Η κομμούνα της Θεσσαλονίκης

Ελάχιστοι Θεσσαλονικείς γνωρίζουν ότι η ένδοξη Μπουγατσαδούπολή μας έχει το ιστορικό προνόμιο μιας από τις πρώτες κομμούνες στην Ιστορία – ίσως τη σημαντικότερη της εποχής της. Η κομμούνα της Θεσσαλονίκης ήκίνημα των Ζηλωτών συνέβη από το 1342 έως το 1349.

Εκείνη τη εποχή το λεγόμενο Βυζάντιο βρισκόταν σε κατάσταση εμφυλίου πολέμου. Χονδρικά, οι παρατάξεις ήταν δύο: οι τοποτηρητές του νόμιμου αλλά ανήλικου διαδόχου Ιωάννη Ε’ Παλαιολόγου και η παράταξη του Ιωάννη Κατακουζηνού, ο οποίος επεδίωκε να γίνει ο ίδιος αυτοκράτορας.

Αν πιστέψουμε τον Γιάννη Κορδάτο, ο Κατακουζηνός εξέφραζε τα συμφέροντα των μεγαλογαιοκτημόνων και η άλλη παράταξη, που κατείχε το Παλάτιον και την Κωνσταντινούπολη, εξέφραζε τα συμφέροντα του… λαού. Ο λόγος που το κίνημα των Ζηλωτών κράτησε τόσα χρόνια ήταν ακριβώς ότι είχε τη στήριξη (πολιτική και στρατιωτική) του Παλατίου. Το οποίο, επειδή κινδύνευε να χάσει τ’ αυγά και τα πασχάλια από τον Κατακουζηνό, έκανε το κορόιδο ως προς τα «κομμουνιστικά» που εφάρμοζαν οι σύμμαχοί του Ζηλωτές της Θεσσαλονίκης.

Κι αυτά δεν ήταν λίγα!

Ας δούμε πως τα καταγράφει ο Κορδάτος, στο βιβλιαράκι του για την κομμούνα της Θεσσαλονίκης, που βγήκε στα 1928, έκανε δεύτερη έκδοση στα 1975 και κυκλοφορεί και πάλι σήμερα, από τις εκδόσεις «Συλλογή»:

1. Οι Ζηλωτές συγκέντρωσαν την εξουσία στα χέρια τους και διοίκησαν δικτατορικά.
2. Κατάργησαν την παλιά νομοθεσία και το παλιό νομικό σύστημα και δημιούργησαν νέους διοικητικούς θεσμούς.
3. Χτύπησαν κάθε πνευματική μορφή καταπίεσης (sic!)

Πως μεταφράζονται αυτά;

Οι Ζηλωτές, επικρατώντας:

–          έβαλαν λεπίδι στους ευγενείς που αντιδρούσαν και στους υποστηριχτές τους

–          δήμευσαν (υπέρ του δήμου) τις περιουσίες των ευγενών

–          καθιέρωσαν εκλογή στα αξιώματα (και τα θρησκευτικά) από το λαό. (Όλως τυχαίως, βέβαια, ο αρχηγός τους  ήταν ένας… Παλαιολόγος!)

–          έβαλαν χέρι στην εκκλησιαστική και μοναστηριακή περιουσία.

Ο Κορδάτος, εκστασιασμένος με το κίνημα των Ζηλωτών, το θεωρεί ιστορικό υπόδειγμα, για τις προλεταριακές (πλέον) επαναστάσεις!

Στον αντίποδα του Κορδάτου βρίσκεται ο π. Γεώργιος Μεταλληνός, ο οποίος σημειώνει:

Κατά τη δική μας εκτίμηση, oι Ζηλωτές της Θεσσαλονίκης ήσαν μία ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα, αποτελούμενη βασικά από μοναχούς, που έλαβε γι’αυτό και το όνομά της από τη γνωστή στο «Βυζάντιο» θρησκευτική μερίδα, λόγω των κοινών τάσεων και ανάλογης ψυχολογίας (φανατισμός). Ήταν όμως καθαρά πολιτικοποιημένη παράταξη, με σαφή κοινωνικά κίνητρα και αιτήματα: κατα των πλουσίων γεωκτημόνων και υπέρ των πενομένων και καταπιεζομένων. Το ότι και μη πολιτικοποιημένοι «Ζηλωτές» είναι δυνατόν να συνέπραξαν, δεν μπορεί να αποκλεισθεί, αφού τον κύριο όγκο της παρατάξεως των Ζηλωτών αποτελούσαν μοναχοί, αλλά και επαίτες και πένητες. H παρουσία μεγάλου αριθμού μοναχών εξηγεί και την απουσία αντιθρησκευτικών τάσεων, όπως και την κοινωνική ιδεολογία, που συντηρείται μόνιμα στο ορθόδοξο μοναστικό κοινόβιο (η υπογράμμιση δική μου)

Πηγή: http://www.myriobiblos.gr/texts/greek/metallinos_14c.html

Ο Μεταλληνός διαφωνεί  με τον Κορδάτο και σε ένα άλλο σημείο:

Καμμιά επίσης μαρτυρία δεν δείχνει ότι oι Ζηλωτές στράφηκαν βασικά κατά των εκκλησιών και της περιουσίας των μονών. Αντίθετα έμειναν πιστοί στο νόμιμο αυτοκράτορα καί τον υποστηρικτή του πατριάρχη Ι. Καλέκα.

Συμφωνεί, όμως, με τον Κορδάτο ως προς το ότι οι Ζηλωτές εφάρμοσαν ένα πολύ συγκεκριμένο και σαφές πολιτικό πρόγραμμα:

Oι Ζηλωτές, όπως συνάγεται από τις πηγές, ήσαν υπέρμαχοι της αποκεντρώσεως. Μολονότι η ιδεολογία τους είναι δυσπροσδιόριστη, δεν συμβαίνει το ίδιο, παρά τις ελάχιστες πληροφορίες, με το πολιτικό πρόγραμμά τους. Ήδη το θέρος του 1342 εγκαταστάθηκε κυβέρνηση στη Θεσσαλονίκη χωρίς προηγούμενο, η ανεξάρτητη Δημοκρατία της Θεσσαλονίκης, με αυτοδιοίκηση και άσκηση εξωτερικής πολιτικής. Πρόκειται μάλλον, για ένα είδος «κομμούνας», που θα διαρκέσει ως το 1350. Ο ακριβής όμως χαρακτήρας του πολιτεύματός τους είναι δύσκολο να προσδιορισθεί.

Δεν έχει νόημα να αναφερθούμε διεξοδικά στους πρωταγωνιστές και στο ρόλο τους, ούτε σε συγκεκριμένα επεισόδια της εννιάχρονης κομμούνας. Πάντως υπήρξε άφθονη βία, πολλές μαρτυρικές θανατώσεις αιχμαλώτων αντιπάλων (που θυμίζουν εκπληκτικά αντίστοιχα περιστατικά του εμφυλίου των Κερκυραίων, όπως τα περιγράφει ο Θουκυδίδης ή άλλα, του «δικού μας» Εμφυλίου 1943-49…) επέμβαση δυνάμεων απέξω (στη Θεσσαλονίκη εκλήθησαν οι Τούρκοι και οι Σέρβοι, από τις δύο αντίπαλες παρατάξεις) προδοσίες, αλλαγές στρατοπέδων κλπ.

Ό,τι συνηθίζεται σε έναν εμφύλιο πόλεμο, δηλαδή. Η διαφορά είναι ότι στην περίπτωση της Θεσσαλονίκης υπάρχει έντονο και το στοιχείο της κοινωνικής αντίθεσης: η μάζα των καταπιεσμένων κατάφερε να οργανωθεί πολιτικά και να επικρατήσει, για σημαντικό χρονικό διάστημα.

Τι έμεινε απ’ όλα αυτά;

Ένας πολιτικός θρύλος, ο οποίος, κατά εντελώς απροσδόκητο τρόπο, εξακολουθεί να λειτουργεί ακόμα και σήμερα!

 

Να πως οι Ζηλωτές της Θεσσαλονίκης εμφανίζονται, για παράδειγμα, στο όραμα του Γιώργου Καραμπελιά:

Και τέλος, με όλες τις μεγάλες επαναστατικές απόπειρες και πειράματα των τελευταίων αιώνων, από την Επανάσταση των ζηλωτών στη Θεσσαλονίκη του 14ου αιώνα (…)

Πηγή: http://locandiera.blogspot.com/2005/12/blog-post.html

Αλλά και ο Πέτρος Δούκας, πολιτικός στην άλλη πλευρά του φάσματος, γράφει για την εξέγερση των Ζηλωτών:

Είναι η πρώτη φορά που στο Βυζάντιο και ίσως σε όλη την μεσαιωνική Δύση, που εγκαθιδρύθηκε τέτοιο επαναστατικό, αλλά κάπως συλλογικό και «δημοκρατικό»  καθεστώς. (Κάτι παραπλήσιο είχε πάει να γίνει στην Γένουα=Τζένοβα, λίγα χρόνια πιο πριν, αλλά σε πολύ μικρότερη έκταση.)

Πηγή: http://www.newsbomb.gr/prionokordela/opinions/story/279234/670-eti-apo-tin-kommoyna-tis-thessalonikis#ixzz40Rqvvnv9

Φυσικά η κομμούνα της Θεσσαλονίκης παραμένει μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης για τους αριστερούς μελετητές:

Πολλοί προσπαθούν να υποβαθμίσουν ακόμα και να συκοφαντήσουν[19] το μεγάλο αυτό ιστορικό γεγονός και το πολύ σημαντικό, για τότε και για τώρα, κοινωνικό επίτευγμα.
Προφανώς γιατί είχε ένα παλλαϊκό χαρακτήρα στον οποίο συμμετείχαν όλα τα λαϊκά στρώματα, ναυτεργάτες, αγρότες βιοτέχνες, έμποροι, διανοούμενοι, ακόμα και τμήματα του κλήρου και του αυτοκρατορικού στρατού, πράγμα που προσδίδει τεράστιο κοινωνικό βάθος στην Κομμούνα των Ζηλωτών, τροφοδότη των απελευθερωτικών οραμάτων της εργαζόμενης ανθρωπότητας για εφτακόσια χρόνια.
Από αυτή την οπτική γωνία μπορούμε να πούμε πως η Κομμούνα της Θεσσαλονίκης δεν ηττήθηκε ποτέ.

Η Κομμούνα της Θεσσαλονίκης (1342-1350)
Κώστας Λάμπος http://kinisienergoipolites.blogspot.gr/2014/08/1342-1350.html 

Κι εδώ:

Μια σημαντική στιγμή των κοινωνικών αγώνων, είναι η εξέγερση των Ζηλωτών και η κατάληψη της Θεσσαλονίκης. Οι φτωχοί της πόλης δημιούργησαν την κομμούνα της Θεσσαλονίκης κι απέδειξαν –και τότε– πως μπορούν. Οι δυνάμεις της κυριαρχίας έπεσαν επάνω στους εξεγερμένους προκειμένου να τους συντρίψουν. Η επτάχρονη διάρκειά της αντιμετώπισε μια διαρκή πολιορκία από τις δυνάμεις των ευγενών και των τούρκων συμμάχων του αυτοκράτορα. Σε κάθε πόλη, σε κάθε εποχή (Κομμούνα της Θεσσαλονίκης, Παρισινή Κομμούνα κ.α.) η ιερά συμμαχία των εξουσιαστών συσπειρώνεται αποδεικνύοντας την απόλυτη εχθρότητα της απέναντι στους ανθρώπους.

Πηγή: https://mewannadance.squat.gr/tag/%CE%BA%CE%BF%CE%BC%CE%BC%CE%BF%CF%85%CE%BD%CE%B1-%CE%B8%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%B7%CF%82/

(Ο σύνδεσμος περιέχει πλην της εισαγωγής που παραθέτω μια καλή εξιστόρηση των γεγονότων. Άλλη μια ενδιαφέρουσα παρουσίαση υπάρχει εδώ: http://pyraeizoon.blogspot.gr/2013/03/14.html)

Φυσικά η κομμούνα ενδιαφέρει και το «αντιεξουσιαστικό κίνημα»

Το πολιτικό σύστημα των Ζηλωτών που αποτελεί την πρώτη φιλοσοσιαλιστική-φιλοκομμουνιστική προσπάθεια να φέρει τον ίδιο των λαό στην εξουσία έχει τεράστια λαϊκή απήχηση για περίπου 10 χρόνια, και προσπάθησε να περάσει ανατρεπτικές μεταρρυθμίσεις όπως ανεξιθρησκία, διαχωρισμό εκκλησίας κράτους, δήμευση περιουσιών και αναδιανομή γαιών, κοινωνική δικαιοσύνη, κατάργηση ατομικής ιδιοκτησίας προς όφελος όλου του λαού.

https://athens.indymedia.org/post/1132901/ 

Ο Κ. Κωτσιόπουλος, στη διδακτορική του διατριβή, υποστηρίζει ότι

ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΩΝ ΖΗΛΩΤΩΝ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1342 – 49, ΕΙΧΕ ΘΕΟΚΡΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΟΧΙ ΑΣΤΙΚΟ Η ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ. ΑΥΤΟ ΕΞΗΓΕΙΤΑΙ, ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΤΑΣΗΣ ΤΟΥ, ΝΑ ΑΝΑΙΡΕΣΕΙΤΗΝ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΓΑΣΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΡΑΤΟΥΣ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΑΛΛΗΛΙΑΣ. ΤΟ ΥΠΟ ΜΕΛΕΤΗ ΚΙΝΗΜΑ ΔΕΝΣΧΕΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΤΑ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΔΥΣΕΩΣ, ΔΙΟΤΙ ΔΕΝ ΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΣΕ ΜΕΓΑΛΟΑΣΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΟΥΤΕ ΔΙΑΠΝΕΕΤΑΙ ΑΠΟ ΔΙΑΘΕΣΕΙΣ ΡΗΞΕΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΞΟΥΣΙΑ. Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΦΕΟΥΔΑΡΧΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ, ΕΠΟΜΕΝΩΣ ΔΕΝ ΕΥΝΟΕΙ ΦΥΓΟΚΕΝΤΡΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΕΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΩΝ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗ ΠΛΕΥΡΑ ΜΠΟΡΕΙ ΚΑΝΕΙΣΝΑ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙ, ΤΑΣΕΙΣ «ΘΕΣΜΟΠΟΙΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΟΥΤΟΠΙΑΣ», ΓΕΓΟΝΟΣ ΠΟΥ ΟΔΗΓΕΙ ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΣΕ ΑΥΤΑΡΧΙΚΗ ΚΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ. Ο ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ – ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΜΑΣ ΟΔΗΓΕΙ ΣΤΗ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΗ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΣΗΣ ΔΥΝΑΤΗ Η ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΣΤΗ Λ. ΑΜΕΡΙΚΗ.

http://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/8989 

Και ο  Πετεφρής (Πάνος Θεοδωρίδης) σχολιάζει στην παλαιότερη ανάρτηση της καλύβας:

Ενδιαφέρον αναβιωτικό ποστ γιά την λεγόμενη Κομούνα της Θεσσαλονίκης, αλλα ομολογώ πως από τα χρόνια του Κορδάτου, έχει κυλήσει πολυ νερό στο αυλάκι αυτό. Κι απόμεινε μάλλον ο επικοινωνιακά επιτυχέστατος τίτλος.
Ο Κορδάτος, όπως και σε μύρια τμήματα του έργου του,αναβαπτίζει με «μοντέρνα» ορολογία τις ήδη γνωστές πηγές, προσθέτοντας κάτι που έχει μεγάλο ενδιαφέρον: τοποθετεί με τα δικά του κριτήρια(που θα θεωρεί «υλιστικά») την πλευρά του καλού και του κακού, όχι μόνον στην σχετικά πρόσφατη ιστορική περίοδο, αλλά και από την απώτατη προϊστορία. Αυτό ήταν θετικό γιά την αίσθηση των μεσοπολεμικών κοινωνικών αγωνιστών, αλλά όλα αυτά τα «ο λαός υπέφερε» και «υπέφερε από τους πλουτοκράτες» ενίοτε οδηγούσερ σε παραλογισμό. Γιά την ερμηνεία του π. Μεταλληνού,που ταυτίζει τους Ζηλωτές με τους Ησυχαστές, δεν χρειάζεται κανένα σχόλιο, μήτε καν απαξιωτικό. Σαν την προσπάθεια του Θεοδωακόπουλου, να ομογενοποιήσει τους Πλατωνιστές με τους Αριστοτελικούς.
Πρόχειρες, από μνήμεις, προσχώσεις:
Δεν είναι η πρώτη φορά που το λαϊκό ενδιάθετο είναι υπερ του βασιλιά και της κεντρικής εξουσίας. Διογκώνεται όταν από την πολλή αποκέντρωση ή την αδυναμία του κεντρικού κράτους, οι ιδιαίτερες πατρίδες γεμίζουν φεουδάρχες με ιδιωτικούς στρατούς (=τραμπούκους) και φυλακές. Οι Ζηλωτές, σε όλη την εξέγερσή τους, δήλωναν πιστοί της Αννας Παλαιολογίνας ,του ναυάρχου Απόκαυκου και του πατριαρχη Καλέκα, σε αντίθεση με τους μοναχούς που ήταν με την πλευρά του Κατακουζηνού και των άλλων ιπποτών, και έδιναν μεγάλες εισφορές υπέρ των πολέμων του(σώζονται και έγγραφα) εναντίον του Ανδρονίκου Γέροντος αλλά και των επιτρόπων του Ιωάννη Παλαιολόγου.
Ναι, αρχηγός των Ζηλώτών, μαρτυρείται ένας Ανδρέας Παλαιολόγος και άλλοι. Οι Ζηλώτές επιχείρησαν μιά σφαγή των Κατακουζηνικών ευγενών της Σαλονίκης, σφαγή που περιγράφεται εναργώς και από την οποία σώθηκε νομίζω μόνον ένας Καβάσιλας που τον έκρυψαν οι Κουλαϊτες(=κάτοικοι του Επταπυργίου) σ΄ένα πηγάδι.
Τελευταία, αμφισβητείται ότι ο λόγος «κατά τοκιζόντων» του Καβάσιλα, αφορά την εξέγερση των Ζηλωτών.Απεναντίας, έχουν προστεθεί άλλα ιστορικά στοιχεία, όπως το έγγραφο του Κατακουζηνού που προσφέρει «Τα Πλαγηνά και τα θέρμα»(=Τα Λαϊνά και το Σέδες) στην οικογένεια Φαρμάκη, επειδή τράβηξε πολλά από τους «Μιαρούς».
Οι Ησυχαστές ήταν εχθροί των Ζηλωτών. οι Ζηλωτές δεν δέχτηκαν ως αρχιεπίσκοπο τον Γρηγόριο Παλαμά,που εγκαταστάθηκε μόνον μετά την επιτυχημένο πραξικόπημα στην Σαλονίκη του Κατακουζηνού, το 1349.
Αυτήν η κόντρα, και άλλα στοιχεία, οδήγησε πολλούς στο να συσχετίσουν τα ζηλωτικά με προηγηθείσες ή σύγχρονες εξεγέρσεις και μεταρρυθμίσεις που επέβαλαν οί έμποροι σε πολλές ιταλικές πόλεις. Δεν είναι τυχαίο ότι από το λιμάνι εξαπλώθηκε ο Ζηλωτισμός.
Ενα από τα παράλληλα επιδραστικά γεγονότα ήταν το εξής: έως την δεκαετία του 1340, ο αστικός μοναχισμός της Σαλονίκης, ήτανπανίσχυρος. Σύμφωνα με τα όποια στοιχεία διαθέτω, ήτανν ισότιμος η και ισχυρότερος του Αθωνικού.Εννοώ τις μονές Κανίτου, Παντοκράτορος, Γενεσίου, Υπομιμνήσκοντος, και πλείστες άλλες, ίσαμε δέκα ή δεκαπέντε, άν συμπεριλάβουμε και την ενδοχώρα, όπως την πλουσιότατη μονή Χορταϊτου(=μάλλον στην θέση της Αγίας Αναστασίας). Μετά την ανάρρηση του Στέφανου Ντουσάν στον σέρβικο θρόνο, και τηνεπίσκεψη της γυναίκας του Ελένης στον Άθωνα, οι αγιορείτες ζήτησαν και πήραν εξασφαλίσεις(=χρυσόβουλα) των ιδιοκτησιών τους, όπου πρόσθεσαν και πληθος αμφιβητουμένων κτημάτων που ανήκαν είτε σε προνοιάριους(=στρατιωτικούς η διοικητικούς γαιοκτήμονες) είτε σε επισκοπές και μοναστήρια εκτός Όρους. Μετά τους Ζηλωτές, τα έγγραφα έχουν καταγράψει διαλυμένες και εξοντωμένες μονές της Σαλονίκης, που υπέφεραν (λχ Προδρόμου και άλλες)είτε διότι δεν είχαν πλέον κτήματα, είτε επειδή στην πρώτη κατάληψη από τους Οθωμανούς, έχασαν τα κτίσματά τους.
Το κράτος που ξαναστήθηκε στα πόδια του επί του διοικητή Μανουήλ Παλαιολόγου, ΔΗΜΕΥΣΕ το 50% της περιουσίας όλων των μονών. Αυτό επιστράφηκε στις μονές, μετά την επικράτηση των Οθωμανών στην ύπαιθρο (μετά το 1391 και έως το 1402)
Συνοψίζω: μη μπερδεύουμε την ησυχαστική έριδα με τα ζηλωτικά. Ταξικά χαρακτηριστικά, άφθονα. Προσωπικότητες επιδραστικές, πολλές. Ιστορικά στοιχεία, πολλά, αλλα μόνον από την πλευρά των «νικητών». Μόνον που οι νικητές (Κατακουζηνός, γιόκας και συντροφία) μετά το 1354 δεν υπήρχαν πιά, επομένως οι φίλοι τους (Γρηγόριος Παλαμάς και λοιποί) που επιβίωσαν, δεν επιθυμούσαν αποκατάσταση της «αλήθειας». Ποιάς «αλήθειας»…

https://panosz.wordpress.com/2009/08/20/civil_war-18/

*

Στη φωτογραφία (από το διαδίκτυο) λεπτομέρεια του Επταπυργίου (Γεντί Κουλέ)