Οι ασύρματοι του 1951

(Από τον «Ερμή»)

– Αυτό που απασχολούσε τον Μπελογιάννη συνεχώς ήταν ποιος ήταν ο χαφιές που οδήγησε στη σύλληψή του. Και που ήταν.  Στο Παρίσι ή στην Αθήνα;

-Μπορούσε να είναι στο Παρίσι;

-Μπορούσε. Στο Παρίσι εκείνη την περίοδο είχαν συλληφθεί από τη γαλλική Αστυνομία δύο στελέχη του ΚΚΕ, ο ένας ήταν ο Λεωνίδας Στρίγκος. Η Ασφάλεια στην Αθήνα είχε ανακοινώσει ότι προορισμός τους ήταν η παράνομη είσοδος στην Ελλάδα. Οι κομμουνιστές έλεγαν ότι η Ασφάλεια εγκατέστησε κάμερες στο αεροδρόμιο του Ελληνικού και κινηματογραφούσε τις αφίξεις, με στόχο να επισημάνει παράνομους ταξιδιώτες. Αλλά  δεν γνωρίζουμε αν αυτό ισχύει. Και αν ισχύει, αν είχε εφαρμοστεί όταν έφτασε ο Μπελογιάννης.

-Αν είχε εφαρμοστεί, τότε η Ασφάλεια γνώριζε τα πάντα από την πρώτη στιγμή και τον άφησε έξι μήνες για να εντοπίσει τους άλλους στην Αθήνα…

Ο Ερμής σήκωσε τα χέρια θέλοντας να πει κανείς δεν ξέρει.

-Η υπόθεση βρισκόταν ακόμα στην αρχή. Την παραμονή της απόφασης της πρώτης δίκης, στις 13 Νοεμβρίου 1951, συμπτωματικά ή όχι, ανακοινώθηκε η αποκάλυψη των ασυρμάτων του ΚΚΕ σε Γλυφάδα και Καλλιθέα. Όταν έγινε η έφοδος στην Καλλιθέα, ο Βαβούδης μπήκε στην κρύπτη με τον ασύρματο, έκαψε ό,τι μπόρεσε και στη συνέχεια αυτοκτόνησε. Ο ραδιοσταθμός του ΚΚΕ τον κατήγγειλε ως πράκτορα του εχθρού, ότι η αυτοκτονία του ήταν σκηνοθεσία και ότι φυγαδεύτηκε στο εξωτερικό από τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες.

-Με ποιο σκεπτικό;

-Το σκεπτικό του Ζαχαριάδη, στο οποίο επέμενε ως στο τέλος της ζωής του, ήταν ότι ο Βαβούδης δεν κατάστρεψε τον κρυπτογραφικό κώδικα, όπως είχε κάνει με άλλα χαρτιά. Ήταν η πρώτη, αυτονόητη, αυτόματη κίνηση. Αλλά δεν έγινε. Έλεγε ακόμα, αν ο Βαβούδης αυτοπυροβολήθηκε και πέθανε την άλλη μέρα, όπως ανακοίνωσε η Ασφάλεια, αν δεν ήταν πράκτορας θα τον ήθελε οπωσδήποτε ζωντανό. Κι όμως, τον μετέφεραν από την Καλλιθέα σε νοσοκομείο στη Νέα Ιωνία, σε μεγάλη απόσταση. Το λογικό θα ήταν να τον μεταφέρουν σε κάποιο πλησιέστερο νοσοκομείο. Ο Ζαχαριάδης ισχυριζόταν ότι η ασφάλεια προδόθηκε, επειδή πάνω στη φούρια να στήσει την αυτοκτονία δεν το σκέφτηκε αυτό.

-Το επιχείρημα με το νοσοκομείο δεν ακούγεται ιδιαίτερα πειστικό. Αντίθετα, αυτό με τον κώδικα που δεν καταστράφηκε, έχει λογική.

-Αν υποθέσουμε ότι ο κώδικας πράγματι δεν κάηκε. Αυτό ανακοίνωσε η Ασφάλεια. Υπάρχει όμως η πιθανότητα να έσπασαν τον κώδικα τους μήνες που είχαν εντοπίσει τη λειτουργία του ασυρμάτου και τον παρακολουθούσαν. Μια άλλη πιθανότητα είναι,  αν το σπάσιμο του κώδικα έγινε όταν τον βρήκαν, μετά την εισβολή και την αυτοκτονία του Βαβούδη, να κατασκευάστηκαν κάποια από τα μηνύματα που ανακοινώθηκε ότι βρέθηκαν στην κρύπτη, ειδικά αυτά που ενέπλεκαν την ΕΔΑ με τον παράνομο μηχανισμό του ΚΚΕ ή εκείνα που περιείχαν δήθεν απόρρητες στρατιωτικές πληροφορίες. Γιατί τα μηνύματα,  σύμφωνα με τους συνωμοτικούς κανόνες που ακολουθούσε ο Βαβούδης, καταστρέφονταν μέσα σε 24 ώρες από τη λήψη τους. Κανένας ως τώρα δεν έχει δει αυτά τα τεκμήρια. Ίσως, στο μέλλον.

-Ο Ζαχαριάδης έπεισε όμως την ηγεσία του ΚΚΕ για την ενοχή του Βαβούδη…

-Ναι. Η 7η πλατιά Ολομέλεια, τον Φεβρουάριο του 1957, ανέθεσε την εξέταση της υπόθεσης σε κομματική επιτροπή η οποία εκτίμησε την ανάγκη αποκατάστασης του. Με βάση το πόρισμα της επιτροπής, το Πολιτικό Γραφείο εισηγήθηκε στην 8η Ολομέλεια πως όλη η ιστορία του Νίκου Βαβούδη και όλα τα στοιχεία επιβεβαιώνουν ότι ήταν από τους αφοσιωμένους και τους πιο ριψοκίνδυνους άτρομους αγωνιστές.  Τη ζωή του την διακινδύνευσε πάρα πολλές φορές και πάντοτε με την ψυχραιμία και τη σεμνότητα που διακρίνει τους ήρωες. Η 8η Ολομέλεια αποκαθιστά την κομματική του τιμή, που οι εχθροί του, δηλαδή ο Ζαχαριάδης και η κλίκα του, προσπάθησαν να συκοφαντήσουν, τέτοια. Ωστόσο, φαίνεται ότι ούτε στην 8η ούτε στην 9η Ολομέλεια έγινε συζήτηση για το θέμα. Η υπόθεση παραμένει μέχρι σήμερα, στα 1982, σε εκκρεμότητα. Υπάρχει όμως μια εντελώς διαφορετική αφήγηση, του Γούσια, που μπλέκει την πολιτική και την προδοσία με τον έρωτα…

Δεν περίμενα ν’ ακούσω κάτι τέτοιο.

-Ο Γούσιας, στο βιβλίο του που κυκλοφόρησε στα 1979, υποστηρίζει ότι από τα στοιχεία που μελέτησε έβγαλε το συμπέρασμα ότι ο ασύρματος είχε πέσει στα χέρια της Ασφάλειας και ο Βαβούδης δούλευε για λογαριασμό της. Πόσο καιρό έκανε αυτή την δουλειά, λέει, δεν μπορεί να το ξέρει. Το συμπέρασμα το έβγαλε από τα υλικά που διάβασε και κυρίως από την έκθεση της Ρούλας Λαζαρίδου και τις συζητήσεις που έκανε μαζί της. Η Λαζαρίδου δούλευε στο μηχανισμό του ασυρμάτου. Ο Βαβούδης ήταν ερωτευμένος μαζί της και θα γινόταν γυναίκα του. Μια μέρα, όπως διηγήθηκε η ίδια, ο Βαβούδης χτύπησε στο παράθυρο απέξω και της έδωσε εντολή να ντυθεί και να βγει, χωρίς να πει τίποτα σε κανέναν. Την πήρε και την πήγε σε ένα μέρος, της είπε εδώ θα μείνεις μέχρι να έρθω, δεν θα φύγεις. Αυτός έφυγε. Μετά δύο ή τρεις μέρες η Λαζαρίδου διάβασε στις εφημερίδες ότι ο Βαβούδης  αυτοκτόνησε, γιατί δεν ήθελε να παραδοθεί στην Ασφάλεια, που πήγε να τον πιάσει. Διάβασε και το πιάσιμο του ασυρμάτου. Σκέφτηκε να αυτοκτονήσει, είχε μαζί της ένα φιαλίδιο με δηλητήριο που της είχε δώσει ο Βαβούδης. Τελικά πήγε σε ένα αριστερό σπίτι και εκείνοι τη σύνδεσαν με την οργάνωση. Η οργάνωση τη βοήθησε και βγήκε στις λαϊκές δημοκρατίες. Το συμπέρασμα του Γούσια είναι ότι ο Βαβούδης πήγε κρυφά, έβγαλε από το σπίτι την αγαπημένη του, με σκοπό να την σώσει. Ήθελε να κρυφτούν και να σωθούν και οι δύο. Ο Βαβούδης είχε πιαστεί από την Ασφάλεια, είχε υποκύψει, όμως η αγάπη στη γυναίκα του τον έκανε να βρει ψυχική και ηθική δύναμη να πάρει τη Ρούλα, να κρυφτεί από την Ασφάλεια και μετά να βγουν έξω και να συνδεθούν με το ΚΚΕ. Δεν το κατάφερε, γιατί η Ασφάλεια πήγε να τον πιάσει. Αυτός αυτοκτόνησε, γιατί φοβήθηκε μήπως με τις πιέσεις που θα δεχόταν, θα πρόδινε την αγαπημένη του. Πως σου φαίνεται;

Δεν ήξερα τι να πω.

-Υπάρχει μια πιθανή παραλλαγή. Η Ασφάλεια είχε εντοπίσει τους ασυρμάτους από καιρό και τους παρακολουθούσε χωρίς να το γνωρίζει ο Βαβούδης. Όταν το κατάλαβε, προσπάθησε να απεμπλέξει τη Λαζαρίδου και να εξαφανιστεί μαζί της, αλλά πρόλαβε μόνο το πρώτο. Με αυτή την παραλλαγή, η οποία δεν επιβεβαιώνεται, όπως και καμιά άλλη, ο Βαβούδης παραμένει άσπιλος ήρωας. Ο οποίος μάλιστα φρόντισε να σώσει την αγαπημένη του οδηγώντας τη στο σίγουρο σπίτι, στο οποίο δεν έμεινε ο ίδιος, αφού επέστρεψε στην κρύπτη του ασυρμάτου για να καταστρέψει τα στοιχεία. Εκεί τον πέτυχε η Ασφάλεια και αυτοκτόνησε, για να μην πέσει στα χέρια της, αφού έκαψε ό,τι πρόλαβε.

-Και τον κώδικα;

-Ναι, αν θέλουμε να είναι άψογη η ιστορία του ηρωικού επαναστάτη.

Advertisement