Ρουσίλβο

Ρουσίλβο: Η παλιά ονομασία του χωριού Ξανθόγεια, 24 χλμ δυτικά της Έδεσσας.
Με το τέλος του εμφυλίου (1946-1949) οι περισσότερες γυναίκες του χωριού έμειναν μόνες εφ’ όρου ζωής μια και οι άντρες τους σκοτώθηκαν ή εξορίστηκαν… (1)
Από το 1986 έπαψε να κατοικείται κατόπιν μακροχρόνιου κοινωνικού αποκλεισμού.

http://avclub.gr/forum/showthread.php?t=73616

*

Τα Ξανθόγεια βρίσκονται στην περιοχή της λίμνης Βεγορίτιδας πάνω σε ένα κομβικό σημείο της παλαιάς Εθνικής Οδού Εδεσσας-Φλώρινας στον δρόμο για το δημοφιλές χιονοδρομικό κέντρο του Καϊμάκτσαλάν. Ξενοδοχεία & Αγροτουριστικά Καταλύματα είναι έτοιμα να σας φιλοξενήσουν όπως επίσης η μικρή αλλά συμπαθής ταβέρνα του χωριού. 

Ωστόσο  το κυρίως ενδιαφέρον εστιάζεται στο παλιό χωριό (2km απο τον νέο οικισμό) το οποίο εγκαταλείφθηκε σταδιακά μετά την δεκαετία του 1950. Στο παλιό πέτρινο χωριό (Ρουσίλοβο) με τα υπέροχα (αν και εγκαταλελειμένα) σπίτια που ακολουθούν την τυπική μακεδονική αρχιτεκτονική της αγροτικής υπαίθρου δεσπόζει η παλιά εκκλησία του Αγ.Δημητρίου (1884). Η εκκλησία είναι χτισμένη στον ίδιο χώρο όπου υπάρχει ακόμη παλαιότερος ναός πράγμα που μαρτυρά και η ύπαρξη της εικόνα του Αγ.Δημητρίου (1796). Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το λιθόκτιστο Κωδωνοστάσιο της ίδιας περιόδου.

Στο χωριό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα παραδοσιακά λιθόστρωτα όπου μπορεί ο καθένας να περπατήσει κάνοντας το γύρο του χωριού σταματώντας άλλοτε στην πέτρινες βρύσες με τρεχούμενα καθαρά νερά & άλλοτε σε σημεία εκπληκτικής θέας προς το όρος Βόρας (Καϊμάκτσαλάν) & την λίμνη Βεγορίτιδα.

Κάθε χρόνο στις 2 Μαϊου οργανώνεται παραδοσιακό γλέντι στην τοποθεσία Αγ.Αθανάσιος δίπλα στο ομώνυμο εξωκκλήσι απο τους νέους και τις νέες του Λαογραφικού Συλλόγου των απανταχού Ξανθογειτών. Παραδοσιακή Μουσική & αυθεντικοί Μακεδονικοί Χοροί δίνουν το παρόν μαζί φυσικά με την νοστιμότατη βραστή γίδα που προσφέρεται σε όλους τους επισκέπτες όπως και τα κάρβουνα για να ψήσει κανείς τους μεζέδες που θα φέρει.

Στους μύθους & τους θρύλους συγκαταλέγεται και η γνωστή Καπετάνισσα (απο τα ‘πέτρινα’ χρόνια του εμφυλίου) Ειρήνη Γκίνη (γνωστή και ως Μίρκα στην ντοπιολαλιά) η οποία και άφησε την κληρονομιά της θαμμένη κάπου στο χωριό. Το ‘σεντούκι της Μίρκας’ όπως λέγεται περιέχει χειρόγραφα, προσωπικά της αντικείμενα και πίνακες μιάς και η ίδια ως «διανοούμενη» της εποχής ήταν δασκάλα του δημοτικού σχολείου και ζωγράφος.

http://www.edessacity.gr/tourism/pella/villages/village-xanthogeia-1_el.htm

*

Η 2η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ στις 12-15 Φεβρουαρίου 1946 έλαβε απόφαση για ισοτιμία των Σλαβομακεδόνων εντός του Ελληνικού εδάφους.
Το Μάρτιο του 1946 ο Ν Ζαχαριάδης, Λ Στρίγγος και ο Μ Βαφειάδης συναντήθηκαν στη Θεσσαλονίκη με τον γραμματέας του ΝΟΦ Πασκάλ Μίτρεφσκι, στην συνάντηση αυτή συζητήθηκε η μεταξύ τους συνεργασία. (…) Με βάση αυτά ο Στρίγγος έδωσε εντολή να σταματήσει η πολεμική στην ΝΟΦ Καστοριάς και στο ίδιο κλίμα κινήθηκαν οι κομμουνιστές στην Φλώρινα.
(…) Στις 6/6/1946 η ΝΟΦ δέχτηκε ισχυρό πλήγμα από τις Ελληνικές αρχές , συνελήφθηκε μαζί με 8 συντρόφους της η δασκάλα Μίρκα Γκίνοβα από το χωριό Ξανθόγεια της Πέλλας  (Γραμματέας της Περιφερειακής Επιτροπής Έδεσσας του ΑΦΖ), η Γκίνοβα καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε στις 26/6/1946, ήταν η πρώτη Σλαβομακεδόνισσα, θύμα του εμφυλίου πολέμου.

(…)Η ΝΟΦ σύμφωνα με τα λόγια του Μάρκου αποτελούσαν το 51% του ΔΣΕ στο τέλος του εμφυλίου η δύναμη της ΝΟΦ υπερέβαινε το 75% της δύναμης του ΔΣΕ

http://www.freeforum-gr.net/index.php?topic=4393.85;wap2

*

Κλείσ’ το βιβλίο
Την αυγή σφάξαν μια κόρη
Αιματοπότες άνθρωποι.
Κι όλη τη μέρα κλαίγαν τα δέντρα που είδανε το φόνο
Τέσσερα χιλιόμετρα έξω απ΄ τα Γιαννιτσά.

                                                        Ρίτα Μπούμη-Παπά

Μέλη τους όλοι του ΚΚΕ και του Δημοκρατικού Στρατού που συνελήφθησαν σε μπλόκο στρατού και μαυροσκούφηδων έξω από την Έδεσσα. Η θανατική απόφαση πάρθηκε από στρατοδικείο, αφού προηγήθηκαν βασανιστήρια και εξευτελισμοί, με την κατηγορία ότι ήταν αυτονομιστές, ως μέλη του ΝΟΦ (Εθνικό/Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο, οργάνωση των μακεδόνων) και επεδίωκαν την απόσχιση της Μακεδονίας. Οι ίδιοι στη δίκη, αλλά και το ΚΚΕ με τις ανακοινώσεις του, είχαν ξεκαθαρίσει ότι ο σκοπός τους ήταν γνωστός και ήταν, ανάμεσα στα άλλα, και ο αγώνας για τα δικαιώματα των Μακεδόνων στα πλαίσια της ελληνικής επικράτειας και ότι είχαν πολεμήσει εναντίον όχι μόνο των Γερμανών αλλά και των αυτονομιστών και της ΟΧΡΑΝΑ (δοσιλογική οργάνωση που υποστήριζε την ιδέα της ανεξάρτητης Μακεδονίας υπό την επικυριαρχία του Γ’ Ράιχ).

Η εφημερίδα «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΒΟΡΡΑΣ» το Σάββατο 27 Ιούλη του 1946 για τους «7 Νοφίτες Συμμορίτες» έγραφε χαρακτηριστικά: «Καθ΄ όλην την διαδρομήν οι μελλοθάνατοι έψαλον άσματα του Ζαχαριάδη, όταν δε κατήλθον του αυτοκινήτου η νηπιαγωγός Γκίνη ήρχισε να ψάλλη τον ύμνον της Διεθνούς. Γενικώς όλοι διετήρουν την ψυχραιμία των…καθ΄ ην δε στιγμήν το απόσπασμα ύψωσε τα όπλα, όλοι μαζί εφώναξαν, Ζήτω το Κόμμα, ζήτω η Δημοκρατία».
Η εφημερίδα «ΦΩΣ» της Θεσσαλονίκης της 26 Ιούλη 1946 γράφει: « Επτά ακόμα εχθροί της πατρίδας, επτά όργανα της αναρχίας και των ξένων… έπεσαν σήμερα υπό τας σφαίρας της Δικαιοσύνης της Πατρίδας…. άπαντες ανταπέδωσαν τη ζητωκραυγή της Γκίνη την στιγμήν ακριβώς που η ομοβροντία του αποσπάσματος εξήπλωσε καταγής τα πτώματα επτά κοινωνικών και εθνικών αποβρασμάτων…».
Ο ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ στις 27 Ιούλη του 1946 μια μέρα μετά την εκτέλεση έγραφε χαρακτηριστικά: «Τα εφτά καινούρια θύματα του μονόπλευρου εμφυλίου πολέμου», και φιλοξενούσε δήλωση του Παρτσαλίδη που έλεγε «…τη στιγμή που τόση επιείκεια επιδείχτηκε για τον αρχιεγκληματία Κάλτσεφ καταδικάζονται και εκτελούνται, παρά την ευχή του στρατοδικείου να δοθεί χάρη, Σλαυομακεδόνες που πολέμησαν εναντίον του Κάλτσεφ και των Οχρανιτών στην περίοδο της κατοχής, έχουν αξιοσημείωτη δράση στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα και σήμερα αγωνίζονται εναντίον κάθε αυτονομιστικής κίνησης και διεκδικούν απλώς ελευθερία και ισοτιμία των Σλαυομακεδόνων μέσα στα πλαίσια της ελληνικής πατρίδας». (…)

Η Ειρήνη Γκίνη (Μίρκα Γκίνοβα) είχε λάβει μέρος σε πολλές επιχειρήσεις του ΕΛΑΣ και ήταν μια από τους επικεφαλής στην γνωστή ανατίναξη της αμαξοστοιχίας της γερμανικής φάλαγγας βαγονιών στο Μουχάρεμ Χάνι κοντά στην Έδεσσα, τον Αύγουστο του 1944. Η Μίρκα ήταν επίσης μέλος του Αντιφασιστικού Μετώπου Γυναικών, οργάνωση των γυναικών της μειονότητας που περιλαμβανόταν στην Πανελλήνια Δημοκρατική Ένωση Γυναικών που ιδρύθηκε από τις γυναίκες του Δημοκρατικού Στρατού με πρώτη πρόεδρο την Χρύσα Χατζηβασιλείου.

http://www.epohi.gr/portal/arxeio/1582

*

Η απόφαση εκτέλεσης της Ειρήνης Γκίνη και των συντρόφων της

Ο ΔΣΕ έδωσε σε μια κορυφή του Γράμμου το όνομά της (2)

http://kokkinosfakelos.blogspot.com/2010/12/blog-post_26.html

*

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 26. (Του ανταποκριτή μας). – Σήμερα στις 5 το πρωί εκτελέσθηκαν στα Γιαννιτσά οι 7 δημοκρατικοί πολίτες που είχαν καταδικασθεί σε θάνατο από το έκτακτο στρατοδικείο Γιαννιτσών.

Οι εκτελεσθέντες είναι η νηπιαγωγός Ειρήνη Γκίνη 24 χρονών και οι Γ. Μουστάκης 35, Π. Περτσεμλής 35, Θ. Μιχαήλ 55, Δ. Λίμπας 40, Χρ. Στογιάννης 45 και Γ. Πρώιος 29 χρονών.

Ακόμη και το έκτακτο στρατοδικείο είχε εκφράσει την ευχή να μην εκτελεσθούν η Γκίνη και δύο από τους άλλους καταδικασμένους.

Δεν έγιναν γνωστές ακόμα οι λεπτομέρειες της εκτέλεσης. Στο στρατοδικείο η ήρεμη και ευθαρσής αντιμετώπιση της σκηνοθετημένης κατηγορίας, καθώς και η εξιστόρηση των εθνικών τους αγώνων προκάλεσε το σεβασμό ακόμα και του στρατοδικείου.

Η Ειρήνη Γκίνη, τόσο στην κατάθεσή της, όσο και στην απολογία της είπε ότι είναι στέλεχος της ΝΟΦ και ότι όχι μόνο δεν έχει καμμιά σχέση με τις αυτονομιστικές κινήσεις, αντίθετα αγωνίζεται εναντίον των αυτονομιστικών ραδιουργιών που υποκινούν οι Αγγλοι.

Ο Μουστάκης διακήρυξε ότι είναι υπερήφανος που είναι μέλος του ΚΚΕ και ότι δεν έχει καμμιά σχέση με τις αυτονομιστικές κινήσεις.

Πρέπει να σημειωθεί ότι όπως αποκαλύφθηκε πανηγυρικά στη δίκη η Ειρήνη Γκίνη πολέμησε σ’ όλη την περίοδο της κατοχής με αυτοθυσία και ηρωισμό τους Οχρανίτες του Κάλτσεφ. Επίσης ο Μουστάκης οργάνωσε κατά την κατοχή τον εφεδρικό ΕΛΑΣ της Εδεσσας και επί κεφαλής τμήματος του ΕΛΑΣ πραγματοποίησε με απόλυτη επιτυχία τη δυσχερέστατη επιχείρηση της ανατίναξης δύο γερμανικών αμαξοστοιχιών παρά το Μουχαρέμ Χάνι που μετέφεραν πολεμικό υλικό. Από την επιχείρηση αυτή ο ΕΛΑΣ συμπλήρωσε τον πολεμικό του εξοπλισμό. Πρέπει ακόμα να σημειωθεί ότι η επιχείρηση αυτή εκτελέσθηκε από τον ΕΛΑΣ έπειτα από εντολή του Συμμαχικού Στρατηγείου.

http://www1.rizospastis.gr/story.do?id=3735349&publDate=1998-07-30%2000:00:00.0

*

«Η Γκίνη, δασκάλα, είναι η πρώτη γυναίκα που εκτελέστηκε από στρατοδικείο με τους Αμερικάνους πια να εξουσιάζουν τον τόπο μας.

Γεννήθηκε στο Ρουσσιλόβο Εδεσσας. Το 1943, είκοσι χρονώ κορίτσι κατατάχθηκε στον ΕΛΑΣ και πολέμησε, τους χιτλερικούς ως την απελευθέρωση. Οταν άρχισαν να κυνηγιούνται οι ΕΑΜίτες, η Ειρήνη με άλλους έξι εγκατέλειψε το χωριό της και τράβηξε προς το δάσος της Εδεσσας. Εκεί τους κύκλωσαν 200 χωροφύλακες και μαυροσκούφηδες – παρακρατική οργάνωση, που δρούσε παράλληλα με τους χωροφύλακες, με κρατική εξουσιοδότηση – και ύστερα από απεγνωσμένη άμυνα η Ειρήνη έπεσε στα χέρια των χωροφυλάκων που τη βασάνισαν απάνθρωπα. Το Στρατοδικείο Γιαννιτσών την καταδίκασε σε θάνατο και κει εκτελέστηκε στις 26-7-1946. Διηγούνται πως την παραμονή του θανάτου της στη φυλακή τραγουδούσε όλη τη νύχτα. Το ίδιο τραγουδούσε και στο αυτοκίνητο, καθώς τη μετέφεραν στον τόπο της εκτέλεσης. Το απόσπασμα το αντίκρισε με ψυχραιμία και παλικαριά. Στην έκθεση που στάλθηκε στο υπουργείο για τα καθέκαστα της εκτέλεσης, αναφερότανε ανάμεσα στ’ άλλα. «… Οι επτά εκτελεσθέντες αντίκρισαν ψυχραίμως το εκτελεστικόν απόσπασμα. Και δεν εδέχθησαν να δεθούν οι οφθαλμοί των… Περισσοτέραν ψυχραιμία επέδειξαν η δασκάλα Ειρήνη Γκίνη, η οποία έψαλλε τον ύμνον της Διεθνούς και εκραύγαζεν υπέρ του ΚΚΕ».

Και αν όλα αυτά δεν είναι ακριβή και μόνο αληθινό είναι πως τραγουδούσε και πως δε δέχτηκε να της δέσουν τα μάτια, και μόνο αυτά βροντοφωνάζουν τη λεβεντιά της».

(Από το βιβλίο της Ελλης Αλεξίου «Βασιλική Δρυς», Β’ μέρος, Εκδόσεις «Καστανιώτη». Οι θυσίες των εκπαιδευτικών, εκτελέσεις και βασανισμοί. Ενα συναρπαστικό όσο και οδυνηρό βιβλίο, που πρέπει να διαβαστεί από τους νέους).

http://www1.rizospastis.gr/story.do?id=3668033&publDate=28/7/1996

*

Κώστας Θεοδώρου: Μίρκα

Σημειώσεις

1.

Για την ακρίβεια, ως μαχητές του ΔΣΕ βρέθηκαν εκτός Ελλάδος μετά την ήττα και την αποχώρηση. Το γεγονός ότι ήταν σλαβομακεδόνες έκανε αδύνατη την επιστροφή τους.

2.

Το «Ηλέκτρα» είναι, προφανώς, αναφορά στην Ηλέκτρα Αποστόλου.

Πηγή: Ρουσίλβο | Η καλύβα ψηλά στο βουνό

*

Από τη συζήτηση στην καλύβα

Πάνος

Οι μη Έλληνες το γένος πρόσφυγες του Εμφυλίου:
https://panosz.wordpress.com/2010/09/30/civil_war-83/

*

Σλαβομακεδόνες και Εμφύλιος:
https://greekcivilwar.wordpress.com/2016/03/17/gcw-86/

ΣΑΘ

Ωστόσο, αν αυτό το κράτος στο οποίο ζούμε πρόκειται να έχει μέλλον, κατανοητό και ξεκάθαρο πρέπει να είναι και κάτι άλλο:

Η ‘θρυλική’ για κάποιους ‘Μίρκα’, Ελληνίδα υπήκοος με (σλαβο)»Μακεδονική» εθνική συνείδηση, εκτός από ηγετικό στέλεχος τού ΚΚΕ, υπήρξε εξέχουσα προσωπικότητα και καθοδηγητικό στέλεχος τού ΝΟΦ. Το ΝΟΦ (Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο), το οποίο ιδρύθηκε στις 23.4.1945 από Σλαβομακεδόνες αντάρτες, αγωνιζόταν (τουλάχιστον μέχρι τον Οκτώβριο του 1946 που υπήχθη στο ΚΚΕ) ε ν ό π λ ω ς για την απόσχιση τής ελληνικής Μακεδονίας από τον εθνικό κορμό και την ένωσή της με την τότε νεοσύστατη (γιουγκοσλαβική) Λαϊκή Δημοκρατία τής Μακεδονίας.

Όπως είναι γνωστό (δες π.χ. Ε. Κωφός), η επαναστατική αυτή οργάνωση είχε απορρίψει τη συνθήκη τής Βάρκιζας και συνέχιζε, μέσα στην Ελλάδα, όχι μόνο την ανοιχτή προπαγάνδα αλλά και τον ένοπλο αγώνα της (σαμποτάζ, δολοφονίες κλπ) για την ευόδωση τού παραπάνω σκοπού της.

Ο άμεσος και προφανής κίνδυνος για την ίδια την εθνική ακεραιότητα τής χώρας, είχε καταστήσει αναγκαία την ψήφιση τού πράγματι δρακόντιου Ψηφίσματος Γ΄, που ίσχυσε από 18.6.1946.

Το ψήφισμα αυτό, στο άρθρο 1, προέβλεπε:
«Όστις θέλων να αποσπάση έν μέρος εκ του όλου τής Επικρατείας, ή να ευκολύνη τα προς τούτο το τέλος τείνοντα σχέδια, συνώμοσεν ή διήγειρε στάσιν ή συνεννοήθη με ξένους, ή κατήρτισεν ενόπλους ομάδας ή έλαβε μετοχήν εις τοιαύτας προδοτικάς ενώσεις τιμωρείται με θάνατον».

Ε, λοιπόν, η συχωρεμένη η Ειρήνη/ ‘Μίρκα’, τα είχε αναντίρρητα και αποδεδειγμένα διαπράξει όλα αυτά, και με το παραπάνω.

Κ α λ ώ ς αγωνίσθηκε για τις ιδέες της, μα και κ α λ ώ ς εκτελέστηκε.

Όπως είχαν έρθει τα πράγματα, δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς.

Κατανοητά, βέβαια, το πένθος, ο θρήνος και οι ύμνοι κάποιων ευαίσθητων ανθρώπων για τη θυσία τής πράγματι σπουδαίας αγωνίστριας Ειρήνης Γκίνη (‘Μίρκα Γκίνοβα’), εθνικής ηρωίδας τής…..α-κατονόμαστης γείτονος.
Ας καίει το καντήλι τής μνήμης, για όλους εκείνους που έπεσαν για τις ιδέες τους, όπως εκείνη.
Ηρωίδα για τους μεν και Προδότισσα για τους δε….

Πάνος

ΣΑΘ,

καλημέρα!

Δεν αμφισβητώ βέβαια τον Κωφό – έτσι (πρέπει να) είναι. Επισημαίνω ωστόσο τόσο τη στάση των «7» στο στρατοδικείο, όπου ισχυρίστηκαν ότι ουδεμία σχέση είχαν με αποσχιστικές δράσεις (και μάλιστα τις είχαν πολεμήσει), όσο και τα (ίδια) του Ριζοσπάστη εκείνης της εποχής.

Πιθανότατα, σε μια προσπάθεια να σώσουν το κεφάλι τους.

Οι Σλαβομακεδόνες υπήρξαν τραγική περίπτωση, ειδικά στη δεκαετία του ’40. Τους χρησιμοποίησαν αδίσταχτα οι δυνάμεις που συγκρούονταν με στόχο την ανακατανομή των Βαλκανικών συνόρων ή βρίσκονταν σε Εμφύλιο – ιδιαίτερα τους εκμεταλλεύτηκαν και έπαιξαν παιγνίδια εις βάρος τους ο Τίτο, οι Βούλγαροι και το ΚΚΕ.

Ειδικά για τους «δικούς μας», μετά τον Εμφύλιο κόπηκε κάθε σχέση: όποιος βρέθηκε έξω έχασε την ελληνική υπηκοότητα και δεν την ξαναπήρε ποτέ! Γεγονός στο οποίο συνέβαλε τα μέγιστα (εκτός από την πολιτική της Ελλάδας) η παθιασμένη (και αφειδώς ενισχυόμενη από το τιτοϊκό καθεστώς, αλλά και τους «τριπλούς» μετανάστες) αλυτρωτική / εθνικιστική προπαγάνδα των ίδιων των σλαβομακεδόνων.

Αλλά το θέμα της Μακεδονίας είχε λήξει οριστικά και αμετάκλητα πολλά χρόνια πριν – και λόγω της ελληνικής τοποθέτησης στα ευρωπαϊκά πράγματα και μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών (δεκαετία του ’20) μετά την οποία η πληθυσμιακή σύνθεση της Μακεδονίας στο σύνολό της ήταν πλέον συντριπτικά ελληνική.

Αυτά βέβαια οι θύλακες των σλαβομακεδόνων (όπως το Ρουσίλβο) δεν μπορούσαν να τα εννοήσουν και να τα αποδεχτούν. Και με ευθύνη του ΚΚΕ, το οποίο είχε στο πρόγραμμά του την αυτονόμηση της Μακεδονίας για πολλά χρόνια – γεγονός που το καταδίκαζε μεν να παραμένει το περιθώριο της ελληνικής πολιτικής σκηνής, μέχρι την Κατοχή, οπότε άλλαξαν άρδην τα πράγματα – αλλά «σφυραλατούσε» δεσμούς με τους σλαβομακεδόνες, οι οποίοι αποδείχτηκε στον Εμφύλιο πόσο ισχυροί ήταν.

 —

Τώρα, για το αναπότρεπτον των πραγμάτων…

Κ α λ ώ ς αγωνίσθηκε για τις ιδέες της, μα και κ α λ ώ ς εκτελέστηκε.

Όπως είχαν έρθει τα πράγματα, δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς.

…που σημαίνει το αναπότρεπτο του Εμφυλίου, μίλησε ήδη η Ιστορία, οπότε τι να λέμε εμείς. Ωστόσο, για μένα παραμένει πάντοτε το ερώτημα τι θα γινόταν αν (σε κάθε δεδομένη στιγμή) υπήρχε ΕΙΛΙΚΡΙΝΗΣ διάθεση και από τις δύο πλευρές για αποτροπή του Εμφυλίου.

Νομίζω ότι αυτό ήταν που έλειπε – οι αντικειμενικές προϋποθέσεις (ακόμα και σε επίπεδο διεθνών σχέσεων, στο μεγαλύτερο διάστημα) υπήρχαν πάντα. Αλλά, και οι μεν και οι δε έκαναν τα πάντα για να πάνε τα πράγματα ως το τέλος…

ΣΑΘ

Με το πρώτο σας (απαντητικό) σχόλιο, συμφωνώ σχεδόν 100%.

Στο δεύτερο, απαντώ…..λακωνικά: » Αν !!!»

Για την περίπτωση που δεν (σας) είναι γνωστό, το παραθέτω:

«Για σένα πλέκουν δαφνοστέφανα οι καιροί
Κι αντιλαλούν απ’ τα στερνά σου τα τραγούδια
Πόλεις, χωριά, βουνά, λαγκάδια κι ουρανοί
Δίπλα στο μνήμα σου, τ ο μ ί σ ο ς μ α ς λ α μ π ά δ α*
Σ’ ένα χωριό δασκάλα ας ήσουν ταπεινή
Τώρα περνάει απ’ το σχολειό σου όλη η Ελλάδα».

(*) Η αραίωση δική μου.

Τους δυνατούς αυτούς στίχους (που δημοσιεύτηκαν στην «Ανεξαρτησία» τής 8ης Μαρτίου 1947), αφιέρωσε στην Ειρήνη/ ‘Μίρκα’ ένας ‘ανώνυμος ΕΠΟΝίτης’.

( Δες Ιάκ. Μιχαηλίδης, » ‘Μοναρχοφασίστες’ και Σλαβομακεδόνες αγωνιστές…….» στο: «Ο Εμφύλιος Πόλεμος» τών (επιμ) Νικολακόπουλου, Ρήγου, Ψαλλίδα, Θεμέλιο 2002)

Καλημέρα κι από ‘μένα.

Πάνος

Έχετε δίκιο – αλλά για να είναι πλήρης η εικόνα, ΔΣΕ δεν επρόκειτο να σχηματιστεί ΠΟΤΕ αν δεν προσπαθούσαν φιλότιμα γι’ αυτό οι παρακρατικοί της δεξιάς (Σουρλαίοι, Μαγγανάς κλπ) και ΚΥΡΙΩΣ το επίσημο κράτος, με τη βιομηχανία των κακουργιοδικείων για πραγματικά ή φανταστικά εγκλήματα των εαμιτών επί Κατοχής και τις αθρόες συλλήψεις και φυλακίσεις. Βλ. σχετικά τον Περάκη και το σημαντικό βιβλίο του, που το συζητήσαμε στην καλύβα.

—

Με άλλα λόγια, αν η επίσημη κυβέρνηση, έστω μετά τα Δεκεμβριανά, επέλεγε και ΕΠΕΒΑΛΕ γενική αμνηστία και (παράλληλα) έλεγχε μέσω της εθνοφυλακής την ύπαιθρο από τα ακραία στοιχεία, ο Εμφύλιος θα είχε τελειώσει εκεί και τα χειρότερα θα είχαν αποφευχθεί.

Φυσικά, εδώ αναδεικνύονται και οι ευθύνες του ΚΚΕ, το οποίο μόλις συνήλθε από τη σφαλιάρα της Βάρκιζας και με δεδομένη την πολιτική του επίσημου κράτους, αλλά και των παρακρατικών της δεξιάς, πολιτεύτηκε με εμφυλιοπολεμικές προθέσεις και βοήθησε όσο μπορούσε να πάρουν τα πράγματα το δρόμο που πήραν.

Όλα αυτά στο «αν», βεβαίως…

ΣΑΘ

Λέτε: «ΔΣΕ δεν επρόκειτο να σχηματιστεί ΠΟΤΕ αν δεν προσπαθούσαν φιλότιμα γι’ αυτό οι παρακρατικοί της δεξιάς ……… και ΚΥΡΙΩΣ το επίσημο κράτος, με τη βιομηχανία των κακουργιοδικείων για πραγματικά ή φανταστικά εγκλήματα των εαμιτών επί Κατοχής….»

Κατ’ αρχάς, νομίζω ότι είναι υπερβολή να μιλάμε περί «β ι ο μ η χ α ν ί ας» καταδικών (και) για «φ α ν τ α σ τ ι κ ά» εγκλήματα των εαμιτών επί Κατοχής. Είναι βέβαιο ότι έγιναν και αδικίες και λάθη. Είναι, όμως, σχεδόν παντελώς αστήρικτο να μιλάμε περί β ι ο μ η χ α ν ί α ς κ α τ α δ ι κ ώ ν α θ ώ ω ν. Αν τόσοι πολλοί ήταν οι «αδίκως» κατηγορηθέντες ΕΑΜοΕΛΑΣίτες, τι είχε συμβεί στις τόσες χιλιάδες «αντιδραστικών» και «προδοτών» που είχαν άδικα και άτιμα χάσει τη ζωή τους επί Κατοχής; Είχαν, μήπως, αυτοκτονήσει;
Αυτά που λέει ο Σ. Περράκης («Φαντάσματα τού Εμφυλίου») και τα οποία μου είναι καλώς γνωστά, δεν νομίζω ότι αρκούν για να στηρίξουν έναν τέτοιο βαρύγδουπο ισχυρισμό.
Διατηρώ, λοιπόν, τις σοβαρές επιφυλάξεις μου επ’ αυτού.

Επί του ισχυρισμού σας ότι «ΔΣΕ δεν επρόκειτο να σχηματιστεί ΠΟΤΕ αν δεν προσπαθούσαν φιλότιμα γι’ αυτό οι παρακρατικοί της δεξιάς ……… και ΚΥΡΙΩΣ το επίσημο κράτος, με τη βιομηχανία των κακουργιοδικείων ……..», η διαφωνία μας είναι πλήρης!!

Το 1945-46, οι Ένοπλες Δυνάμεις τής χώρας ήταν -στο σύνολό τους- τόσο ανοργάνωτες, τόσο ‘διαβρωμένες’ και τόσο -τελικά- ασήμαντες, που δεν χρειαζόταν παρά ένα αποφασιστικό φύσημα για να σαρωθούν. Το ίδιο περίπου ίσχυε και για τις Δυνάμεις Ασφαλείας.
Όπως προκύπτει από την Έκθεση τού ΚΚΕ προς το ΚΚΣΕ (1946) για «την κατάσταση στην Ελλάδα……….», οπλισμός τού ΕΛΑΣ (προφανώς ο καλύτερος) επαρκής για 20.000 άτομα» δεν είχε παραδοθεί, παρά τα συμφωνηθέντα στη Βάρκιζα, αλλά είχε επιμελώς αποκρυβεί. (Δες Φ. Ηλιού «Ο Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος» ).
Ο ίδιος ο Ζαχαριάδης, στο σημαντικότατο υπόμνημά του προς την ηγεσία τού ΚΚΣΕ και τον Στάλιν «Για την κατάσταση στην Ελλάδα» (13.5.1947), παραδέχεται ανοιχτά ότι η Βάρκιζα δεν ήταν παρά μια ‘ανάπαυλα’ για να κερδιθεί χρόνος, και ότι το 1945 η τρομοκρατία » δ ε ν ήταν τόσο ανοιχτή και αδιάντροπη». Υποστηρίζει επιπλέον ότι «στην διετία 1945-46, ………, έχουμε διαρκή σταθεροποίηση τών θέσεών μας και α π ο δ υ ν ά μ ω σ η τής μαζικής βάσης τού α ν τ ι π ά λ ο υ. ………… Όλα αυτά υποχρεώνουν αδιάκοπα τους Άγγλους και τον μοναρχοφασισμό να δυναμώνουν την τρομοκρατία με σκοπό την συντριβή τού λαϊκού κινήματος. ………. Η Ολομέλεια τής Κ.Ε. τού ΚΚΕ (στα μέσα τού Φλεβάρη τού 1946) [πρόκειται φυσικά για τη σημαδιακή 2η Ολομέλεια που συνήλθε -συμβολικά- στις 12.2.1946, στην 1η επέτειο τής Βάρκιζας] κατάληξε σε αποφάσεις, αποτέλεσμα τών οποίων ήταν να οργανωθεί ο Δημοκρατικός Στρατός τής Ελλάδας.» (Δες επίσης Φ. Ηλιού «Ο Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος»)
Μα αν έτσι είχαν τα πράγματα, λέω εγώ, τι ήταν εκείνο που μέσα σε λιγότερο από ενάμιση μήνα (από την 1.1.1946 μέχρι τη δεύτερη Ολομέλεια [12.2.1946]) άλλαξε τόσο ριζικά την κατάσταση ώστε, η Ολομέλεια αυτή να κάμει το πρώτο μεγάλο βήμα για την τελική ρήξη; Εντάθηκε τόσο πολύ η «Λευκή Τρομοκρατία»; Δεν ακούγεται καθόλου πειστικό.

Κι ακόμη, γιατί αμέσως μετά τη Βάρκιζα και π ρ ι ν καλά – καλά προλάβει να εκδηλωθεί η «Λευκή Τρομοκρατία» στην ελληνική ύπαιθρο, έσπευσε το ΚΚΕ να στείλει (κυρίως) στο Μπούλκες ό,τι καλύτερο διέθετε από έμψυχο υλικό, (κάπου 5000 άτομα+) για επαναστατική προπόνηση;

Η δικιά μου ταπεινή άποψη είναι ότι η «Λευκή Τρομοκρατία» που τόσα δεινά πράγματι επεσώρευσε για χιλιάδες αριστερούς, έπαιξε μάλλον δευτερεύοντα ρόλο. Η ηγεσία και τα στελέχη του ΚΚΕ που επιθυμούσαν διακαώς τη ρεβάνς τού Δεκέμβρη, εκμεταλλεύτηκαν τη ‘χρυσή ευκαιρία’ που έτσι τους δινόταν, για να νομιμοποιήσουν την αποφασισμένη (νέα) απόπειρά τους να καταλάβουν την εξουσία. Μέ άλλα λόγια, η κατάσταση που προέκυψε, όσο επώδυνη κι αν ήταν, απεδείχθη «βούτυρο στο ψωμί τους»….

Ήδη από το τέλος τού 1945 ο Ζαχαριάδης φλέρταρε με την ιδέα τής ένοπλης εξέγερσης. Από τις αρχές τού 1946 εμφανίζεται πεπεισμένος για την επιλογή αυτή ως αναγκαία προϋπόθεση για την κατάκτηση τής εξουσίας από το ΚΚΕ.
Η δημιουργία τού Δ.Σ.Ε., (28.10.1946) δεν απετέλεσε ούτε μια ενστικτώδη αντίδραση στη «Λευκή Τρομοκρατία», ούτε μια πράξη που επεδίωκε έναν πολιτικό συμβιβασμό. Υπήρξε η ενσυνείδητη πολιτική επιλογή τής κομμουνιστικής ηγεσίας για την κλιμάκωση τού αγώνα της, με στόχο την κατάληψη τής εξουσίας, με την παρότρυνση και την καθοριστική υποστήριξη από τις γειτονικές βαλκανικές χώρες (κυρίως Γιουγκοσλαβία και Αλβανία).
(Δες και Μαραντζίδης, «Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας»).

Κατόπιν τών επαφών τού Ζαχαριάδη στην Πράγα (τέλη Μαρτίου 1946), τών συναντήσεών του με τον Τίτο και τη μυστική συνάντησή του με τον ίδιο τον Στάλιν (στην Κριμαία), ο αρχηγός τού ΚΚΕ είχε πεισθεί ότι όλα ήταν έτοιμα να
επιχειρήσει το μεγάλο άλμα.

Γράφετε ακόμα:
«Με άλλα λόγια, αν η επίσημη κυβέρνηση, έστω μετά τα Δεκεμβριανά, επέλεγε και ΕΠΕΒΑΛΛΕ γενική αμνηστεία και (παράλληλα) έλεγχε μέσω της εθνοφυλακής την ύπαιθρο από τα ακραία στοιχεία, ο Εμφύλιος θα είχε τελειώσει εκεί και τα χειρότερα θα είχαν αποφευχθεί».

1) Με τι Αστυνομία και με τι Ε.Δ. θα έκανε κάτι τόσο δύσκολο; Κι ακόμα, πώς θα ήλεγχε τους αποθρασυμένους ΝΟΦίτες
2) Κι αν παρ’ ελπίδα τα κατάφερνε, ποιο θα ήταν το αποτέλεσμα;

Το αποτέλεσμα θα ήταν: Ένα ουσιαστικα ανέπαφο και πλήρως αποθρασυμένο ΚΚΕ, που θα μπορούσε σε πολύ λίγο χρόνο να εξουδετερώσει κάθε αντίσταση και να καταλάβει την εξουσία ακόμα και με….εκλογές!
Η Μακεδονία (ή τουλάχιστον ένα μεγάλο κομμάτι της) θα γινόταν τμήμα τής Γιουγκοσλαβίας.
Από έναν τέτοιο κίνδυνο, μόνη λύση για την αντικομμουνιστική πλευρά ήταν η η αναζήτηση ευκαιρίας και βοήθειας για την συντριβή και την πλήρη εξουθένωση τού θανάσιμα επικίνδυνου αντιπάλου. Τη βοήθεια αυτήν, ως γνωστόν, την πρόσφεραν απλόχερα (και για το δικό τους -βεβαίως- συμφέρον) η Αγγλία αρχικά και ακόμα πιο απλόχερα οι Η.Π.Α., ως το τέλος.

Λέτε: «ΔΣΕ δεν επρόκειτο να σχηματιστεί ΠΟΤΕ αν δεν προσπαθούσαν φιλότιμα γι’ αυτό οι παρακρατικοί της δεξιάς ……… και ΚΥΡΙΩΣ το επίσημο κράτος, με τη βιομηχανία των κακουργιοδικείων για πραγματικά ή φανταστικά εγκλήματα των εαμιτών επί Κατοχής….»

Πάνος

Διάβασα με μεγάλο ενδιαφέρον το τελευταίο σχόλιο.

Το «κλειδί» στη δική μου άποψη είναι ότι αν είχε υπάρξει πολιτική ειρήνευσης από την πλευρά του αστικού κόσμου και της κυβέρνησης, ο τυχοδιωκτισμός του Ζαχαριάδη δεν θα εύρισκε «οξυγόνο» και θα έσβηνε, χωρίς αποτέλεσμα.

Οι πραγματικοί εθελοντές στο ΔΣΕ ήταν συγκριτικά λίγοι και σε κάθε περίπτωση σε αριθμό μη επαρκή για να προκαλέσουν σημαντικό πρόβλημα. Η μεγάλη μάζα των ανθρώπων που πήγαν στο ΔΣΕ ήταν υποχρεωμένοι να το κάνουν – γιατί η εναλλακτική λύση ήταν είτε η φυλάκιση για κακουργήματα είτε οι θανάσιμες περιποιήσεις των παρακρατικών ομάδων. Αυτό, τουλάχιστον, έχω καταλάβει ως τώρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στη συνέχεια (από το ’47 και μετά) ΟΛΕΣ οι συνεχείς και επίμονες και πιεστικές εκκλήσεις/ διαταγές του ΚΚΕ για έξοδο των Αθηναίων (και των Θεσσαλονικιών κλπ) στο βουνό δεν είχαν παρά ελάχιστη, μηδαμινή ανταπόκριση, ακόμα και μεταξύ των μελών του κόμματος – πολλά από τα οποία προτιμούσαν τελικά την εξορία και τη φυλάκιση από τη συμμετοχή στον Εμφύλιο!

Η αντιμετώπιση του ΝΟΦ μπορούσε να γίνει σε τοπικό επίπεδο – και με συγκεκριμένο αντικείμενο. Οι ελληνικοί πληθυσμοί της Μακεδονίας (γηγενείς και πρόσφυγες) δε χρειαζόντουσαν ιδιαίτερη παρακίνηση για να κάνουν αυτό που έπρεπε.

Για το θέμα των αθρόων δικαστικών διώξεων μετά τη Βάρκιζα βασίστηκα στην εκτίμηση του Περάκη, που έχει ψάξει το θέμα σε βάθος. Αν έχει λάθος αυτός, έχω κι εγώ.

Τέλος, να διευκρινήσω ότι μια πολιτική αποφυγής του Εμφυλίου είναι σίγουρο ότι δεν θα έβρισκε δρόμο στρωμμένο με ροδοπέταλα, καθώς θα τη σαμποτάριζαν εξαρχής οι ακραίοι και των δύο πλευρών. Θα μπορούσε και να αποτύχει και ο Εμφύλιος να μην αποφευχθεί. Αν πετύχαινε όμως, θα συνέβαινε και εδώ αυτό που συνέβη σε Γαλλία και Ιταλία: θα είχαμε για μερικές δεκαετίες ένα ισχυρό πολιτικά ΚΚΕ (σε καμιά περίπτωση ικανό να κερδίσει εκλογές – και ακόμα περισσότερο να εφαρμόσει …κομμουνισμό) και θα είχαμε αποφύγει τα χειρότερα.

Oberon

Mεγάλο λάθος το κομμάτι του κυριου ΣΑΘ που αναφέρεται σε πολιτική ανεξαρτητοποίησης των Σλάβων του ΝΟΦ-ΣΝΟΦ. Η ιστορική πραγματικότητα, αν την επεξεργαστείτε μέσα από τα αρχεία του ίδιου του ΝΟΦ-ΣΝΟΦ είναι διαφορετική.

Το ΝΟΦ ξεκίνησε να δρα μαζί με τον ΕΛΑΣ Μακεδονίας – Θρακης και λειτουργούσε επικουρικά ως σύνδεσμος των εκεί αρχηγείων με τον Τίτο.
Το ΝΟΦ ουδέποτε είχε μορφή κομμουνιστικής οργάνωσης ή κόμματος. Με την δημιουργία του ΔΣΕ, το ΝΟΦ έρχεται σε συνεργασία με το Γενικό Αρχηγείο και δρα μαζί με τους αντάρτες. Μέσα στο 1947 και το συνέδριο του ΝΟΦ, κυριαρχούν δύο απόψεις. Η μια, φιλοτιτοική, προωθεί την άποψη περί ανεξαρτητοποίησης τμήματος της Μακεδονίας, η δεύτερη φιλοσοβιετική μιλά για αυτοδιάθεση των σλαβόφωνων πληθυσμών χωρις καμιά εδαφική διεκδήκηση. Επικρατεί η δεύτερη μερίδα που ταυτίζεται και με την επίσημη άποψη τόσο του ΚΚΕ όσο και του ΔΣΕ στο θέμα των σλαβοφώνων.

Μην ξεχνάτε το εξής: Πρόδρομοι του ΝΟΦ υπήρξαν και επί Μεταξά. Επειδή η προπαγάνδα της εποχής όμως στόχευε την Βουλγαρία οι σλαβόφωνες θεωρήθηκαν ομόδοξος ελληνικκός πληθυσμός και διατηρούσαν την φυλετική τους ταυτότητα ελεύθερα…

Mεγάλο λάθος το κομμάτι του κυριου ΣΑΘ που αναφέρεται σε πολιτική ανεξαρτητοποίησης των Σλάβων του ΝΟΦ-ΣΝΟΦ. Η ιστορική πραγματικότητα, αν την επεξεργαστείτε μέσα από τα αρχεία του ίδιου του ΝΟΦ-ΣΝΟΦ είναι διαφορετική.