Μαριάνθη Πελεβάνη
Η σημερινή νεολαία είναι όλο και περισσότερο δυσαρεστημένη με τον τρόπο που κινείται ο κόσμος.
Η οργή τους εκφράζεται συχνά ακόμη και στη μητρόπολη του καπιταλισμού, τη Νέα Υόρκη, όπου στις 24 Μαρτίου περισσότεροι από ένα εκατομμύριο νέοι άνθρωποι κατέβηκαν στους δρόμους για να διαδηλώσουν την αντίθεσή τους στην ελεύθερη οπλοκατοχή, αλλά και την αυξανόμενη επιρροή του λόμπι των όπλων.
«Η ζωή μου είναι πιο σημαντική από τα όπλα σας» έγραφαν τα πανό στη μεγάλη συγκέντρωση της Νέας Υόρκης. «Το 2020 θα ψηφίσουμε», προειδοποίησε η μαθήτρια Λόρεν Τίλεϊ. «Η γενιά μας θέλει αλλαγή». Κάποιοι έκαναν λόγο για «ιστορικές κινητοποιήσεις». Ήταν ίσως οι μεγαλύτερες μετά τον πόλεμο του Βιετνάμ. Εκδηλώσεις συμπαράστασης προς τους νεαρούς Αμερικανούς έγιναν σε όλον τον κόσμο, από τη Γερμανία και την Ισλανδία μέχρι το Χονγκ Κονγκ.
Υπάρχουν όμως ολοένα και περισσότερες ενδείξεις ότι οι σημερινοί νέοι, ηλικίας από 18 έως 29 ετών, είναι δυσαρεστημένοι και με άλλες θεμελιώδεις πτυχές του κυρίαρχου πολιτικού και οικονομικού συστήματος, ενώ αυξάνονται αυτοί που απορρίπτουν τον καπιταλισμό.
Νέοι Αμερικανοί κατηγορούν τον καπιταλισμό για την κρίση στη στέγαση, την υγειονομική περίθαλψη και την πτώση των μισθών. Στην Αμερική το να σε πουν «σοσιαλιστή» ισοδυναμούσε με κατηγορία. Σήμερα, εκατομμύρια Αμερικανοί -ιδίως νέοι- αυτοπροσδιορίζονται «σοσιαλιστές», «προοδευτικοί» ή και τα δύο.
Έτσι, από τη μία αναπτύσσεται ένα μαζικό ρατσιστικό, ξενοφοβικό, μισογυνικό, ισλαμοφοβικό, αντισημιτικό, ακροδεξιό κίνημα και από την άλλη δυναμώνουν προοδευτικά κοινωνικά κινήματα που δίνουν μάχες σε πλήθος μετώπων, ενώ αναφέρονται στο μαρξισμό, στο δημοκρατικό σοσιαλισμό και στην πάλη των τάξεων.
Μεταξύ αυτών και η DSA , μια μέχρι πρόσφατα «μικρή» αριστερή οργάνωση που ιδρύθηκε πριν από 35 χρόνια, η οποία στήριξε την υποψηφιότητα του Μπέρνι Σάντερς και πενταπλασίασε την οργανωμένη βάση της τους τελευταίους 25 μήνες, η τεράστια πλειοψηφία της οποίας είναι κάτω των 30 ετών. Μάλιστα, στο συνέδριό της που έγινε στο Σικάγο τον περασμένο Αύγουστο, σημειώθηκε μια θεαματική μετατόπισή της προς τα αριστερά, γεγονός που αντικατοπτρίζει την έντονη ριζοσπαστικοποίηση της αμερικανικής νεολαίας.
Οπως υπογραμμίζει ο γνωστός Αμερικανός αρθρογράφος και σημαίνον στέλεχος της Αριστεράς, Χάρολντ Μέγερσον στον Guardian, δεν ήταν ο Σάντερς που έστρεψε τους νέους της Αμερικής στο σοσιαλισμό. Τους βρήκε ήδη εκεί μέσα από το κίνημα Occupy Wall Street, από τη μεταμαρξιστική βίβλο «Το Κεφάλαιο στον 21ο αιώνα», του Τομά Πικετί, από το παναμερικανικό κίνημα «Fight for 15$», για αύξηση του κατώτερου μεροκάματου στις αλυσίδες ταχυφαγάδικων, σούπερ μάρκετ κ.λπ. Τους βρήκε απογοητευμένους με τον καπιταλισμό, την εισοδηματική ανισότητα και την εταιρική σύλληψη της αμερικανικής κυβέρνησης.
«Βρισκόμαστε σε μια νέα περίοδο. Το κίνημα Occupy ήτανε μια έκπληξη. Συνειδητοποιήσαμε ότι κάτι διαφορετικό συνέβαινε εδώ. Η νεότερη γενιά της Αμερικής δεν πρόκειται να είναι μια ακόμη υπάκουη γενιά που περιμένει το μικρό της κομμάτι από το αμερικανικό όνειρο, εξάλλου αυτό το μικρό κομμάτι του αμερικανικού ονείρου δεν θα έρθει σε αυτούς. εξαιτίας της κρίσης του καπιταλισμού» υποστηρίζει η Κσαμά Σαουάντ της «Σοσιαλιστικής Εναλλακτικής», η οποία πήρε ένα εντυπωσιακό ποσοστό στις τελευταίες εκλογές στο Σιάτλ.
Απόρριψη του καπιταλισμού
Οι διαπιστώσεις αυτές μάλλον «ανησύχησαν» και το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, το οποίο πραγματοποίησε σχετική έρευνα. Ένας κοινωνιολόγος και ένας οικονομολόγος έθεσαν ερωτήματα στους νέους, με σκοπό να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο βιώνουν το σημερινό οικονομικό σύστημα και να δουν πώς θα μπορούσαν οι νέοι να το επανασχεδιάσουν αν μπορούσαν. Η απάντηση, σύμφωνα με τους ερευνητές, θα πρέπει να κάνει την κατεστημένη τάξη να επανεξετάσει σοβαρά την οικονομική πολιτική της.
Η έρευνα διαπίστωσε ότι το 51% των Αμερικανών νέων ηλικίας 18 έως 29 ετών δεν υποστηρίζουν πλέον τον καπιταλισμό. Μόνο το 42% δήλωσαν ότι το «αποδέχονται», ενώ μόνο το 19% ήταν διατεθειμένοι να αποκαλούνται «καπιταλιστές».
Παρόλο που η αλήθεια είναι ότι οι νέοι κάθε γενιάς τείνουν να αμφισβητούν τα κατεστημένα οικονομικά και πολιτικά συστήματα ενώ τείνουν να «συμμορφώνονται» καθώς μεγαλώνουν, οι δημοσκοπήσεις για το θέμα αυτό δείχνουν ότι η σημερινή αμφισβήτηση είναι ένα νέο φαινόμενο για την αμερικανική νεολαία.
Και; Προτιμούν άραγε τον σοσιαλισμό; Είναι ασαφές. Η δημοσκόπηση του Χάρβαρντ έδειξε ότι μόνο το 33% οραματίζεται το σοσιαλισμό.
Μια άλλη έρευνα που είχε παραγγείλει το ακροδεξιό, Ίδρυμα για τη Μνήμη Θυμάτων του Κομμουνισμού και πραγματοποίησε η διεθνής εταιρεία δημοσκοπήσεων YouGov στο διάστημα Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου 2017 διαπίστωσε ότι το 51% των ατόμων ηλικίας από 21 έως 29 ετών στις ΗΠΑ, δηλώνει ότι θα προτιμούσε να ζει σε μια σοσιαλιστική χώρα και όχι σε μια καπιταλιστική.
Tο 56% όσων συμμετείχαν στη δημοσκόπηση δήλωσαν ότι δεν θεωρούν προσβλητικό να τους αποκαλέσει κάποιος κομμουνιστές ενώ το 53% ανέφερε ότι το σημερινό οικονομικό σύστημα στις ΗΠΑ στρέφεται ενάντια στα συμφέροντά τους.
Όπως και να είναι, το μερίδιο του συνολικού πληθυσμού που αμφισβητεί τις βασικές αρχές του καπιταλισμού είναι το υψηλότερο εδώ και τουλάχιστον 80 χρόνια δημοσκοπήσεων επί του θέματος.
Βεβαίως, οι ερωτήσεις ποικίλουν σημαντικά από δημοσκόπηση σε δημοσκόπηση και τα μεγέθη των δειγμάτων δεν είναι πάντοτε αρκετά μεγάλα ώστε να αντλούν σταθερά συμπεράσματα.
Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι σημερινοί νέοι αποτελούν μέρος μιας πρωτοπορίας των Αμερικανών που χάνουν την πίστη στον καπιταλισμό και είναι έτοιμοι να αγκαλιάσουν κάτι νέο.
Αλλά τι θέλουν;
Όμως, αν οι νέοι απορρίπτουν όλο και περισσότερο τον καπιταλισμό, αλλά αμφιβάλλουν για τον σοσιαλισμό, τι θέλουν; Για να απαντηθεί αυτό ίσως πρέπει να διερευνηθεί τι τους θυμώνει τόσο με τον καπιταλισμό που τον απορρίπτουν.
Η μελέτη του Χάρβαρντ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πολλοί από αυτούς τους νέους αισθάνονται ότι «ο καπιταλισμός είναι άδικος και περιθωριοποιεί τους ανθρώπους παρά τη σκληρή δουλειά τους» και ότι δημιουργεί τεράστιες ανισότητες μεταξύ των πλουσίων και των φτωχών στην αμερικανική κοινωνία. Η πλειοψηφία των νέων δήλωσε ότι στην κοινωνία προοδεύουν αυτοί που «γεννήθηκαν σε πλούσιες οικογένειες».
Αυτές οι απόψεις για την ανισότητα που είναι εγγενής στον καπιταλισμό δεν φαίνεται παράλληλα να προωθούν και να υποστηρίζουν ένα συγκεκριμένο εναλλακτικό σύστημα, όπως ο σοσιαλισμός που θα μπορούσε να διορθώσει το πρόβλημα. Όμως ελκύονται από ιδέες όπως «επιχειρήσεις που ανήκουν σε εργαζόμενους», «μια οικονομία που ανήκει σε εργαζόμενους», κ.λπ.
Αυτό που είδαν οι Αμερικανοί στις 24 Μαρτίου ήταν μια ενεργητική, δυναμική και ισχυρή νέα πολιτική δύναμη στην Αμερική. Αυτή τη στιγμή έχει επικεντρωθεί στα όπλα. Αλλά αυτή η δύναμη μπορεί να στρέψει την προσοχή της στη δομή των επιχειρήσεων και στο οικονομικό σύστημα που γεννά όλο και αυξανόμενα επίπεδα ανισότητας.
Πηγή: Η σημερινή νεολαία απορρίπτει τον καπιταλισμό
Σχόλιο: Η σημερινή κατάσταση έχει τα δικά της χαρακτηριστικά, αλλά δεν είναι πρωτοφανής. Κάπως έτσι ήταν τα πνεύματα στην Ευρώπη και την Αμερική, στα τέλη της δεκαετίας του 1920. Η δεκαετία του 1930 έδωσε τις «απαντήσεις», οι οποίες αποδείχτηκαν καταστροφικές για τους λαούς και τη Δημοκρατία. Δεν είναι βέβαια υποχρεωτικό να συμβούν ξανά τα ίδια – αν και η Ιστορία «ανακαλύπτεται» πάντοτε εξαρχής, δεν διδάσκει τους ανθρώπους πως να μη πέφτουν στις ίδιες (ή παρόμοιες) κακοτοπιές.
Σημειώσεις για τον Εμφύλιο 
«Στην Αμερική το να σε πουν «σοσιαλιστή» ισοδυναμούσε με κατηγορία. Σήμερα, εκατομμύρια Αμερικανοί -ιδίως νέοι- αυτοπροσδιορίζονται «σοσιαλιστές», «προοδευτικοί» ή και τα δύο.»
Στην Αμερική ο αυτοπροσδιορισμός «σοσιαλιστής» είναι το αντίστοιχο του να αυτοπροσιορίζεται κάποιος στην Ευρώπη ως «σοσιαλδημοκράτης». Καμία σχέση δηλαδή με την ανοησία που αφήνει να εννοηθεί η αρθρογράφος, ότι ξαφνικά μας προέκυψε στην Αμερική κινημα υπέρ του σοσιαλισμού, με την έννοια δηλαδή της εναντίωσης στις δυνάμεις της αγοράς και υπέρ της «κρατικοποίησης» ή «κοινωνικοποίησης» της οικονομίας, ή όπως αλλιώς σκατά ονομάζουν μία κατά βάση κρατικά διοευθυνόμενη οικονομία. Και η αρθρογράφος, προφανώς, είναι με αυτή την δεύτερη έννοια που εννοεί τον όρο ‘σοσιαλισμό’.
«και από την άλλη δυναμώνουν προοδευτικά κοινωνικά κινήματα που δίνουν μάχες σε πλήθος μετώπων, ενώ αναφέρονται στο μαρξισμό, στο δημοκρατικό σοσιαλισμό και στην πάλη των τάξεων.»
Η αρθρογράφος χαίρεται πρόωρα.
Το ότι υπάρχει αύξηση αυτών που αναφέρονται στον μαρξισμό, αυτοπροσδιορίζονται ως οπαδοί κάποιας μαρξιστικής συνιστώσας του σοσιαλισμού, κάνουν λόγο για πάλη των ταξεων, κλπ., είναι μεν αληθές αλλά στο άρθρο πολύ βολικά παραβλέπεται κάθε αναφορά στο τι ποσοστό αντιπροσωπεύουν όλοι αυτοί σε σχέση με το υπόλοιπο κατά βάση φιλελεύθερο κίνημα που έχει αναδυθεί τα τελευταία 2-3 χρόνια στις ΗΠΑ. Και η απάντηση είναι πως, παρά την όποια αύξηση του αριθμού τους, τα ποσοστά τους παρόλα αυτά είναι εξαιρετικά μικρά σε σχέση με το σύνολο των διαμαρτυρομένων.
«Η έρευνα διαπίστωσε ότι το 51% των Αμερικανών νέων ηλικίας 18 έως 29 ετών δεν υποστηρίζουν πλέον τον καπιταλισμό. Μόνο το 42% δήλωσαν ότι το «αποδέχονται», ενώ μόνο το 19% ήταν διατεθειμένοι να αποκαλούνται «καπιταλιστές».»
Από την συγκεκριμένη έρευνα η αρθρογράφος επιλέγει να δώσει έμφαση σε ότι είναι σύμφωνο με τις αριστερές ιδεολογικές προκαταλήψεις της. Γιατί ναι μεν τα νούμερα είναι αυτά που αναφέρει αλλά από την άλλη το συμπέρασμα που προκύπτει από την έρευνα δεν είναι ότι οι νέοι αμερικάνοι προτιμούν τον κρατικό σοσιαλισμό που προτιμά η αρθρογράφος (και ο οποίος οπουδήποτε εφαρμόστηκε απέτυχε παταγωδώς) αλλά προτιμούν ένα καπιταλισμό με λιγότερες ανισότητες και με περισσότερες ευκαιρίες. Καμία σχέση δηλαδή με τις φαντασιοπληξίες του αρθρογράφου.
Αυτό που μπορεί να πεί κανείς με σιγουριά είναι πως στην Αμερική έχει πλέον αγγίξει τα όρια της η στροφή προς τα δεξιά που ξεκίνησε επι Ρήγκαν. Και ως εκ τούτου, πολιτικά μιλώντας, θα αρχίσει σε κάποια φάση, μετά από την αποτυχήμένη προεδρία του τσαρλατάνου που παριστάνει αυτή την στιγμή τον πρόεδρο των ΗΠΑ, μία στροφή προς τα αριστερά. Στροφή προς τα αριστερά όμως όχι με την έννοια ότι οι αμερικάνοι ξαφνικά θα ανακαλύψουν την «γοητεία» του χρεωκοπημένου κρατικού σοσιαλισμού και θα στραφούν προς αυτόν, κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί. Αυτή η στροφή αριστερότερα θα έχει κατά κύριο λόγο την έννοια μίας στροφής προς την κατευθυνση της διεύρυνσης του κράτους πρόνοιας – που ούτως ή άλλως είναι πολύ πιο περιορισμένο στις ΗΠΑ από ότι στην Ευρώπη και έτσι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια διευρυνσής του – και ως εκ τούτου προς έναν σοσιαλδημοκρατικού τύπου καπιταλισμό, περισσότερο «ευρωπαϊκό» ως προς κάποιες πτυχές του.
Πάω όμως στοίχημα ότι αυτή η εξέλιξη δεν θα αρέσει καθόλου στην αρθρογράφο. Όπως και να ‘χει, στο τέλος η «παγκόσμια σοσιαλιστική επανάσταση» που ονειρεύεται θα παραμείνει απραγματοποίητη και η ίδια θα μείνει με την όρεξη.
Μου αρέσει!Μου αρέσει!