια της Ελλαδος οτι δεν εκμεταλευτηκαν τις προθεσεις της «αγιας» Γερμανιας, η αντιθετως, φιλοναζι που ειναι και φιλομεταξικοι ταυτοχρονα, να υποστηριζουν οτι ο Μεταξας ηθελε οντως την μεσολαβηση της «καλης» Γερμανιας, αλλα οι Αγγλοι τον δολοφονησαν…). Ετσι λοιπον, η αξια του συγγραματος αυτου εγκειται στο γεγονος οτι επιχειρει να ξεδιαλυνει καπως το τοπιο και να συγκεντρωσει ολες τις αναφορες που υπαρχουν στην βιβλιογραφια περι αυτου του ζητηματος!Η χρηση καθαρευουσας ισως να κουρασει καποιους αναγνωστες, οπως ισως και η επαναληψη αναφορων σε γεγονοτα που εχουν ηδη παρατεθει προηγουμενως, αλλα οπως και να’χει, το βιβλιο ειναι απαραιτητο σε οσους ενδιαφερονται να μελετησουν την εξωτερικη πολιτικη της 4ης Αυγουστου και το διπλωματικο παρασκηνιο του ελληνοιταλικου πολεμου!
τι αναφερει η βιογραφια του Καναρις, που υποτιθεται ειχε κοινη καταγωγη με τον δικο μας Καναρη,
μετα τις επαφες στην Μαδριτη, αξιωματικος της υπηρεσιας του επισκεφθηκε τον χιτλερ, ο αδολφος εκφραστηκε θετικα για την Ελλαδα ως ενα μικρο κρατος που υπερασπιζεται την ανεξαρτησια του οπως η Φινλανδια αλλα δεν μπορει να πιεσει τους Ιταλους γιατι υπαρχει ο κινδυνος να αποχωρησουν απο την συμμαχια τους
επανηλθαν υποτιθεται οι γερμανοι με νεα προταση που περιελαμβανε τον ορο οτι αυτοι θα αναλαβουν να διωξουν τους βρετανους απο την Ελλαδα, βεβαια πως θα γινοταν αυτο χωρις την παρουσια γερμανικων στρατευματων στην χωρα;
Λιγες μερες πριν την εισβολη ειχαν επαφες μεσω του γερμανικο προξενειου στην Θεσσαλονικη υποτιθεται με τον Τσολακογλου, δειτε το σχολιο του ανωνυμου στο μπλογκ belisarius21 με ημερομηνια 10 Σεπτ 2018, δεν συμφωνησαμε αρχικα αλλα επανηλθαμε λιγες μερες αργοτερα αλλα οι γερμανοι απαντησαν οτι ειναι αργα και θα προχωρησουν κανονικα κτλπ κτλπ τρεχα γυρευε δηλαδη.
οσα υποστηριζει στο βιβλιο για την σταση της ελληνικης πλευρας ειναι μαλλον μουφα ειδικα στο σημειο που αναφερει οτι ο Μεταξας ηθελε υποτιθεται να συνθηκολογησει αλλα τον απετρεψε η αρνηση του υπουργικου συμβουλιου, πραγμα αδυνατον ως γνωστον το καθεστως ηταν αυτος.
Οπως πολυ σωστα εγραψαν στο αλλο μπλογκ (καλυβα) δεν υπηρχε περιπτωση η Ιταλια να δεχτει ανακωχη με την Ελλαδα και μαλιστα χωρις υποχωρηση του ελληνικου στρατου πισω απο ελληνικα συνορα, ο Μουσολινι ειχε ταπεινωθει παγκοσμιως και ηταν ετοιμος να εξαπολυσει την εαρινη επιθεση.
Οι βρετανοι δεν ειχαν δυναμεις να διαθεσουν για την υπερασπιση της Ελλαδος ως γνωστον εδιναν την μαχη της Αγγλιας και πολεμουσαν στην βορεια αφρικη εναντιον των Ιταλων, ο Μεταξας ζητουσε 9 μεραρχιες, υποτιθεται ηθελαν να ανοιξουν νεο μετωπο στην βορεια Ελλαδα οπως ειχαν κανει στον α΄παγκοσμιο πολεμο, πραγμα αδυνατο γιατι ηταν απαραιτητες 20 μεραρχιες και η συμμαχια Τουρκιας Γιουγκοσλαβιας, τελικα διαθεσαν περιπου 60000 ανδρες μονο και μονο λογω της επιμονης Τσορτσιλ για καθαρα συμβολικους λογους γνωριζαν οτι δεν ειχαν καμια πιθανοτητα να αντιμετωπισουν την γερμανικη εισβολη.
Νομιζω οτι οι Κολιοπουλος, Martin Van Creveld παραπεμπουν στο βιβλιο του Ριχτερ «Η ιταλο-γερμανική επίθεση εναντίον της Ελλάδος» που δεν εχω διαβασει φυσικα
ως γνωστον ο Ριχτερ δεν ειναι κ ο πιο αξιοπιστος ιστορικος απλα εγινε δημοφιλης επειδη εμφανιστηκε την περιοδο της μεταπολιτευσης ως υποτιθεται φιλλεληνας αλλα βασικα φιλοαριστερος κ φιλοεαμικος, βεβαια οπως εχει αποδειξει κ ο Φλαισερ εχει συλληφθει ουκ ολιγες φορες αδιαβαστος και ανενημερωτος, πιο χαρακτηριστικο παραδειγμα, θεωρουσε οτι οι Χαμοντ, Εγκς ηταν δυο διαφορετικα προσωπα ενω Εγκς ηταν η κωδικη ονομασια του Χαμοντ, τελος παντων μαλλον ειναι περισοτερο αντιβρετανος θεωρει οτι γιατι οτι κακο εχει συμβει στην χωρα τα τελευταια 200 χρονια ειναι υπευθυνοι οι βρετανοι.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
καλα δεν θα μπορουσαν να παραπεμπουν στο βιβλιο του Ριχτερ «Η ιταλο-γερμανική επίθεση εναντίον της Ελλάδος», ειναι μεταγενεστερο,
στο πρωτο και γνωστοτερο βιβλιο του, με τον χαρακτηριστικο τιτλο για το περιεχομενο του, «Δύo επαvαστάσεις και αvτεπαvαστάσεις στηv Eλλάδα 1936–1946» που εκδοθηκε το 1973, ο Ριχτερ θεωρει οτι οι προτασεις για ειρηνη που εγιναν μεσω του ουγγρου πρεσβη ηταν παραπλανητικες, στοχος του αδολφου ηταν να διασωσει τον φιλο του Μουσολινι, ο αφελης Μεταξας, κατα ριχτερ παντα, επεσε στην παγιδα και καθυστερησε την ελληνικη αντεπιθεση που θα εριχνε τους ιταλους στην θαλασσα, βεβαια αυτο ειναι συμπερασμα του συγγραφεος μαλλον παντελως αυθαιρετο καλα να ηταν το μονο.
τελος παντων απο οτι καταλαβαινω δεν υπαρχουν εγγραφα στα γερμανικα αρχεια για την συγκεκριμενη προταση ειρηνης και οι τρεις ιστορικοι χρησιμοποιουν ως πηγη το βιβλιο Griechenland Und Die Grossmächte im Zweiten Weltkriegby, συγγραφεας η Ehrengard Schramm-von Thadden, ειναι αυτη εδω https://aristeia.news/ehrengard-schramm-von-thadden/, η οποια παραθετει την μαρτυρια Αργυροπουλου και αξιωματικου συνεργατη του Καναρη
ο Μάρτιν βαν Κρέβελντ θεωρει οτι η Ελλαδα θα επρεπε να ερθει σε συμφωνια το δεκεμβριο του 1940, το 1941 ηταν πολυ αργα και οι Γερμανοι απαιτουσαν βασεις στην Θεσσαλονικη δηλ καταληψη της βορειας Ελλαδας, επισης ο χιτλερ δεν εμπιστευοταν υποτιθεται τους επισημους διπλωματες για αυτο και η προταση εγινε μεσω τριτων, επισης υποτιθεται οτι μοναδικος ορος που εθεταν οι γερμανοι ηταν η αποχωρηση των βρετανικων στρατευματων απο τη χωρα, το δεκεμβριο του 1940 βρετανοι υπηρχαν μονο στην Κρητη.
ο Κολιοπουλος στην Ιστορια του Ελληνικου Εθνους αναφερει τις γερμανικες προτασεις αλλα στο βιβλιο που εγραψε με τον Βερεμη Ελλαδα η συγχρονη συνεχεια τις χαρακτηριζει ανεπισημες.
απο το βιβλιο του Μακρη Σταικου «Ο Αγγλος προξενος»:
στις 6 Μαρτίου το 1941 ο Erbach τηλεγραφεί στο Βερολίνο:
Ο πρώην δικτάτορας Πάγκαλος δεν ήρθε σε επαφή μαζί μου αλλά με τον
πρέσβυ της Ρουμανίας. Από συμφώνου με μερικές προσωπικότητες που έχουν ταχθεί με την εθνιχοσοσιαλιστική ιδεολογία:, χωρίς όμως επιρροή, του ανέπτυξε το σχέδιο για ένα. πραξικόπημα:, με σκοπό την εγκατάσταση φιλογερμανικής κυβέρνησης. Το πρόγραμμά της θα περιλαμβάνει την προσχώρηση στον Άξονα, την υποταγή της στις αποφάσεις μιας μελλοντικής ευρωπαϊκής Διάσκεψης Ειρήνης, τον τερματισμό του πολέμου με την Ιταλία, με βάση το status quo, και ενδεχομένως την απόσυρση των ελληνικών δυνάμεων στα σύνορα..
Ο συνωμότης παρακάλεσε για ενθαρρυντική αντιμετώπιση από τη γερμανική πλευρά [ … ]83
(Erbach γερμανος πρεσβης στην Αθηνα)
83. Bundcsarchiv BerΙin, «Politisches Archiv. Ausvartiges Amt. Bίiro Statssecretar. Akten betrcffend Griechenland», τόμ. 1, R 223075; Τηλεγράφημα 172/6. 3.1911 του Erbach προς το Βερολίνο . Το τηλεγράφημα, δυστυχώς διαστρεβλωμένο , παραθέτει και ο Creveld , ό.π. , σ. 133, όπου kαι άλλες ελληνικές προτάσεις για τον τερματισμό του πολέμου , με παραπομπή στα αντίστοιχα γερμανικά. τηλεγραφήματα:.
βρηκα την αγγλικη εκδοση του βιβλιου του Κρεβελντ δεν καταλαβα που ειναι η διαστρεβλωση αλλα για να το γραφει ο Μ-Σ ετσι θα ειναι
τελος παντων απο την βιογραφια του Καναρις:
The Greek dictator drew back but remained in touch with the Germans.
Clemm was informed that he wanted Canaris to reiterate his
proposal through diplomatic channels so that the Greek Government
could officially inform the British. Clemm forwarded this hint to Canaris,
who may have passed it on to Hitler. However, the Fuhrer hesitated
out of consideration for the Italians, who would have been furious
and might even have terminated their alliance with Germany had
they learnt that Berlin was offering Athens parts of a country to which
they themselves laid claim.
και δω παραπεμπει στο βιβλιο της Ehrengard Schramm-von Thadden, Clemm ταγματαρχης συνεργατης του Καναρις, οσα γραφει περι Μεταξα υποθετω βασιζονται σε σημειωμα που εστειλε σε αυτην ο Αργυροπουλος, καπου μπαζει η ολη ιστορια
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
https://archive.org/details/canarishitlersma0000hohn
Canaris_ Hitler’s master spy – Höhne, Heinz
η βιογραφια του Καναρις το λινκ ειναι νομιμο
Μου αρέσει!Μου αρέσει!
ο κλεμ ηταν στρατιωτικος ακολουθος στην γερμανικη πρεσβεια στην Αθηνα
πληρες ονομα Κρίστιαν Κλεμ φον Χόχενμπεργκ, ειχε υπηρετησει στην Abwehr
(γερμανική Στρατιωτική Υπηρεσία Πληροφοριών) υπο τον Καναρις
συμφωνα με τον ιδιο το δεκεμβριο του 1944, παραμονες χριστουγεννων κληθηκε στο σπιτι του Αλεξη Κυρου, διπλωματη που ειχε υπηρετησει στην πρεσβεια στο Βερολινο και εκδοτη της εστιας, παρων στην συναντηση αγνωστο σε αυτον προσωπο υποτιθεται εμπιστο του Μεταξα, ο Κυρου εθεσε το ζητημα ανακωχης επι τη βασει της προ του πολεμου καταστασεως εναντι της εγγυησεως των ελληνικων συνορων.
ο Μεταξας θεωρουσε οτι ο γερμανος υπουργος εξωτερικων φον ριμπεντροπ ενεπαιζε τον ελληνα πρεσβη στο βερολινο Ριζο Ραγκαβη με κενους λογους,
ο Κλεμ δεν ενημερωσε την υπηρεσια του αλλα μονο τον Καναρις,
υποτιθεται λιγες μερες πριν η προταση που κατεθεσε ο Καναρις μεσω του ουγγρου πρεσβη στην Ισπανια ηταν οτι η Ελλαδα θα διατηρουσε τα εδαφη που ειχε κερδισει στην Αλβανια, περιεργο η ελληνικη πλευρα να επανελθει λιγες μερες αργοτερα με την προταση κυρου.
ο κλεμ κληθηκε στο βερολινο και την 1η φεβρουαριου βρεθηκε προ του αδολφου, παροντες στην συναντηση και οι Γιοντλ, Καιτελ, ο υπασπιστης του χιτλερ λοχαγος Χαουπτμαν και ο μετεπειτα στρατηγος Ενγκελ,
ο Κλεμ ρωτησε αν μπορει να μιλησει ελευθερα ο χιτλερ εγνεψε καταφατικα και ο κλεμ πηρε το λογο μιλωντας για περιπου 25 λεπτα χωρις διακοπη, εξεθεσε την κατασταση στην Ελλαδα και τονισε, παρα τις αντιρρησεις του καιτελ, οτι οι αγγλικες δυναμεις στην χωρα ειναι ασημαντες και οτι υπηρχε εγγυση επι του θεματος οτι η κατασταση θα διετηρειτο αν οι γερμανοι δεν διεσχιζαν τον δουναβη, εμνημονευσε τις προτασεις ειρηνης μεταξα ο οποιος ειχε απεβιωσει, επισης ανεφερε οτι τον πλησιασαν αντιτιθεμενοι στον μεταξα με σκοπο την επιτευξη ειρηνης με επαναφορα του καθεστωτος προ μεταξα και εγγυηση των ελληνικων συνορων, οι κυκλοι αυτοι (παγκαλος;) προσφεραν βασεις για τα γερμανικα υποβρυχια και αεροπλανα.
ο χιτλερ ευχαριστησε τον κλεμ σηκωθηκε εδειξε την αλβανια στον χαρτη και ειπε:
«και ολα αυτα λογω αυτης της ασημαντηςπεριοχης. εαν επιτεθω θα μου πουν οτι κτυπω εναν μικρο και γενναιο λαο, ο οποιος ως και οι φινλανδοι μαχεται δια την ελευθερια του. εαν δεν επιτεθω πιπτουν δηλ ηττωνται οι Ιταλοι»
τα παραπανω απο το βιβλιο του Ζολωτα χρησιμοποιει ως πηγη την φον Ταντεν
Μου αρέσει!Μου αρέσει!