Αν ο ΕΛΑΣ καταλάμβανε την Αθήνα

Διονύσης Χαριτόπουλος

Αν είχε επιτραπεί στον EΛAΣ να μπει τον Οκτώβριο του ’44 στην Αθήνα, θα είχαμε μια εντελώς διαφορετική εξέλιξη της χώρας. Δεν θα υπήρχε λόγος για το αιματοκύλισμα στα Δεκεμβριανά και στον Εμφύλιο που ακολούθησε, ούτε θα πρωταγωνιστούσαν μεταπολεμικά οι ακροδεξιές δυνάμεις που οδήγησαν στη δικτατορία του 1967 και την προδοσία της Κύπρου το 1974.

Στις 12 Οκτωβρίου 1944 οι Γερμανοί εγκαταλείπουν την Αθήνα.

Η κυβέρνηση Παπανδρέου θα αφιχθεί στις 18 του μήνα.

Η πρωτεύουσα ήταν ορθάνοιχτη, μα ο ΕΛΑΣ δεν μπήκε.

Παρά τις καυχησιολογίες και τους παλικαρισμούς διαφόρων ακροδεξιών, ο καθ’ ύλην αρμόδιος στρατιωτικός διοικητής της Αθήνας, στρατηγός Σπηλιωτόπουλος, δεν είχε αυταπάτες:

Σελίδες: 1 2

5 Ιανουαρίου 1945. Ο ΕΛΑΣ ηττημένος εγκαταλείπει την Αθήνα

Του Σάκη Μουμτζή

Η πτώση της Καισαριανής ( 29/12/1944) υπήρξε η αφετηρία της τελικής φάσης της μάχης της Αθήνας. Μετά την εκκαθάριση των ανατολικών συνοικιών απέμεινε η εκκαθάριση του βορείου τμήματος της πόλης.

Ο αντιστράτηγος Χόκσγουορθ, ως έχων το γενικό πρόσταγμα, σχεδίασε η μεγάλη επίθεση των Ελληνοβρετανικών δυνάμεων να γίνει από δύο σημεία. Από το Γουδή με κατεύθυνση προς τα δυτικά και από το Ρουφ με κατεύθυνση προς τον βορρά, ώστε να σχηματισθούν δύο λαβίδες μέσα στις οποίες θα εγκλωβίζονταν οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ.

«Ντρέπομαι!» Η επιστολή ενός Βρετανού στρατιώτη τον Δεκέμβρη του 1944

H δεύτερη σελίδα του «Daily Worker» στις 23 Δεκέμβρη 1944, με πρώτο θέμα της την επιστολή του Βρετανού στρατιώτη και τίτλο «Ντρέπομαι»

«Αυτό το συγκινητικό, θυμωμένο γράμμα γράφτηκε από στρατιώτη που υπηρετεί με τις δυνάμεις υπό τις διαταγές του Στρατηγού Σκόμπι στην Αθήνα. Στάλθηκε στην οικογένειά του, η οποία μας ενημέρωσε ότι πριν πάει στο εξωτερικό δεν συνδεόταν με κανένα πολιτικό κόμμα. Φανερώνει τη βαθιά αγανάχτηση ενός Αγγλου δημοκράτη», αναφέρει στον πρόλογο η εφημερίδα και παραθέτει ολόκληρο το γράμμα, υπό τον τίτλο «Ντρέπομαι»:

Ένας αυτόπτης, μέλος της Χ, αφηγείται πως ξεκίνησαν τα Δεκεμβριανά

Βρυξέλλες, 25 Νοεμβρίου 1944. Τα «Δεκεμβριανά» του Βελγίου

(Από τον «Ερμή»)

«Οι Βέλγοι τον πρώτο καιρό έκαναν αντίσταση ακούγοντας τις εκπομπές του Βελγικού Ραδιοφώνου, από το Λονδίνο, ενώ αναπτύχθηκε παράνομος τύπος, με μεγάλο αριθμό εφημερίδων και ένα δίκτυο πληροφοριών και κατασκοπίας. Κάποια στιγμή άρχισαν οι διαδηλώσεις και οι απεργίες. Διέθεταν αρκετά κινήματα αντίστασης, τα περισσότερα με ιδεολογικό ή και τοπικό προσδιορισμό, από την άκρα αριστερά έως την άκρα δεξιά. Και αναλόγως αν βρίσκονταν κανείς στη γαλλόφωνη Βαλωνία ή τη Φλάνδρα, η οποία είναι από μόνη της σπαζοκεφαλιά και στην οποία κυριαρχούν τα ολλανδικά. Εν πάση περιπτώσει, η αντίσταση έγινε πιο ενεργή στα 1944, μετά την απόβαση στη Νορμανδία. Εξειδικεύτηκε στο σαμποτάζ του γερμανικού εφοδιασμού, με επιθέσεις στο σιδηροδρομικό δίκτυο και στο δίκτυο επικοινωνιών»

«Δεν φαίνονται πολύ εντυπωσιακά αυτά…»

Το άγνωστο Πολυτεχνείο του 1944

Κατερίνα Ροββά

Το απόγευμα της 5ης Δεκεμβρίου 1944 οι μάχες στο κέντρο της Αθήνας είχαν ανάψει για τα καλά. Είχαν περάσει δύο ημέρες από την αιματοβαμμένη συγκέντρωση του ΕΑΜ στην Πλατεία Συντάγματος. Η χαρά της Απελευθέρωσης έχει σβήσει. Τμήμα του ΕΛΑΣ Σπουδαστών, του μετέπειτα Λόχου «Λόρδος Μπάιρον», με επικεφαλής τον Γρηγόρη Φαράκο, μετά το μεσημέρι καταλαμβάνει το Πολυτεχνείο θέλοντας να επιτεθεί στη Γενική Ασφάλεια που βρισκόταν ακριβώς απέναντι, επί της οδού Πατησίων. Και τότε, άγγλοι αλεξιπτωτιστές περνούν αιφνιδιαστικά το προαύλιο του Πολυτεχνείου ανοίγοντας πυρ.

8 Δεκεμβρίου 1944: Ο λόγος του Τσώρτσιλ στη Βουλή των Κοινοτήτων

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΛΟΓΟΥ ΤΟΥ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ ΤΗΣ Μ. ΒΡΕΤΑΝΝΙΑΣ

ΟΥΙΝΣΤΟΝ ΤΣΩΡΤΣΙΛ ΕΙΣ ΤΗΝ ΒΟΥΛΗΝ ΤΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΤΗΣ 8ΗΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1944

Άπό: The Dawn of Liberation War Speeches by the Rigt. Hon. Winston S. Churchil] O.M., C.H., M.P. 1944 Compiled by Charles Eade Cassell and Co. Ltd.

Μετάφραση και σχόλια Pήγας Pηγόπουλος

Επιμέλεια: Grenade

—Ή άξια του λόγου ό όποιος μόλις έτελείωσε, ήτο όπως πιστεύω, ότι κατέδειξε πόσον έξαιρετικώς περίπλοκος είναι ή πολιτική κατάστασις είς τήν Ελλάδα . . .

Ιάσονας Χανδρινός: Ο ΕΛΑΣ στη μάχη της Αθήνας-Δεκέμβρης 1944

Από: ΕΛΑΣ Ο ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΤΟΜΟΣ Β

Επιμέλεια: Grenade

Πρακτικά της σύσκεψης της 27ης Δεκεμβρίου 1944

Πηγή: περιοδικό ΑΝΤΙ

Επιμέλεια: grenade

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΝ ΤΗΣ 27/12/44 ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΑΦΙΞΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΕΑΜ  ΕΛΑΣ

Ο Νίκος Ζαχαριάδης για το Δεκέμβρη του ’44

«Παρά την ηρωική πάλη του λαού στην Αθήνα και στον Πειραιά, όλος ο αγώνας ήταν μια πολιτικά απροετοίμαστη και στρατιωτικά πρόχειρη και σπασμωδική προσπάθεια, που έφερε στην ήττα.